Oblężenie Kamieńca Podolskiego – data, przebieg, siły, rezultat

Kamieniec Podolski – niezdobyta twierdza

Twierdza w Kamieńcu Podolskim stanowiła stolicę Podola, chroniącą dostępu do granic Rzeczypospolitej. Wielu kronikarzy nowożytnych uważało Kamieniec za niezdobywalny ośrodek. Zbudowano go w zakolu rzeki Smotrycz, jednego z dopływów Dniestru.

Twierdzę co rusz remontowano, rozbudowywano oraz dostosowywano do zmieniających się realiów pola walki i wyposażania armii w coraz lepszej jakości sprzęt oblężniczy. Za czasów panowania króla Zygmunta III Wazy przystąpiono do budowy Starego Zamku. Pod koniec XVI stulecia ustalono, iż stałą załogę Podola ma stanowić 200 żołnierzy.

Kamieniec Podolski w XVII wieku wielokrotnie oblegano. W dobie powstania Chmielnickiego – aż cztery razy. W 1648 roku załoga podolskiej twierdzy wytrzymała wszystkie szturmy Kozaków. Podobnie było w 1651 roku, kiedy wojska kozackie przez kilka dni bezskutecznie próbowały zdobyć mury Kamieńca.

Po raz wtóry Kozacy stanęli przed potężnymi obwałowaniami Kamieńca w 1652 i 1655 roku. I tym razem oblegającym nie udało się dostać do wnętrza świetnie broniącego się miasta-twierdzy. Wszystkim wydawało się, iż Kamieńca nikt nigdy nie zdobędzie. Wojna polsko-turecka z 1672 roku miała pokazać, iż rzeczywistość jest zgoła inna.

Oblężenie Kamieńca Podolskiego

14 sierpnia 1672 roku pod Kamieniec Podolski podeszła potężna armia turecka, rozpoczynając jego oblężenie. Szacuje się, iż siły Osmanów, wspomaganych przez wojska tatarskie i kozackie wynosiły w sumie 100 000 ludzi. Działaniami wojsk sprzymierzonych kierował sam sułtan Mehmed IV. Miał on do pomocy znakomitego specjalistę Ahmeda Köprülü, z którego rozkazu wokół miasta wykopano głębokie rowy i aprosza.

Z kolei obrońców było zaledwie 2000. Obok stałej załogi Kamieńca, umocnień twierdzy broniła piechota i jazda, obsadzając głównie Stary i Nowy Zamek. Reszta sił strzegła miasta. Głównodowodzącym wojsk polskich był starosta podolski Mikołaj Potocki.

Każdego dnia Turcy prowadzili gwałtowny ostrzał artyleryjski Kamieńca Podolskiego przy pomocy ponad 100 dział, ustawionych na okolicznych wzniesieniach. 20 sierpnia muzułmanom udało się wysadzić w powietrze jeden ze składów amunicji polskiej znajdującej się na Starym Zamku. Rozochoceni tym sukcesem Turcy rozpoczęli szturm Kamieńca, który musieli szybko zakończyć w związku z odparciem ataku przez obrońców. W toku zaciętych walk zginęło wielu poddanych sułtana.

Kolejny szturm na Kamieniec Turcy rozpoczęli 25 sierpnia. Jednak i tym razem nieprzyjaciołom nie udało się zmusić obrońców do kapitulacji. Podczas tego etapu zmagań poległo wielu Polaków, bohatersko broniących swoich pozycji. Wśród poległych znalazł się m.in. chorąży podolski Wojciech Humaniecki.

Dwa dni później (27 sierpnia) Mikołaj Potocki w obliczu zmasowanego natarcia ogniowego Turków, którym udało się podminować cztery bramy miasta, zdecydował poddać fortecę oblegającym. Tego samego dnia wyleciała też w powietrze jedna z baszt Starego Zamku, co spowodowało śmierć kilku obrońców. Wśród zabitych był obecny pułkownik Jerzy Wołodyjowski, którego nazwisko spopularyzował w XIX stuleciu Henryk Sienkiewicz w swojej twórczości. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o największych polskich bitwach.

Oblężenie Kamieńca Podolskiego - rezultat walk

Wojska polskie wraz z mieszczanami opuściło Kamieniec Podolski 30 sierpnia. Kilka dni później (3 września) do miasta wjechał triumfalnie Mehmed IV, instalując tu 10-tysieczną załogę turecką. W miejsce świątyń chrześcijańskich zbudowano meczety.

Upadek Kamieńca, uważanego za najpotężniejszą twierdzę Rzeczypospolitej, wywołał ogromne poruszenie w całym kraju. Ponoć na wiadomość o przechwyceniu podolskiej warowni dostał ataku apopleksji eks-król Jan II Kazimierz, w wyniku którego zmarł.

Tymczasem Turcy, niezwłocznie po opanowaniu Kamieńca oblegli Lwów. Z kolei Tatarzy w swoim zwyczaju pustoszyli południowo-wschodnie ziemi Rzeczypospolitej między Sanem, Wieprzem i Bugiem. Przeciwko Tatarom na początku października 1672 roku wyruszył wielki hetman koronny Jan Sobieski (tzw. wyprawa na czambuły), uwalniając z jasyru ponad 40 000 ludzi.