Największe osiągnięcia Kazimierza Wielkiego - o tych sukcesach nie mieliście pojęcia
Historia jest niezwykle łaskawa dla Kazimierza Wielkiego. Szeroko opisuje jego zasługi dla kraju, przedstawia go jako wybitnego polityka i reformatora. Rzadko wspomina o jego porażkach, chyba, że uzna za taką fakt z życia prywatnego, którym był brak męskiego potomka – Kazimierz Wielki miał cztery żony, z których dwie urodziły mu łącznie pięć córek. Polska za Kazimierza Wielkiego doświadczyła znacznego rozwoju w wielu dziedzinach. Najkrótsza biografia króla mówi, że zastał on Polskę drewnianą, a zostawił murowaną. W jaki sposób osiągnął ten sukces?
Z tego artykułu dowiesz się:
Polityczne osiągnięcia Kazimierza Wielkiego
W przeciwieństwie do swojego ojca, Władysława Łokietka, Kazimierz Wielki rozwijał kraj głównie na drodze pokojowej. Nie należy jednak zapominać, że to dzięki działaniom swojego poprzednika mógł to robić właśnie w ten sposób. Władysław musiał walczyć o zjednoczenie Polski, Kazimierz mógł więc skupić się na umocnieniu otrzymanego dziedzictwa.
Młodego króla inspirowała polityka Węgier i Francji, dlatego na przykładzie tych systemów wprowadził w kraju monarchię stanową. W tym momencie to korona stała się symbolem panowania i niezależności państwa. Polska przestała być własnością monarchy, zaczęła być własnością korony. Władza państwowa nabrała charakteru publiczno-prawnego, w zapomnienie odchodziły jej patrymonialne elementy. Król i królestwo stawały się czynnikiem integrującym polskie ziemie. Dlatego od połowy XIV w. w historii pojawia się określenie „Korona Królestwa Polskiego”.
Polska za Kazimierza Wielkiego to Polska, w której centralizowały się urzędy. Najważniejsze z nich to: kanclerz, podkanclerz, marszałek czy podskarbi. Dotychczasowe wiece przekształciły się w pierwsze instytucje sądowe, a zjazdy dostojników z całego kraju rozwinęły się w radę królewską.
Bez wątpienia najważniejszym osiągnięciem Kazimierza Wielkiego w zakresie polityki było wprowadzenie tzw. statutów. Statuty stanowiły jeden z najwcześniejszych spisanych zbiorów praw na ziemiach polskich. Normowały one ustrój państwa i obowiązujące w nim prawo.
Gospodarcze i społeczne osiągnięcia Kazimierza Wielkiego
Polska, w której dorastał Kazimierz Wielki, posiadała różne systemy monetarne. Żeby bardziej scalić podległe mu ziemie, niezbędna była reforma monetarna. Król w tym celu wprowadził tzw. system groszowy, w myśl statutów kazimierzowskich, które zalecały, by w całym państwie obowiązywała jedna moneta. Tak rozpoczęła się historia skarbu państwa, zarządzanym przez podskarbiego. Zgromadzone w nim środki można było przeznaczać na najważniejsze inwestycje w państwie, takie jak system obronny, czy administracja.
Kazimier Wielki zadbał również o miasta. Założył ponad 100 nowych miast i ponownie lokował sporą liczbę kolejnych. Ciekawostki o Kazimierzu Wielkim mówią ponadto o założeniu ponad tysiąca wsi. Dbał on o rozwój systemu obronnego Polski – zbudował ponad 50 zamków, a około 35 miast otoczył murami. Z powodu tych zasług w każdej biografii monarchy przytacza się stwierdzenie, że zastał on Polskę drewnianą, a zostawił murowaną.
Kazimierz Wielki miał także znaczne zasługi dla rozwoju nauki polskiej. W 1364 r. założył pierwszą kraju szkołę wyższą – Akademię Krakowską. Był to drugi po praskim uniwersytet w Europie Środkowej. Umożliwiał kształcenie na trzech wydziałach: medycyny, prawa i sztuk wyzwolonych. Jego absolwenci osiągali sukcesy na całym kontynencie. Niewykluczone, że wpływ na tę decyzję miało życie prywatne króla, a dokładnie jeden fakt, o którym jego biografia mówi otwarcie – ostatni Piast nie odebrał dokładnego wykształcenia. Wśród wielu ciekawostek o Kazimierzu Wielkim zwraca uwagę także ta, która głosi, że władca wręcz nie potrafił czytać. Opis tego faktu znajduje się w protokole zeznań świadków w procesie polsko-krzyżackim, monarcha otwarcie w nim przyznaje, że nie będzie zdolny zapoznać się z dokumentami. Jak widać, można było odnosić sukcesy w polityce bez podstawowych umiejętności.
Inne osiągnięcia Kazimierza Wielkiego
Życie prywatne Kazimierza Wielkiego obfitowało w wydarzenia, które według przytaczanych na temat władcy ciekawostek, miały wpływ na prowadzoną przez niego politykę. Opisuje się rzekomy romans monarchy z Żydówką o imieniu Estera – pod jego wpływem Kazimierz Wielki miał nadać Żydom liczne przywileje. Estera miała być matką dwóch synów króla – Niemierzy i Pełki. Jednak powszechnie przyjmuje się istnienie tej Żydówki jako legendarne.
Polityka Kazimierza Wielkiego, jak każdego innego władcy, łączyła się z kobietami. W końcu obowiązkiem głowy państwa było spłodzić syna. Ostatni Piast miał aż cztery żony – Aldonę Annę Giedyminównę, Adelajdę Heską, Krystynę Rokiczankę i Jadwigę Żagańską. Niestety żadna z nich nie urodziła chłopca. Natomiast pod względem zawartych związków małżeńskich jest absolutnym rekordzistą w swojej dynastii. Oprócz niego wyłącznie Bolesław Chrobry był czterokrotnie żonaty.
Przyjazna polityka króla wobec chłopów sprawiła, że został mu nadany przydomek „król chłopów”. Nie był to jednak opis sympatyczny, ale szyderstwo, wymierzone we władcę przez możnych, którzy nie mogli znieść sympatii Kazimierza do najniższej grupy społecznej. Nie ulega jednak wątpliwości, że Kazimierz Wielki dbał nawet o najbiedniejszych mieszkańców Korony.
Autor: Aleksandra Drążek-Szychta
Bibliografia:
1. J. Besala, Małżeństwa królewskie. Piastowie, Avalon, Kraków 2005
2. J. Skodlarski, Kazimierz Wielki jako reformator i człowiek, „Annales. Etyka w życiu gospodarczym”, 2008, vol. 11, nr 1
3. J. Wyrozumski, Kazimierz Wielki, Ossolineum, Wrocław 1982
4. Kazimierz Wielki uregulował prawa Żydów w Królestwie Polskim, https://muzhp.pl/pl/e/1490/kazimierz-wielki-uregulowal-prawa-zydow-w-krolestwie-polskim (data:16.10.2020)
5. K. Janicki, Jedyny król, który nie umiał czytać. Jak to możliwe, że Kazimierz Wielki był analfabetą?, https://wielkahistoria.pl/czy-kazimierz-wielki-byl-analfabeta/ (data:16.10.2020)