Władysław Łokietek - rodowód, koronacja, panowanie, polityka, sukcesy wojenne

Władysław Łokietek – rodowód i rodzina

Władysław przyszedł na świat między marcem 1260 a styczniem 1261 r. Był trzecim z pięciorga synów Kazimierza I, księcia kujawskiego, łęczyckiego i sieradzkiego. Matką jego i jego młodszego rodzeństwa – Kazimierza, Eufemii i Siemowita – była trzecia małżonka ojca, Eufrozyna, córka księcia opolskiego i raciborskiego, Kazimierza. Ojciec Łokietka, Kazimierz, był drugim z synów Konrada I, księcia mazowieckiego, który z kolei był młodszym z potomków Kazimierza II Sprawiedliwego. Władysław był więc praprawnukiem Bolesława III Krzywoustego.

W 1267 r. w chwili śmierci ojca, Władysław miał ok. 7 lat. W imieniu nieletnich dzieci rządy sprawowała ich matka, Eufrozyna. Kronika wielkopolska podała informacje, jakoby Eufrozyna próbowała otruć pasierbów – Leszka Czarnego i Siemomysła, synów Konstancji – by zapewnić pełne dziedzictwo po mężu swoim dzieciom. Osiem lat później Eufrozyna wyszła za mąż za księcia pomorskiego Mściwoja II. Około 55-letni władca miał dwoje dzieci z pierwszego małżeństwa, jednak były to córki. Jednak ten związek okazał się bezpłodny, co stało się przyczyną rozwodu w 1288 r.

Sam przyszły król wziął za żonę Jadwigę Kaliską (ok. 1266 – 10.12.1339), córkę Bolesława Pobożnego z wielkopolskiej linii Piastów, wywodzącej się od Mieszka III Starego. Dynastia Piastów w okresie rozbicia dzielnicowego zapisała w swojej historii wiele małżeństw pomiędzy swoimi przedstawicielami. Tak zapisała się również biografia Władysława i jego żony. Władysław był potomkiem Bolesława Krzywoustego w piątym, a Jadwiga Kaliska w szóstym pokoleniu.

Prawdopodobna data ślubu przyszłych monarchów to 6 stycznia 1293 r. Historia podaje informacje o sześciorgu żywych potomkach tej pary. Troje dzieci – Stefan, Władysław i Jadwiga – umarło w wieku nastoletnim. Córka Kunegunda dożyła wieku dorosłego, była dwukrotnie zamężna – z księciem świdnickim Bernardem, a później z księciem sasko-wittenberskim Rudolfem. Młodsza z córek – Elżbieta – wyszła za mąż za Karola I Roberta z dynastii Andegawenów, pierwszego monarchę z tego rodu na tronie węgierskim. Najmłodszy z całej szóstki syn – Kazimierz – przejął tron po ojcu, a jego dokonania zapewniły mu przydomek „Wielki”.

Władysław Łokietek – koronacja i panowanie

Droga Władysława do koronacji była długa i trudna. Wczesna śmierć ojca, który pozostawił łącznie pięciu synów, nie stanowiła „dobrego startu” w realizacji planu objęcia panowania nad całym krajem. Jednocześnie jego biografia pokazuje, jak wiele można zawdzięczać rodzeństwu i małżeństwom.

Po ojcu otrzymał południowe Kujawy, ze stolicą w Brześciu Kujawskim. Jego przyrodni brat, Leszek Czarny, od 1279 r. był księciem krakowskim, co miało później istotne znaczenie dla ambitnego księcia. Po śmierci Leszka w 1288 r. przejął należącą do niego dzielnicę sieradzką. Przypomnijmy również, że matka Władysława, Eufrozyna, po śmierci pierwszego męża wyszła za mąż za Mściwoja II z dynastii Sobiesławiców – księcia świeckiego i gdańskiego. Gdyby nie rozwód tej pary, Łokietek mógłby myśleć o sobie jako o następcy Mściwoja.

Z politycznego punktu widzenia ważnym wydarzeniem w życiu księcia kujawskiego okazał się być jego własny ślub. Jadwiga kaliska nie miała wówczas ojca, który zmarł ok. 10 lat wcześniej, jej opiekunem prawnym był jej kuzyn Przemysł II, który jako pogrobowiec wychowywał się na dworze jej ojca. Innym z kuzynów panny młodej był sam król węgierski z dynastii Arpadów – Andrzej III. Przemysł II w momencie ślubu Jadwigi i Władysława os kilkunastu lat był związany z Mściwojem II układem w Kępnie (15 lutego 1282 r.), na mocy którego w momencie śmierci jednego z książąt, jego dzielnica miała przejść w posiadanie drugiego z nich. Mściwój zmarł pod koniec 1294 r., a wówczas Przemysł objął panowanie nad Pomorzem. Umożliwiło mu to dokonanie kolejnego kroku, którym była koronacja na króla Polski (jej dokładna data to 26 czerwca 1295 r.) Jednak tragiczna przedwczesna śmierć króla w wyniku zamachu w Rogoźnie w 1296 r. otworzyła drogę do tronu jego sojusznikowi – Władysławowi Łokietkowi.

Koronacja Władysława Łokietka była jednak jeszcze sprawą dość odległą w czasie. Historycy, analizując jego biografię są raczej zgodni w tym, że przyszły król nie miał talentu politycznego. Nietrafione decyzje przysporzyły mu wielu przeciwników, także wśród jego własnych poddanych. Odwracali się od niego wielkopolanie. Przez pewien czas przebywał na wygnaniu, a w kraju tymczasem rządzili władcy z dynastii Przemyślidów czeskich – Wacław II i Wacław III. Po śmierci tego ostatniego z nich dopiero przekazano mu tron krakowski.

Do koronacji Władysława Łokietka doszło jednak dopiero kilkanaście lat później – 20 stycznia 1320 r. Monarcha był już wówczas koło sześćdziesiątki i miał zaledwie dziesięcioletniego następcę. Jego panowanie jako króla całej Polski trwało trzynaście lat. Władysław Łokietek zmarł marca 1333 r. Pomimo wielu przeciwności, a także niewielkiego talentu politycznego, udało mu się rozpocząć proces unifikacji podległych Mu ziem. Zjednoczenie Polski przez Władysława Łokietka, umożliwiło dalszy rozwój kraju za czasów jego syna – Kazimierza III Wielkiego. A może zainteresuje cię także ten artykuł o koronacji Władysława Łokietka?

Władysław Łokietek – polityka i sukcesy wojenne

W przypadku Władysława Łokietka dość ciężko mówić o zaplanowanej dalekosiężnej polityce i spektakularnych sukcesach wojennych. Okres jego panowania to przede wszystkim utrata Pomorza Gdańskiego na rzecz zakonu krzyżackiego. To ukrywanie się księcia, przebywanie na wygnaniu, ucieczka z Wawelu w koszu. Z posiadanych jednak przez nas informacji możemy wysnuć wniosek, że Władysławowi przyszło żyć w zdecydowanie nieprzychylnych dla niego czasach. Być może dlatego bitwa pod Płowcami traktowana jest jako największy sukces wojenny tego monarchy…

Pochodzenie jego żony, Jadwigi Kaliskiej, a przede wszystkim jej pokrewieństwo z węgierskimi Arpadami w zdecydowanym stopniu ukierunkowało politykę Władysława. To za króla węgierskiego wydał swoją córkę Elżbietę. I to syn Elżbiety, Ludwik, objął tron polski, kiedy Kazimierz Wielki zmarł nie pozostawiając męskiego potomka.

Za panowania Władysława swoje pretensje do tronu polskiego zgłaszali czescy następcy Przemyślidów na polskim tronie. Kolejnym poważnym zagrożeniem dla jedności odradzającego się państwa był także zakon krzyżacki, który w 1308 r. zajął Pomorze Gdańskie. Zapoczątkowało to konflikt z krzyżakami, który został zażegnany właściwie dopiero w 1466 r. po podpisaniu pokoju toruńskiego, kończącego wojnę trzynastoletnią. Jednocześnie do historii przeszedł dzień 27 września 1331 r., będący datą bitwy pod Płowcami, która – choć nierozstrzygnięta – traktowana była powszechnie jako polskie zwycięstwo.