Wojny napoleońskie - daty, przebieg, zasięg działania, strony konfliktu

Wojny napoleońskie – opis konfliktów

Lata 1796 – 1815 najogólniej w historii określa się mianem wojen napoleońskich. Nie jest to jednak stwierdzenie dokładne – Napoleon Bonaparte, mimo, że był doskonałym strategiem, nie wywołał tych konfliktów. Pierwsze bitwy toczone były pomiędzy koalicjami państw europejskich a Francją rewolucyjną, a doprowadziły do nich plotki rozsiewane we Francji przez żyrondystów, sugerujących istnienie europejskiego spisku wymierzonego przeciw Francji. Dokładniejsze byłoby określenie tych konfliktów jako wojen prowokowanych przez koalicje antyfrancuskie.

Wojny napoleońskie to liczne podboje i bitwy, których wynik kształtował losy całej Europy. Kalendarium tej epoki najlepiej przedstawić wypunktowując informacje o najważniejszym znaczeniu:

najczęściej uznaje się liczbę siedmiu kampanii: włoską, egipską, pruską (tzw. I wojna polska), hiszpańską, austriacką, rosyjską („Wyprawa Napoleona na Moskwę”),
epokę wojen napoleońskich rozpoczyna awans Napoleona Bonaparte na dowódcę wojsk francuskich walczących w północnych Włoszech z Austrią, a kończy „sto dni Napoleona” – okres od ucieczki cesarza z Elby do jego klęski pod Waterloo 18 czerwca 1815 r.,
głównym inicjatorem konfliktów i zawiązywania koalicji antyfrancuskich była Wielka Brytania; strategia „walki” Napoleona z tym krajem oparła się na blokadzie kontynentalnej – polityce zakazującej krajom kontynentu prowadzenia handlu z Wielką Brytanią,
dzięki Francuzom z inicjatywy Jana Henryka Dąbrowskiego powołano do życia legiony polskie we Włoszech – formacje wojskowe, które miały walczyć o niepodległość Polski; legiony polskie we Włoszech funkcjonowały przez 10 lat, inne oddziały złożone z Polaków wspierały Napoleona nawet, kiedy przegrana została wyprawa na Moskwę i w trakcie stu dni Napoleona – bitwa pod Lipskiem (tzw. „bitwa narodów”) i bitwa pod Waterloo to niektóre ze starć, w których brali udział; ich znaczenie dla kraju pod zaborami było bardzo duże – stanowili symbol nieistniejącej Polski, który przetrwał w „Pieśni legionów polskich we Włoszech”,
Napoleon prowadził również „podboje” naukowe – w słynnej wyprawie do Egiptu wzięli udział również badacze, dzięki którym świat szerzej zainteresował się jego kulturą,
strategia była jedną z najważniejszych dziedzin, której poświęcił się Napoleon jako dowódca, ona i znajomość geografii miała w dużej mierze decydujący wpływ na przebieg bitew i minimalizowanie odniesionych strat,
dopiero w trakcie niepomyślnego przebiegu kampanii rosyjskiej (dokładna data rozpoczęcia odwrotu to 18 października 1812 r.) Napoleon zaczął ponosić coraz większe straty (podczas samej wyprawy na Moskwę straty w ludziach stanowiły ok. 90% jego armii); dlatego bitwa pod Lipskiem, zwana bitwą narodów, ze względu na dwukrotną przewagę liczebną armii koalicyjnej, miała katastrofalny w skutkach dla Napoleona wynik,
kalendarium wojen napoleońskich kończy „sto dni Napoleona” – okres od jego ucieczki z Elby i ponownego objęcia tronu do porażki pod Waterloo, po której ustalono w Europie nowy porządek, obowiązujący przez cały XIX wiek. Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także ten artykuł o wyprawie Napoleona na Rosję.

Usystematyzowanie kalendariów poszczególnych kampanii obfituje w wydarzenia, a nawet ich podstawowy opis byłby bardzo rozbudowany. Dlatego najlepiej przedstawia się przebieg wojen napoleońskich za pomocą tabel, takich, jak poniższa:

Napoleon pod piramidami w Egipcie — Wojny napoleońskie krok po kroku, czyli wyprawy napoleona, przebieg, zasięg działania i skutki

Kampanie napoleońskie – zestawienie tabelaryczne
Kampania	Data	Państwa	Wydarzenia	Traktaty pokojowe
I – kampania włoska	1796 - 1797	Wielka Brytania, Austria, Prusy (do 1795 r.), Rosja, Hiszpania (do 1795 r.), państwa włoskie, państwa niemieckie, Niderlandy (do 1794 r.), Szwecja, Portugalia, Księstwo Neapolu	- walki z Piemontem, pokonanie armii piemonckiej,	Pokój z Piemontem, 1796: ● Piemont oddaje Niceę i Sabaudię, ● Piemont płaci kontrybucję, ● Piemont zgadza się na przemarsz przez swój teren jedynie wojsk francuskich
			Walki z Austrią: zwycięstwo Napoleona pod Rivoli i Arcole	Pokój z Campo Formio, 1797: ● Austria płaci kontrybucję, ● Austria rezygnuje z terenu dzisiejszej Belgii, ● Austria uznaje istnienie we Włoszech Republiki Cisalpińskiej i Republiki Liguryjskiej pod protektoratem Francji, ● Austria otrzymuje Wenecję.
			Wojna z papiestwem	Pokój z papiestwem, 1797: ● papiestwo płaci kontrybucję, papiestwo oddaje ważniejsze dzieła sztuki, ● papiestwo oddaje ważniejsze dzieła sztuki w zamian za zobowiązanie się Francji do uznania nietykalności Rzymu, ● papiestwo oddaje Francji północną część państwa.
II – wyprawa egipska, kampania włoska	1798 - 1802	Wielka Brytania, Austria, Rosja, Turcja, państwa włoskie, państwa niemieckie	Wyprawa egipska: 1798: zwycięstwo Napoleona w bitwie pod piramidami
II – wyprawa egipska, kampania włoska	1798 - 1802		Kampania włoska: 1800: zwycięstwo Napoleona nad Austriakami pod Marengo i Hohenlinden	Pokój z Austrią w Luneville: ● powtórzenie warunków z Campo Formio, ● Austria uznaje protektorat Francji nad Holandią i Szwajcarią, ● Francja otrzymuje lewy brzeg Renu.
III	1805	Wielka Brytania, Austria, Rosja, Szwecja, Królestwo Neapolu	- porażka floty francusko-hiszpańskiej pod Trafalgarem, - zwycięstwo Francuzów pod Ulm, - zwycięstwo Francuzów w bitwie pod Austerlitz („bitwa trzech cesarzy”)	Pokój w Preszburgu, 1805: ● Austria płaci kontrybucję, ● Austria zgadza się na utworzenie Związku Reńskiego, ● Austria traci tereny nad Adriatykiem, ● księstwa niemieckie zostają podniesione do rangi królestw.
IV – wojna z Prusami (I wojna polska)	1806 - 1807	Wielka Brytania, Prusy, Rosja	1806: zwycięstwo wojsk francuskich w bitwach pod Jeną i Auerstedt (po sukcesie Napoleon wydaje dekret o blokadzie kontynentalnej Anglii) 1807: Francja wkracza na ziemie polskie Luty 1807: nierozstrzygnięta bitwa pod Iławą 14.06.1807: wygrana wojsk francuskich w bitwie pod Frydlandem	Pokój w Tylży, 1807: ● Prusy tracą ziemie na zachód od Łaby, ● utworzenie Księstwa Warszawskiego, ● przekazanie Rosji okręgu białostockiego, ● Gdańsk staje się Wolnym Miastem, ● Rosja przystępuje do blokady kontynentalnej.
V – kampania hiszpańska	1808 - 1814		- wybuch powstania w Madrycie przeciwko władcy – Karolowi Bourbonowi, - 10.11.1808 – bitwa pod Samosierrą (szarża szwoleżerów Jana Kozietulskiego otwiera Napoleonowi drogę do Madrytu), - ustanowienie królem Hiszpanii Józefa Bonaparte
VI – kampania austriacka	1809	Wielka Brytania, Austria	- nierozstrzygnięta bitwa pod Raszynem, - klęska Napoleona pod Aspern/Essling, - rozbicie armii austriackiej pod Wagram	Pokój w Schönbrunn: ● powiększenie terenu Księstwa Warszawskiego, ● Austria traci tereny nad Adriatykiem i w południowych Niemczech, ● Austria płaci kontrybucję.
VII – kampania rosyjska (II wojna polska, „Wyprawa Napoleona na Moskwę”)	1812-1814	Wielka Brytania, Prusy, Austria, Rosja, Hiszpania, Szwecja, państwa niemieckie, państwa włoskie	1811: wystąpienie Rosji z blokady kontynentalnej, 17.08.1812. – nierozstrzygnięta bitwa pod Borodino, 14.09. – armia francuska wkracza do Moskwy, 9.11. – armia francuska wraca do Smoleńska 26.11.1812. – przegrana przez Francuzów w bitwie nad Berezyną, powrót do Księstwa Warszawskiego, 16-19.10.1813. – porażka Napoleona witwie pod Lipskiem (tzw. „bitwa narodów”) 31.03.1814 – zajęcie Paryża przez wojska koalicji, 02.04.1814. – akt abdykacji Napoleona	I pokój paryski, 1814: ● powrót Francji do granic z 1792 r., ● zesłanie Napoleona na Elbę, ● ustanowienie Ludwika XVIII Bourbona królem Francji