Premierzy PRL - to oni kierowali pracą rządu przez ponad 40 lat

Premierzy PRL - na czym polegała rola premiera

W PRL rząd i jego przewodniczący byli częścią machiny partyjnej. Rola premiera PRL nie była wcale marginalna. To właśnie rząd wprowadzał w życie założenia kierowniczej roli partii PZPR. W konstytucji z 1952 roku nie wyznaczała jednak premierowi konkretnych funkcji i uprawnień. Premierzy PRL mieli za zadanie przewodniczeniu radzie ministrów.

W PRL rządem kierowało 11 premierów. W tym Józef Cyrankiewicz, najdłużej urzędujący premier Polski Ludowej, był prezesem Rady Ministrów dwa razy.

Premierzy PRL chronologicznie:

• Edward Osóbka-Morawski 1944 - 1947,
• Józef Cyrankiewicz 1947 - 1952,
• Bolesław Bierut 1952 - 1954,
• Józef Cyrankiewicz 1954 - 1970,
• Piotr Jaroszewicz 1970 - 1980,
• Edward Babiuch 1980 - 1980,
• Józef Pińkowski 1980 - 1981,
• Wojciech Jaruzelski 1981 - 1985,
• Zbigniew Messner 1985 - 1988,
• Mieczysław Rakowski 1988 - 1989,
• Czesław Kiszczak 1989.

Premierzy PRL, którzy kierowali Radą Ministrów w czasach PRL

Edward Osóbka-Morawski

Socjalista Edward Osóbka-Morawski wziął udział w formowaniu się Krajowej Rady Narodowej. Pojechał potem do ZSRR, gdzie podpisał tajne porozumienie z W. Mołotowem w sprawie uznania linii Curzona za granicę Polski. W 1944 został premierem Rządu Tymczasowego, a następnie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej.

Podpisał Układ o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powojennej pomiędzy Rzecząpospolitą Polską a ZSRR. W roku 1945 zawarł umowę z ZSRR, w wyniku której linia Curzona została uznana za wschodnią granicę Polski. Edward Osóbka Morawski przestał być premierem, gdy po sfałszowanych wyborach w 1947 powołano nowy rząd. Później nie odgrywał już ważniejszej roli w polityce.

Józef Cyrankiewicz - najdłużej urzędujący premier Polski Ludowej

Chronologicznie Józef Cyrankiewicz był drugim i czwartym premierem PRL. Pochodził z rodziny inteligenckiej i z ruchem socjalistycznym związał się na studiach. W czasie wojny działał w PPS. Został jednak aresztowany i czasy wojny przeżył w różnych obozach koncentracyjnych. Istnieją zarzuty, że w obozie współpracował z Gestapo i handlował kosztownościami.

Po wojnie dalej działał w PPS i należał do działaczy socjalistycznych, którzy opowiadają się za ścisłą współpracą z komunistami. Wszedł w skład Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Jako premier od 1947 roku był zwolennikiem całkowitego podporządkowania się ZSRR i zgodził się na rezygnację z planu Marshalla. Dążył do połączenia PPS i PPR, co oznaczało rezygnację z zasad socjalizmu. W 1952 zrzekł się urzędu premiera na rzecz B. Bieruta, zaś po 1956 objął to stanowisko ponownie.

Był zwolennikiem brutalnego tłumienia zrywów w roku 1956 i 1970. Został odsunięty od władzy w związku z wydarzeniami 1970 roku. Później pełnił prestiżowe funkcje w różnych organizacjach. Zmarł w 1989 roku. Sprawdź także ten artykuł o osobach, które kształtowały opinie Polaków w czasach PRL.

Piotr Jaroszewicz

Urodzony w 1909 roku, Piotr Jaroszewicz w czasie wojny został zesłany do Archangielska i do Kazachstanu. W 1943 roku wstąpił do 1 Korpusu Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR, gdzie zaczął robić karierę wojskową, a następnie polityczną. Odbył kurs na oficera politycznego i od tej pory jego kariera jako oficera politycznego nabrała rozpędu. W 1960 roku przeszedł do rezerwy. Jego błyskawiczna kariera wojskowa od szeregowca do generała trwała zaledwie 13 lat.

Od 1944 związał się z PPR, a następnie PZPR. Od 1952 roku był nieprzerwanie wicepremierem, a w międzyczasie także ministrem górnictw. Jako premier PRL w latach 1970 - 1980 był współautorem tzw. manewru gospodarczego, czyli podwyżek cen żywności, co spowodowało wystąpienia w Radomiu i Ursusie. Został odsunięty od władzy w 1980 roku.

W roku 1992 Piotr Jaroszewicz i jego żona zostali zamordowani w czasie napadu na jego willę. Prawdziwych sprawców nigdy nie wykryto, zaś motywy do dziś pozostają nieznane. Istnieją podejrzenia, że Piotr Jaroszewicz pisał wspomnienia, w których mógł ujawnić jakieś tajemnice.

Wojciech Jaruzelski

Urodzony w 1923 roku, Wojciech Jaruzelski pochodził ze szlacheckiej rodziny, która w czasie wojny znalazła się na terenach okupowanych przez sowietów. Rodzina została deportowana na Syberię, zaś ojciec Jaruzelskiego znalazł się w łagrze. Wojciech pracował przy wyrębie lasu, w sklepie, ostatecznie w ramach radzieckiego poboru do wojska został skierowany do szkoły wojskowej, a następnie przydzielony do 1 Armii Wojska Polskiego, w której walczył do końca wojny.

Po wojnie robił dalszą karierę w armii i w roku 1960 dosłużył się stopnia generała, zaś od 1968 do 1983 roku był ministrem obrony narodowej. W latach 1980 - 1985 Jaruzelskiemu przypadła rola premiera, chociaż jego nazwisko bardziej kojarzy się ze stanem wojennym. W 1981 roku wprowadził stan wojenny i jest odpowiedzialny za represje, jakie spadły wówczas na społeczeństwo polskie.

W roku 1985 został przewodniczącym Rady Państwa, a następnie Prezydentem RP. W roku 1990 wygasła jego kadencja jako prezydenta i w tym czasie Wojciech Jaruzelski wycofał się z życia politycznego. Zmarł w 2014 roku.