XVIII wiek - rewolucje. wojny, rewolucje przemysłowe, wynalazki
XVIII wiek - rewolucje. wojny, rewolucje przemysłowe, wynalazki
XVIII wiek stanowi epokę oświecenia, kiedy to odrzucono religię i uwierzono w potęgę rozumu. Nastąpił ogromny rozkwit sztuki i pojawiły się wynalazki, które zapoczątkowały rewolucję przemysłową. W Europie toczą się wojny o władanie nad światem. Traktaty pokojowe ustalają nowe potęgi jak Anglia, Prusy i Rosja, i upadek starych jak Szwecja, Polska czy Francja. W Polsce uchwalona zostaje konstytucja 3 maja, która nie powstrzyma rozbiorów. Przedstawiamy najważniejsze daty i wydarzenia oraz ciekawostki ery oświecenia.
XVIII wiek - zakres czasowy, najważniejsze daty, wydarzenia i ciekawostki
Procesy historyczne i zakres czasowy XVIII wieku
Wiek XVIII obejmuje zakres lat od roku 1700 do 1799. Okres ten nazywamy epoką oświecenia, gdyż zaczęto odrzucać prymat boski i wierzyć w potęgę ludzkiego rozumu. Religię uznano za ciemnotę i wstecznictwo. Pojawiła się idea republiki rządzonej przez przedstawicieli społeczeństwa zebranych w parlamencie. W konsekwencji spowoduje to upadek monarchii absolutnych, kształtowanie się monarchii parlamentarnych oraz sięganie po władzę ludu.
Najważniejsze daty i wydarzenia XVIII wieku:
- 1709 - wojna północna i bitwa pod Połtawą,
- 1707 - unia angielsko-szkocka 1707,
- 1756-1763 - wojna siedmioletnia,
- 1776 - 1783 - wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych
- 1789 - wybuch rewolucji francuskiej,
- 1793 - ścięcie "Obywatela Kapeta", czyli Ludwika XVI,
- 1799 zamach Napoleona.
Wojny i traktaty pokojowe XVIII wieku
W Europie tego okresu toczą się wojny o hegemonię w Europie i w koloniach zamorskich. Podczas gdy na wschodzie toczy się III wojna północna, na zachodzie ma miejsce wojna o sukcesję hiszpańską po wygaśnięciu linii hiszpańskich Habsburgów. Efektem tej wojny było osadzenie na tronie hiszpańskim dynastii Burbonów. Wskutek tej wojny Anglia uzyskała Gibraltar.
Druga połowa XVIII wieku przynosi wojnę siedmioletnią między Anglią i Francją o kolonie zamorskie. Zwycięska Anglia staje się potęgą na morzach świata. Koszty wojny i przepych dworu królewskiego osłabiają gospodarkę Francji, gdzie dochodzi do wybuchów niezadowolenia i ostatecznie do wybuchu krwawej rewolucji francuskiej, której ofiary szacuje się na 18 - 35 000 osób zgilotynowanych oraz 300 tysięcy ludzi zamordowanych w Wandei. Rewolucję kończy zamach stanu Napoleona Bonaparte w 1799 roku.
W XVIII wieku wyrastają potęgi Rosji i Prus. W czasie wojen północnych Księstwo Pruskie zrzuca zależność od Polski, zaś w wyniku małżeństw dynastycznych łączy się z Brandenburgią. Fryderyk III przyjął tytuł Króla w Prusach. Fryderyk Wilhelm I położył nacisk na rozwój nowoczesnej armii z poboru i stał się twórcą potęgi Prus.
W XVIII wieku Anglia rozwija imperium kolonialne tworząc ośrodki i faktorie w Indiach i Chinach. Pod koniec XVIII wieku ekspedycja angielska dopływa do Australii, gdzie zaczęto wysyłać więźniów i skazańców. W wyniku wojny siedmioletniej Anglia uzyskuje tereny w Kanadzie i w Luizjanie. Jednocześnie traci kolonie w Ameryce Północnej, gdzie dochodzi do wojny o wolność kolonii i powstania Stanów Zjednoczonych.
Władcy i królowie XVIII wieku
Po okresie wojny 30-letniej w XVII wieku i wojen północnych, w walce o hegemonię w Europie, na pierwszy plan wysuwają się takie kraje, jak: Anglia, Francja, Szwecja, Rosja i Brandenburgia, która zmienia nazwę na Prusy. Są to kraje, które zwyciężyły w wojnie 30-letniej i najmniej ucierpiały. XVIII wiek to okres, kiedy kończy się epoka absolutyzmu. Pojawiają się idee absolutyzmu oświeconego, w którym władcy rządzą nie z łaski bożej, lecz z woli ludu, który ich do tego wyznacza. Uważa się, że oświecony władca powinien dokonywać reform.
Panują wówczas wybitni władcy, jak:
- Fryderyk Wilhelm I "król - kapral",
- Piotr I Wielki, car Rosji,
- caryce Rosji, Anna, Elżbieta i Katarzyna II,
- cesarz Austrii Józef II,
- Maria Teresa, cesarzowa Austrii,
Epoka oświecenia - kultura, sztuka i wynalazki XVIII wieku
Myśl i filozofia epoki oświecenia
Epoka oświecenia, czyli czasy zachwytu nad potęgą ludzkiego rozumu, zaowocowały ogromnym rozkwitem kultury, nauki i medycyny. Wierzono, że źródłem wiedzy, prawdy i sprawstwa, nie jest objawienie Boże, lecz rozum ludzki. Nurt ten spowodował odejście od religii oraz rozwój nauk ekonomicznych i politycznych.
Szczególnie intensywnie rozwija się kultura i sztuka oświecenia we Francji. Działają tacy myśliciele jak Wolter, Monteskiusz i J.J. Rousseau. W latach 1751-1780 opracowano Wielką Encyklopedię Francuską, zaś encyklopedyści głosili tezy równości wszystkich ludzi wobec prawa, tolerancji religijnej oraz racjonalizmu.
Osiągnięcia kultury i sztuki oraz najważniejsze wynalazki
Sztuka i architektura tego okresu przechodzi od stylu barokowego, przez rokoko do klasycyzmu. Sztuka rokoko początku XVIII wieku charakteryzuje się dynamiką, lekkością i dekoracyjnością. Inspirację czerpano ze sztuki chińskiej. Największe osiągnięcia zyskali malarze rokoko: Antoine Watteau, Francis Boucher, Jean Honore Fragonard czy też Jean Chardin. W dziedzinie muzyki działali: Domenico Scarlatti, Johann Christian Bach, oraz w młodości Józef Haydn i Wolfgang Amadeus Mozart.
W XVIII wieku odkryto Pompeje i Herkulanum, gdzie zaczęto wykopaliska archeologiczne. Dzięki temu sztuka i kultura antyku została na nowo odkryta. Ciekawostki historyczne stały się modne, zaś młodzi ludzie z wyższych sfer udawali się w historyczne podróże z dziełami Cycerona w ręku. Zwiedzali Włochy, zaś ukoronowaniem podróży była wizyta w Rzymie i portret na tle zabytków.
Pod koniec XVIII wieku pojawia się w sztuce nowy nurt pod nazwą klasycyzm. Wzorem architektury staną się zabytki antyku jak Panteon i Partenon. W odróżnieniu od frywolnej sztuki rokoko, klasycyzm kładzie nacisk na wzory moralizatorskie, statykę i oszczędność wyrazu. Również strój kobiecy epoki upodabnia się do rzymskiej stoli.
Sztuka klasycyzmu wyraża się w dziełach takich artystów, jak malarze: Jacques-Louis David, Jean-Auguste-Dominique Ingres, Thomas Gainsborough, Marcello Bacciarelli, Bernardo Bellotto czy rzeźbiarz Antonio Canova. Tworzą wówczas: Wolfgang Amadeus Mozart i Ludwig van Beethoven.
Koniec XVIII wieku oznacza początek rewolucji przemysłowej, zapoczątkowanej wynalezieniem maszyny parowej przez Jamesa Watta w 1783 r. W miastach pojawia się oświetlenie, początkowo gazowe. Następuje również rozwój transportu. Pojawiają się tramwaje konne. Loty balonem zapoczątkowują rozwój awiacji.
Epoka XVIII wieku w Polsce - najważniejsze daty, wydarzenia i traktaty pokojowe
XVIII wiek oznacza dla Polski wyniszczające wojny północne. O hegemonię na Bałtyku i o terytoria na północy walczą Szwecja, Rosja, Prusy i Rzeczpospolita. III wojna północna toczy się na terytorium Polski i wyniszcza kraj gospodarczo. Ponadto dochodzi do podziałów między zwolennikami 2 królów: Augusta Sasa i Stanisława Leszczyńskiego.
Przełom w wojnie północnej nastąpił w czasie bitwy pod Połtawą, w 1709 roku, kiedy Piotr I car Rosji pokonał króla Szwedów Karola XII. Wojny północne zrujnowały Rzeczpospolitą i Szwecję, zaś zbudowały potęgę Rosji i Prus, które pod koniec XVIII wieku dokonaj rozbioru Polski.
W Polsce rządzą wówczas władczy z saskiej dynastii Wettynów, którzy rezydują w Saksonii i nie dbają o sprawy Polski. Ostatnim królem Polski był, koronowany z nadania Rosji, kochanek Katarzyny II, Stanisław August Poniatowski. Polska stała się wówczas terenem wpływów państw ościennych, które wykorzystywały kryzys władzy. Ostatni król Polski kładł nacisk na osiągnięcia w dziedzinie kultury i sztuki, nie zaś na reformy i wzmacnianie kraju. Światli ludzie tego czasu walczyli o reformy, jakie niosła konstytucja 3 maja. Była to na owe czasy najbardziej nowoczesna instytucja państwowa na świecie, jednak upadku Polski nie była w stanie zapanować. W latach 1772 - 1795 Polska przestała istnieć, podzielona między 3 zaborców.