Wielka smuta – daty, definicje, okres, przyczyny, znaczenie

Wielka Smuta – daty i definicje

Wielka smuta – definicje

Polityka, a co za tym idzie, przyszłe dzieje każdego kraju kreowane są przez władzę zwierzchnią. Dlatego tak ważna jest jej ciągłość. Nieprzerywalność sprawowania władzy gwarantuje państwu i jego mieszkańcom poczucie stabilizacji i bezpieczeństwa. Jest ono zawsze silniejsze w kraju, w którym panuje ustrój monarchistyczny. Jednocześnie jednak każdorazowo śmierć władcy bez pozostawienia po sobie następcy może powodować głęboki kryzys społeczny, polityczny i ekonomiczny.

 Taki kryzys miał miejsce w Rosji na przełomie XVI i XVII stulecia. Po ponad 600 latach ciągłości monarchii, w końcu XVI wieku zmarł bezpotomnie car Fiodor Iwanowicz – ostatni przedstawiciel moskiewskiej linii dynastii Rurykowiczów. To wydarzenie zapoczątkowało w kraju okres Wielkiej Smuty.

Wilka smuta (z j. ros. Smutnoje wriemia) oznaczna „burzliwy czas”, „czas zamętu”. W przeciągu piętnastu lat na carskim zasiadało sześć osób, jeszcze więcej zgłaszało swoje prawa do niego. W kraju oddziaływały klęski żywiołowe, za nimi szedł głód. Rosję dotknęła także wówczas wojna ze Szwecją i Polską. Burzliwe dzieje zakończyły się po objęciu tronu przez Michała I Fiodorowicza z dynastii Romanowów w 1613 r.

Wielka smuta – daty

W historii różnie określa się czas trwania wielkiej smuty. Część datuje jej początek na moment śmierci Fiodora Iwanowicza – 7 stycznia (17 stycznia w kalendarzu gregoriańskim) 1598 r. Car zmarł bezpotomnie, wcześniej zmarli jego bracia: Iwan w 1581 r. (zabity przez ojca) i Dymitr w 1591r. (podejrzewano spisek Borysa Godunowa). W wyniku braku naturalnych spadkobierców tronu Sobór Ziemski obrał carem Borysa Godunowa – szwagra zmarłego władcy, który swoją karierę polityczną rozwijał jeszcze za życia Iwana IV.

Takie przyjęcie początku wielkiej smuty oznacza, że okres ten trwał 15 lat – do 1613 r., kiedy Michał I Fiodorowicz zapoczątkował rządy dynastii Romanowów. Niektórzy jednak uznają, że o dziejach smuty mówi się dopiero od momentu śmierci Borysa Godunowa – 13 kwietnia (23 kwietnia) 1605 r. Dzieje się tak dlatego, że siedem lat rządów Godunowa, w porównaniu do kolejnych paru władców, było jeszcze czasem w miarę stabilnych rządów.

W rosyjskim czasie zamętu władzę sprawowali następujący carowie:

• Borys Godunow (1598 – 1605);
• Fiodor II Godunow (1605);
• Dymitr Samozwaniec I (1605 – 1606);
• Wasyl IV Szujski (1606 – 1610);
• Dymitr Samozwaniec II (1607 – 1610);
• Władysław Waza (1610 – 1613).

Wielka smuta – przyczyny i znaczenie

Wielka smuta – przyczyny

W pewnym stopniu winę za spowodowanie wielkiej smuty ponosi car Iwan IV Groźny. W 1581 r. w napadzie szału zamordował swojego syna Iwana, który stanął w obronie zaatakowanej przez ojca żony. Car uderzył następcę tronu swoją ciężką laską w ucho, a wywołane w ten sposób obrażenia spowodowały śmierć carewicza w przeciągu kilku dni. Ciężarna żona Iwana urodziła wkrótce martwego syna i została odesłana do klasztoru.

W 1584 r., po śmierci cara, pozostało przy życiu dwoje synów Iwana IV – Fiodor i Dymitr. Młodszy z nich miał dopiero dwa lata, starszy raczej nie nadawał się do rządzenia krajem. Ich śmierci w latach 1591 i 1598 zostawiły Rosję w całkowicie nowej sytuacji – cara należało wybrać samodzielnie. Ostatecznie władzę przekazano bratu żony Iwana – Borysowi Godunowowi.

Wybór ten nie spodobał się większości bojarów, dlatego wkrótce rozpoczęły się pierwsze działania spiskowe przeciwko władcy. Podejrzewano go o zamordowanie carewicza Dymitra, czego jednak nie udało mu się udowodnić. Za to później, w latach 1605 – 1613 pojawiło się aż trzech mężczyzn podających się za cudownie ocalałego księcia – Dymitr Samozwaniec I z pomocą Polaków zajął nawet Moskwę i przejął tron.

Za rządów Godunowa doszło do największej katastrofy żywiołowej, która spowodowała ponad dwuletnią klęskę głodu w kraju. Co ciekawe, przypuszcza się, że odpowiedzialność za ten kryzys ponosi wybuch wulkanu w Peru, w wyniku którego ogromna ilość pyłu, która znalazła się w atmosferze, spowodowała tymczasowe ochłodzenie klimatu, a co za tym idzie – nieurodzaj i głód. A może zainteresuje cię także ten artykuł o ataku oraz zdobyciu Moskwy?