Średniowiecze - ramy czasowe, najważniejsze wydarzenia, religie, monarchie
Średniowiecze niesłusznie nazywa się okresem ciemnym ludzkości. Europa zmaga się z klęskami żywiołowymi, zmianami klimatu, wojnami, lecz prężnie odbudowuje się po zamęcie wędrówek ludów. Jest to okres ogromnego rozkwitu nauki i kultury. Powstają nowe wynalazki, jak okulary, druk czy zegar mechaniczny. Poznaj cechy tego okresu, najciekawsze osiągnięcia i wynalazki. Przedstawiamy ciekawostki okresu średniowiecza oraz opisujemy co się wtedy działo.
Jakie ramy czasowe obejmuje Średniowiecze
Jaką datę można uznać za początek średniowiecza
Epoka średniowiecza następuje po zakończeniu starożytności, czyli po upadku Cesarstwa Rzymskiego. Kończy się okres “pax romana”, czyli pokoju w basenie Morza Śródziemnego, zagwarantowanego przez legiony rzymskie. Osłabiona gospodarka Rzymu nie jest w stanie obronić się przed napływem prymitywnych plemion napływających z Azji. Dlatego też Europa, na kilka wieków, pogrąża się w biedzie i upadku.
Za początek średniowiecza uważa się daty związane z upadkiem Cesarstwa Rzymskiego:
- 476 - obalenie ostatniego cesarza Rzymu Romulusa Augustusa, przez Odoakra,
- 395 - podziału Cesarstwa Rzymskiego na Zachodnie i Wschodnie,
- 378 - bitwa pod Adrianopolem i klęska Rzymu w starciu z Wizygotami.
Średniowiecze dzieli się na 3 okresy:
- wczesne średniowiecze - V - VIII wiek,
- pełne średniowiecze - IX - XIII wiek,
- późne średniowiecze - XIV - XV wiek.
Kiedy nastąpił koniec średniowiecza
Koniec średniowiecza oznacza otwarcie się Europy na świat, co pozwoli na ekspansję i opanowanie świata przez Europejczyków w późniejszych epokach. Kończy się również epoka rycerska z jej kulturą i etyką, zaś zaczyna era wojsk najemnych. Jednolite do tej pory chrześcijaństwo zachodnie zostaje rozbite na szereg zwalczających się odłamów.
Koniec średniowiecza symbolizują następujące ważne daty:
- 1453 - zdobycie Konstantynopola przez Turków,
- 1517 - początek reformacji,
- 1492 - zdobycie Grenady i koniec rekonkwisty i odkrycie Ameryki.
Średniowiecze - najważniejsze wydarzenia, wojny i ciekawostki
Najważniejsze wydarzenia i ciekawostki
Epoka średniowiecza niesłusznie nazywana jest okresem barbarzyństwa, kiedy to zaprzepaszczono światłe idee starożytności, zaś społeczeństwo popadło w mroki zabobonu, brudu i nieuctwa. Niesłusznie obwinia się o to kościół i chrześcijaństwo. Upadek gospodarczy historia notuje we wczesnym średniowieczu, po katastrofie ekologicznej roku 536, która przyniosła głód i epidemie. Prymitywne ludy napływowe zniszczyły infrastrukturę. Antyczne zabytki nie przetrwały, gdyż nikt nie umiał ich konserwować. Budowle rozbierano, aby pozyskać kamień, zaś manuskrypty niszczały i płonęły, zanim klasztory nie zaczęły je ratować.
Nowe państwa i cywilizacje dopiero się tworzą. Do Europy napływają ostatnie ludy napływowe, jak Awarowie, Węgrzy, Bułgarzy i Słowianie. W krajach arabskich rodzi się Islam, który rozpoczyna ekspansję na Europę, zatrzymaną w 732 roku w bitwie pod Poitiers.
We wczesnym średniowieczu największy rozkwit przeżywało Bizancjum i państwa Arabów. Za panowania cesarza Justyniana powstały słynne zabytki, jak kościół Hagia Sofia w Konstantynopolu, czy też kościół San Vitale w Rawennie. W 661 roku Arabowie, którzy zdobyli Bliski Wschód i podbili dawne ziemie chrześcijańskie, rozpoczęli budowę Meczetu na Skale.
Wszystko się zmienia wraz z ociepleniem klimatu w latach około 800 - 1300. Mimo najazdów Wikingów i Arabów, nie toczą się wyniszczające wojny, zaś kultura i sztuka kwitnie. Najważniejsze wydarzenia tego okresu to krucjaty, które trwają od 1096 do 1272 roku, kiedy to zorganizowano 8 mniejszych lub większych wypraw. Próby odbicia ziem chrześcijańskich, podbitych wcześniej przez Arabów, zakończyły się niepowodzeniem. Skutkiem wypraw było znaczne osłabienie Bizancjum, które kurczyło się wskutek najazdów Turków. Dzięki kontaktom z kulturą arabską i Bizancjum rozwijała się kultura i nauka. Niepotrzebne na wschodzie zakony rycerskie rozwijają działalność w Europie. Podczas gdy król Francji niszczy potęgę Templariuszy na swoim terenie, kraje wschodnie nie są w stanie zniszczyć zakonów rycerskich, które budują własne państwa.
Azja w XIII wieku postoszono jest przez Mongołów zjednoczonych przez Czyngis Chana, który zdobywa część Chin, Chorezm i Ruś. Jego synowie i wnukowie opanowują ogromne połacie Azji i docierają do Europy. Klimat i brak łupów zniechęcił ich do podboju Europy, zaś w Azji zniszczyli bogate cywilizacje jedwabnego szlaku, które nigdy się już nie podniosły.
W XIV wieku rozpoczyna się kolejne pasmo klęsk połączone z oziębieniem klimatu. Po latach nieurodzaju i głodu, nadchodzi epidemia dżumy, która uśmierca 40% populacji Europy. Co ciekawe epidemia nie wpływa znacząco na gospodarkę. Europę wyniszczają długoletnie wojny, jak wojna stuletnia, czy też początek wojen religijnych, jakimi były wojny husyckie. Wskutek korupcji w kościele oraz wielkiej schizmy, kiedy to włada 2 lub 3 papieży jednocześnie, spada autorytet kościoła, który nie jest w stanie zapobiec reformacji.
Najważniejsze wydarzenia w Europie końca średniowiecza to również wypędzenie Maurów z Hiszpanii oraz ekspansja Turków na wschodzie. Turcy podbijają Grecję, Bałkany, Bliski Wschód, a ostatecznie także Bizancjum. Podupadłe papiestwo nie jest w stanie skutecznie wezwać władców europejskich do obrony Cesarstwa Bizantyjskiego. Na zachodzie zaś wyzwolona i zjednoczona Hiszpania pod berłem Izabeli Kastylijskiej i Ferdynanda Aragońskiego inwestuje w wyprawy Kolumba, które stanowią początek wielkich odkryć geograficznych.
Średniowiecze - społeczeństwo, gospodarka, technologie i ciekawostki
Społeczeństwo i gospodarka
Upadek zachodniego cesarstwa rzymskiego oznaczał czasy załamania gospodarki, chaosu i biedy oraz upadku kultury. Zanik pieniądza sprawił, że bogactwem stała się ziemia. Gospodarka opierała się na rolnictwie, zaś społeczeństwo tworzyło hierarchię opartą na własności ziemi. Wytworzył się wówczas system feudalny, wywodzący się z rzymskiego kolonatu i systemu klientów. Właścicielem państwa był król, który powierzał terytoria swoim współpracownikom, czyli wasalom, najczęściej za zasługi wojenne. Ci zaś, nadawali mniejsze ziemię, swoim ludziom jako wasalom.
Zwierzchnik, zwany seniorem, zapewniał wasalom ochronę, w zamian zaś wymagał danin oraz stawienia się zbrojnie na wezwanie. Najniżej w hierarchii stali chłopi, którzy dzierżawili ziemię od rycerzy. Początkowo system ten był płynny, zaś senior mógł odebrać ziemię wasalowi, na przykład za złe gospodarowanie. Z czasem nadania te stały się dziedziczne i uznane zostały za własność rodu. Chłopi, początkowo wolni dzierżawcy, stali się niemal niewolnikami przywiązanymi do ziemi.
W IX wieku następuje ocieplenie klimatu, które wpływa na rozwój gospodarki. Pojawiają się takie technologie jak pług żelazny, dwupolówka, a potem trójpolówka. Społeczeństwo się bogaci, zaś liczba ludności rośnie. Natomiast późne średniowiecze to okres oziębienia klimatu i klęski, jak głód, trzęsienia ziemi i epidemia dżumy.
Najważniejsze cechy, osiągnięcia i ciekawostki epoki średniowiecza
Epoka średniowiecza przynosi takie ciekawostki jak wynalazek strzemion, przyniesionych do Europy przez Awarów. Siodła ze strzemionami upowszechniają się w XIII wieku i umożliwiają walkę na kopie. Ciężka jazda uzbrojonych w kopie rycerzy nie miała sobie równych. Rozwija się również kultura rycerska z turniejami, poezją i kodeksem honorowym. Wojny nastawione są na branie łupu i jeńców dla okupu. Najlepszym łupem były konie bojowe, dlatego też starano się tak walczyć, aby nie było strat w ludziach, zwierzętach i sprzęcie. Z uwagi na ogromny koszt zbroi rycerskich i koni bojowych, w XV wieku upowszechnia się tańsza, najemna piechota uzbrojona w piki i łuki. Pojawia się również artyleria.
O ile wczesne średniowiecze stanowi okres upadku, to od XI wieku następuje rozkwit kultury. Upowszechniają się takie wynalazki jak cegła, druk czy okulary. Cegła oraz nowe technologie w budownictwie pozwalają na budowę gotyckich katedr. Najważniejsze cechy architektury gotyckiej to lekkość i strzelistość formy. Powstają także mosty, spichlerze, ratusze i inne budowle świeckie. Krucjaty pozwalają poznać osiągnięcia Bizancjum i kultury arabskiej, dzięki czemu upowszechniają się cyfry arabskie, pozycyjny system dziesiętny i algebra. W średniowieczu powstały takie wynalazki jak zegar mechaniczny, kompas, młyn, czy też piec hutniczy.