XIX wiek do 1914

Okres od XIX wieku do 1914 - kluczowe daty, wydarzenia, wojny i traktaty v

Okres od XIX wieku do 1914 - kluczowe daty, wydarzenia, wojny i traktaty

Wiek XIX to epoka wojen napoleońskich i kolonializmu oraz odkryć i wynalazków, które zapoczątkowały obecną cywilizację. Ameryka buduje niepodległość, natomiast Europa dzieli resztę świata między siebie. W Europie dochodzi do zmiany sojuszy, w rezultacie czego wybucha I wojna światowa. Polska jest w tym okresie pod zaborami, zaś dynamicznie rozwija się kultura i sztuka. Poznaj najważniejsze wydarzenia oraz ciekawostki historyczne z okresu, który zakończyła I wojna światowa.

XIX wiek do 1914 roku - epoka kolonializmu i wyzwalania się kolonii

Lata 1810 - 1828 przynoszą wyzwolenie kolonii w Ameryce Południowej. Jako pierwsza, w roku 1804, odzyskuje niepodległość Haiti. W 1803 roku Stany Zjednoczone kupują Luizjanę od Francji, zaś w wyniku wojen z Meksykiem przyłączają Nowy Meksyk, Nevadę, Utah, Kalifornię, Arizonę, Wyoming i Kolorado.

Chylące się ku upadkowi Imperium Osmańskie traci zdobycze na Bałkanach i w Egipcie. Grecy powstają przeciw zaborcy i odzyskują niepodległość w 1822 roku. Rosja i Anglia próbują wykorzystać słabość Imperium Osmańskiego i dochodzi do pierwszego w dziejach ogólnoświatowego konfliktu jakim była wojna krymska. Wojna ta ujawnia również słabość caratu, zaś Anglia i Francja wychodzą z niej zwycięsko. Wspominając o wojnie krymskiej, warto wymienić takie ciekawostki historyczne, jak szarża lekkiej brygady. Podczas gdy atak polskiej konnicy na niemieckie czołgi w 1939 roku jest mitem, to w czasie wojny krymskiej generał angielski naprawdę wydał rozkaz konnicy atakowania armat tureckich. Wszyscy zginęli.

Wiek XIX stanowi okres budowy Kolonialnego Imperium Brytyjskiego. Brytyjczycy uzależniają Chiny od opium. Próba uniezależnienia się Chińczyków, tzw. wojna opiumowa z 1839, nie udaje się, zaś Chiny zostają uzależnione gospodarczo i politycznie od Anglii. W roku 1877 Brytyjczycy uzależniają Indie. Zdobycze medycyny pozwalają na ekspansję w Afryce, wskutek tego cały kontynent zostaje podzielony między europejskich kolonistów, a granice państw wyrysowane ołówkiem na mapie, co wywoła konflikty trwające do dziś.

Najważniejsze wydarzenia historyczne

XIX wiek do 1914 - Europa i świat

Pierwsze lata XIX wieku stają pod znakiem wojen napoleońskich, kiedy to cała Europa zostaje opanowana przez wojska Napoleona Bonaparte, który tworzy zależne od siebie państwa i rozdziela trony swoim braciom. Kampania napoleońska załamuje się w Rosji, gdzie wojsko jego dziesiątkuje tyfus i mróz. Punktem kulminacyjnym jest nierozstrzygnięta bitwa pod Berezyną, po której armia napoleońska cofa się, aż do jej rozbicia pod Lipskiem. Wojny napoleońskie skończyły się po krótkotrwałym powrocie Napoleon i klęsce pod Waterloo, zaś sytuację w Europie uregulowano na Kongresie Wiedeńskim.

Po długim rozbiciu na księstwa, dochodzi do zjednoczenia Niemiec i Włoch. Zjednoczenie Niemiec zmienia równowagę sił w Europie. Ponadto dawne Prusy mocno się zbroją, co podsyca wyścig zbrojeń. Rozpada się święte przymierze między zaborcami Polski. Powstają nowe sojusze:

• państwa centralne: Niemcy, Austro-Węgry, Bułgaria i Imperium Osmańskie,
• ententa: Francja, Rosja i Anglia.

W rezultacie wyścigu zbrojeń, konfliktów w koloniach i różnic interesów wybucha I wojna światowa między obu blokami.

Najważniejsze wydarzenia:

• 1804 - Napoleon koronuje się na cesarza Francuzów,
• 1812 - Napoleon wkracza do Rosji,
• 1813 - bitwa pod Lipskiem, największa bitwa w kampanii napoleońskiej i pierwsza poważna klęska Napoleona,
• 1815 - Kongres Wiedeński,
• 1816 - rok bez lata, początek klęsk ekologicznych, spowodowanych wybuchem wulkanu Tambora,
• 1848 - Wiosna Ludów,
• 1853-1856 - wojna krymska,
• 1857 - wojna opiumowa w Chinach,
• 1861 - zjednoczenie Włoch,
• 1871 - zjednoczenie Niemiec,
• 1871 - Komuna Paryska,
• 1905 - rewolucja w Rosji,
• 1914 - wybucha I wojna światowa.

Przez cały ten okres Polska znajduje się pod zaborami. Najważniejsze wydarzenia w tym okresie to wybuch dwóch powstań narodowowyzwoleńczych w listopadzie 1832 roku i w styczniu 1864 roku. Powstania Polska przegrywa, co powoduje dotkliwe represje ze strony zaborców. Jest to okres, w którym najbardziej rozwija się kultura i sztuka. Tworzą Jan Matejko, Henryk Sienkiewicz, Adam Mickiewicz i wielu najwybitniejszych polskich twórców.

Epoka walki o wolność

Pod koniec XVIII wieku zaczęto zauważać, że niewolnictwo jest niemoralne. Na początku XIX wieku kolejne kraje wprowadzają zakaz handlu niewolnikami, a potem także posiadania niewolników. Niewolnictwo Afrykanów w USA przestało istnieć po wojnie secesyjnej w drugiej połowie XIX wieku.

Podobnie pod koniec XVIII wieku zaczęły powstawać organizacje kobiet walczących o prawa. W XIX wieku kobiety wywalczyły prawo do studiowania i kształcenia. W Polsce kobiety nie mogły się uczyć, dlatego też wybitne kobiety, jak Maria Skłodowska czy Olga Boznańska, wyjechały do Francji.

Historia XIX wieku notuje ruch walki o prawa robotników, który zmusza państwa do reform. Wyrazem tych ruchów jest Wiosna Ludów w 1848 roku i Komuna Paryska w 1871 roku. W ramach ruchu socjalistycznego rozwija się anarchizm. Anarchiści uważali, że śmierć znanych polityków zwróci uwagę na problemy ludu. Zamordowali oni m.in. cara Aleksandra II. Śmierć w zamachu arcyksięcia Franciszka Ferdynanda w roku 1914 staje się sgnałem do rozpoczęcie I wojny światowej. W XIX wieku zaczęły powstawać organizacje socjalistyczne. W 1864 roku powstała I Międzynarodówka, czyli organizacja koordynująca działania socjalistów. Jej pierwszym przewodniczącym był Karol Marks. Wstępem do rewolucji październikowej 12 lat później, była rewolucja 1905 roku w Rosji. Premier carski Piotr Stołypin rozprawił się z rewolucjonistami i dążył do modernizacji Rosji, niestety został zabity przez zamachowca.

Pod koniec XIX wieku Otto von Bismarck wprowadził w Prusach ubezpieczenia społeczne. Z jednej strony, dawały one ludziom poczucie bezpieczeństwa na wypadek choroby i na starość, z drugiej zaś uzależniały ludzi od państwa i dawały państwu dochody, gdyż większość ludzi nie dożyła emerytury.

XIX wiek do 1914 - gospodarka, kultura, sztuka, wynalazki i ciekawostki historyczne

XIX wiek do 1914 - klęski głodu

Na początku XIX wieku historia odnotowuje katastrofę ekologiczną, jaką był wybuch wulkanu Tambora. Spowodował on zmiany klimatyczne na ziemi. W Ameryce Północnej doszło do znacznego oziębienia klimatu, nieurodzaju i głodu. Stało się to przyczyną migracji na tzw. dziki zachód. W Europie Zachodniej doszło do takiego oziębienie, że nie było lata, a co za tym idzie plonów. Nastąpił głód, wzrost przestępczości, zamieszki. Miały miejsce silne burze i powodzie. Niskie temperatury zniszczyły uprawy ryżu w Chinach powodując klęskę głodu. Co ciekawe brak owsa dla koni, przyczynił się do wynalezienia pierwowzoru roweru.

Historia świata zmienia się dzięki zwykłym warzywom, czyli ziemniakom, dzięki którym wielu krajom przestała zagrażać śmierć głodowa. Dopiero w XIX wieku ziemniaki się upowszechniły, jako potrawa. Król Prus nakazał ich uprawę, zaś szczególnie dobrze przyjmowały się na nieurodzajnych glebach Irlandii. W latach 1845 - 1849 w Irlandii wybuchła zaraza ziemniaczana, która wywołała klęskę głodu i ogromną emigrację Irlandczyków do USA.

Wynalazki XIX wieku

Historia XIX wieku przynosi wynalazki, które stanowią podstawę dzisiejszej cywilizacji. Lata 1865 - 1900 historia nazywa drugą rewolucją przemysłową, gdyż w tym czasie powstaje technologia szybkiej komunikacji, jak koleje i statki parowe. Wykopano Kanał Sueski (1859–1869) i Kanał Panamski (1904 - 1914).

Dzięki wynalazkowi baterii Alessandro Volta, technologia elektryczności zrewolucjonizuje świat. W 1878 powstaje praktyczna żarówka elektryczna. Codzienne życie, a przede wszystkim kulturę zrewolucjonizowała technologia fotografii, a następnie filmu.

Pojawiają się takie wynalazki, jak:

• maszyna do szycia,
• maszyna do pisania,
• lodówka,
• zapałki,
• rower,
• silnik spalinowy,
• telefon,
• długopis,
• zamek błyskawiczny.

Powstają również wynalazki w dziedzinie prowadzenia wojny jak: rewolwer, karabin maszynowy, radar i drut kolczasty. Nastąpiły wówczas rewolucyjne odkrycia w dziedzinie medycyny, Ludwika Pasteura, Roberta Kocha czy Marii Skłodowskiej-Curie. Wyśmiewany Ignaz Philipp Semmelweis, walczący o antyseptykę w szpitalach, umarł w nędzy. Jednak jego działania sprawiły, że kobiety przestały umierać przy porodzie.