Reformy i dokonania Karola Wielkiego – jak król Franków zreformował państwo?

Panowanie władcy Karola Wielkiego

Karol Wielki sprawował rządy osobiście. Był władcą „absolutnym”, dążącym do przejęcia kontroli nad wszystkim i wszystkimi. W zarządzie nad rozległym państwem pomagało mu grono zaufanych ludzi. Znajdowali się wśród nich przedstawiciele rodziny królewskiej, w tym jego synowie.

Wokół króla krzątało się wielu dworzan. Jeździli oni za królem, przenosząc się z miejsca na miejsce. Władca nie miał jednej stałej rezydencji. Najchętniej jednak zaglądał do Akwizgranu (dziś Aachen), gdzie mieścił się okazały pałac z imponującą kaplicą, w której znajdowało się mnóstwo cennych relikwii.

W czasach Karola Wielkiego ustaliły się obowiązki poszczególnych dostojników dworskich. I tak stolnik miał pieczę nad stołem królewskim, cześnik – piwnicą, komornik – komorą i szatnią, koniuszy – stajniami, kanclerz – kaplicą dworską i kancelarią. Istniał jeszcze urząd palatyna, który zastępował władcę w procesach sądowych.

Reformy i dokonania Karola Wielkiego

Reformy administracyjne

Karol Wielki pozostawił bez większych zmian administrację państwa. W rękach hrabiów nadal więc spoczywał nadzór nad hrabstwami, które tworzyły z kolei większe jednostki administracyjne, na których czele stali duksowie.

Z inicjatywy Karola Wielkiego powołano do życia tzw. marchie, kontrolujące szczególnie narażone na ataki z zewnątrz rejony państwa Karolingów. Nadzorujący marchie margrabiowie mieli zdecydowanie większe kompetencje od hrabiów. Gdy istniała taka potrzeba, mogli nawet bez zgody władcy ruszyć w pole z podległym sobie wojskiem. W interesującym nas tu okresie funkcjonowały następujące marchie:

• Duńska
• Bretońska
• Awarska
• Hiszpańska
• Friulska

Wprowadzone modyfikacje nie zapobiegły nadużyciom w administracji lokalnej. Aby je zwalczyć, Karol Wielki utworzył specjalne okręgi kontrolne (tzw. „missatica”), w których „niepodzielnie” rządzili zaufani kontrolerzy cesarscy, zwani „missi dominici”. Ich główne zadanie polegało na objeździe podlegających im obszarów i sprawdzaniu działalności biskupów oraz grafów. Na bieżąco wysłuchiwali też wszelkich skarg i zażaleń oraz zbierali informacje o nadużyciach władz lokalnych.

Reformy sądownicze i monetarne

W czasach Karola Wielkiego nie nastąpiły także poważniejsze zmiany w zakresie sądownictwa, zaś okoliczni mieszkańcy w dalszym ciągu byli sądzeni przez hrabiów. Istotną innowacją wymienionego władcy było natomiast zmniejszenie częstotliwości zgromadzeń sądowych do trzech w ciągu roku (wcześniej mieszkańcy danego okręgu byli zobowiązani do zjeżdżania się na zjazdy raz w miesiącu).

Na dalszych dziejach państwa Karolińskiego zaważyły niewątpliwie jego reformy monetarne, które przyjęły się później na terenie całej Europy. Monarcha ten wprowadził do obiegu srebrnego denara, wybijanego w ilości 240 sztuk z funta czystego srebra. Obok denara funkcjonowały również półdenary – obole. A może zainteresuje cię także ten artykuł o koronacji Karola Wielkiego?

Zmiany w zakresie szkolnictwa

Imię Karola Wielkiego rozsławiło się na dobre przede wszystkim z powodu jego reform w obrębie szkolnictwa. Gruntowna przebudowa nauczania nie byłaby możliwa, gdyby władca nie ściągnął z Irlandii i Anglii mnichów, którzy pomogli mu w dokonaniu niezbędnych reform.

Omawiane w tym miejscu reformy objęły głównie szkolnictwo klasztorne i katedralne, w których nauczanie kształtowało się na bardzo niskim poziomie. Wielu duchownych, tworzących w tym czasie elitę państwa Franków, nie umiało przeczytać, nie mówiąc już o zrozumieniu, chociażby krótkich fragmentów z Pisma Świętego. Kler nie znał też podstawowych dzieł teologicznych oraz tekstów literatury klasycznej.

Na całe szczęście regres umysłowy został w porę przezwyciężony. Przyszły kler oraz ludzie świeccy mogli kształcić się na dwóch poziomach, tzw. „trivium” (gramatyka, retoryka, dialektyka) i „quadrivium” (arytmetyka, geometria, astronomia i muzyka). W trakcie nauki zdobywano podstawowe wiadomości i umiejętności z zakresu przedmiotów humanistycznych i matematycznych.