Rzeź Gdańska – data, przyczyny, napastnicy, liczba ofiar, spalenie miasta

Dlaczego Krzyżacy chcieli zdobyć Gdańsk?

Krzyżacy na Gdańsk mieli chrapkę od dawna. Ich pragnieniem było nie tylko zajęcie miasta nad Motławą, ale również całego Pomorza Wschodniego. Opanowanie ujścia Wisły gwarantowało im uzyskanie szeregu korzyści politycznych i ekonomicznych.

Władze zakonu krzyżackiego tylko czekały na dobrą koniunkturę, aby wprzęgnąć swoje plany w życie. Niewiele brakowało, aby Gdańsk wpadł w jego ręce już w latach 1301-1302. Wówczas to niespodziewanie na Pomorzu Wschodnim pojawił się książę Rugii Wisław III, odnosząc kilka sukcesów. W tym czasie ta część Pomorza pozostawała pod zwierzchnictwem króla Polski Wacława II, zaprzątniętego do reszty walką o tron na Węgrzech. Nie chcąc jednak utracić na zawsze ziem pomorskich, poprosił o interwencję zbrojną zakon krzyżacki.

Krzyżacy chętnie przystali na prośbę Wacława. Do Gdańska przyjechali już w maju 1301 roku. Dość szybko uporali się z Rugijczykami i zmusili ich do całkowitego wycofania się z Pomorza. Zdaniem niektórych historyków, gdyby Wacław II nie odwołał wojsk zakonnych z Gdańska w 1302 roku, to najprawdopodobniej pozostałyby tam. Na całe szczęście dla Przemyślidy stało się inaczej, zaś Krzyżacy swoje marzenia o opanowaniu miasta musieli odroczyć w czasie.

Zdrada Święców

Na Pomorzu Wschodnim na początku XIV stulecia przemożną rolę odgrywał ród Święców. Senior tego rodu Piotr z Nowego w 1305 roku otrzymał od Wacława II urząd starosty wschodniopomorskiego.

Sytuacja Święców na Pomorzu pogorszyła się wraz ze śmiercią syna Wacława II, Wacława III (1306). Jego tragiczna śmierć umożliwiła księciu krakowskiemu Władysławowi Łokietkowi rozciągnięcie swoich wpływów na Pomorzu. Wszystkich tych, którzy mu w tym wydatnie pomogli, hojnie obdarował. Dwóm swoim bratankom, pochodzącym z Kujaw, Siemomysłowi i Kazimierzowi III oddał odpowiednio w zarząd Świecie oraz Gdańsk i Tczew.

Nadania Łokietka nie mogły spodobać się Święcom, których dodatkowo odsunięto od piastowania niektórych urzędów. W efekcie możny ród pomorski znalazł się w opozycji do księcia krakowskiego. Jakby tego było jeszcze mało, przeciwko Piotrowi Święcy wystąpił doradca księcia Władysława biskup kujawski Gerward, pozywając go przed sąd za zawłaszczenie dochodów biskupich.

Piotr Święca w ramach swoistego rewanżu zażądał od Władysława Łokietka zwrotu wszystkich kosztów, jakie poniósł podczas zawiadywania dzielnicą pomorską w imieniu księcia. Ten ostatni, borykając się z poważnymi problemami finansowymi, specjalnie nie dawał staroście żadnej odpowiedzi w interesującej go sprawie.

Postawa księcia krakowskiego rozwścieczyła starostę i pchnęła go  w objęcia margrabiów brandenburskich. 17 lipca 1307 roku na mocy układu podpisanego w miejscowości Lędowo oddał Brandenburczykom w lenno ziemie: polanowską, darłowską, sławieńską, Nowe i Tucholę. Gdy Władysław Łokietek dowiedział się o przedsięwzięciu Piotra, postanowił go uwięzić. Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek, sprawdź także ten artykuł na temat zakonu krzyżackiego.

Zajęcie Gdańska przez Brandenburczyków

W sierpniu 1308 roku margrabia brandenburski Otton IV urządził wyprawę na Pomorze i bez żadnych przeszkód zajął Gdańsk. Ponoć sami Gdańszczanie dobrowolnie wpuścili jego wojska do miasta z powodu niechęci, jaką żywili wobec Władysława Łokietka, który obdarzył zbyt wieloma przywilejami kupców z Lubeki.

Przed najazdem brandenburskim ostał się jedynie gród gdański, do którego schroniły się wojska wierne Władysławowi Łokietkowi. Na ich czele znajdował się sędzia Bogusza, uprzednio mianowany przez księcia namiestnikiem pomorskim.

Aby zdobyć gród, Brandenburczycy rozpoczęli jego oblężenie. Wszystkie szturmy nieprzyjaciela dzielnie broniący się obrońcy odparli. Tych ostatnich było jednak zbyt mało, aby mogli wytrzymać wszystkie ataki oblegających. W konsekwencji Bogusza zwrócił się o pomoc do Krzyżaków. Miał w tym zakresie odpowiednie pełnomocnictwo Władysława Łokietka, zajętego w tym czasie zmaganiami na innym froncie.