Żony Władysława Jagiellończyka. Ile żon miał król Węgier?

Pierwsze dwie żony Władysława Jagiellończyka (?)

O pierwszych dwóch żonach Władysława Jagiellończyka w wielu publikacjach nawet w ogóle się nie wspomina. Zresztą zawarty w nagłówku znak zapytania jest uzasadniony, ponieważ pierwsze dwa małżeństwa Władysława budzą pewne kontrowersje. Pierwsza formalnie była Barbara Hohenzollern. Przynajmniej per procura, bo do realnego ślubu króla Węgier z córką margrabiego i elektora magdeburskiego Albrechta Achillesa nigdy nie doszło. Władysław nie był pierwszym mężem urodzonej w 1464 roku Barbary. Już w wieku 9 lat poślubiła, lub raczej właściwszym wyrażeniem, by była została poślubiona Henrykowi XI, księciu głogowskiemu. W wieku 12 lat była wdową i to wtedy starać się o nią zaczął  brat Zygmunta Starego. Pomiędzy dwojgiem zostało jedynie zawarte małżeństwo per procura. Ich właściwy ślub miał nigdy nie mieć miejsca, ponieważ w roku 1500 zostało ono unieważnione przez papieża Aleksandra VI. Barbara Hohenzollern zmarła 4 września 1515 roku. Miejscem jej śmierci było Ansbach lub zamek Plessenburg, spoczęła zaś w klasztorze w Heilbronn.

Kolejną żoną Władysława Jagiellończyka miała zostać urodzona w 1457 roku Beatrycze Aragońska. Była ona córką Ferdynanda I, króla Neapolu oraz Izabeli Claro-Monte. Jednak i dla niej pochodzący z dynastii Jagiellonów król Węgier nie był pierwszym mężem. W roku 1476 bowiem poślubiła króla Węgier Macieja Korwina. Zmarł on w Wiedniu 6 kwietnia 1490 roku i to wtedy Beatrycze złożyła Władysławowi „propozycję nie do odrzucenia”. Miał on zostać jej mężem, w zamian za co ona udzieliłaby mu wsparcia nie tylko finansowego, ale i militarnego w walce o tron z jego bratem Janem Olbrachtem. W przeciwnym razie groziła oddaniem części zamków cesarzowi Maksymilianowi I.

Pierwotnie Władysław się zgodził, jednakże później wycofał się ze swojej obietnicy, twierdząc, że została złożona pod presją. Trzeba nadmienić, że był w tym czasie związany obietnicą małżeństwa ze wspomnianą już Barbarą Hohenzollern. Oznaczałoby to nie mniej nie więcej tylko to, że Władysław Jagiellończyk stałby się wtedy bigamistą. Podaje się też czasem inny powód, dla którego nie chciał poślubić Beatrycze. Miał bowiem wiedzieć, że była bezpłodna, a zatem ze związku z nią nie mógłby się doczekać następcy tronu. Faktem jest, że ona i Maciej Korwin nie doczekali się potomstwa, natomiast sam Maciej Korwin miał np. syna Jana, zrodzonego z kontaktów z nieznaną bliżej panią śląską. Sprawa tu się jednak nie kończy. Istnieją bowiem opinie, zgodnie z którymi Władysław Jagiellończyk i Beatrycze Aragońska zawarli jednak potajemny ślub. Miał on mieć miejsce w dniu 4 października 1490 roku w Budzie. Jednakże prawdopodobnie na skutek dodatkowych okoliczności związanych z Barbarą i to małżeństwo zostało unieważnione przez Aleksandra I. W tej sytuacji Beatrycze Aragońska na zawsze wyjechała z Węgier. Zmarła w roku 1508 na wyspie Aenaria, znajdującej się w okolicach Neapolu.

Anna de Foix-Candale, trzecia żona Władysława Jagiellończyka, ich dzieci

Małżeństwo Władysława i Anny, polityczny kontekst węgierski i polski

Zupełnie inaczej miały się potoczyć losy ostatniego małżeństwa Władysława Jagiellończyka. Jego trzecią żoną była urodzona mniej więcej w 1484 roku francuska księżniczka Anna de Foix-Candale, córka Gastona II, hrabiego de Candale, zaś od strony matki, Katarzyny de Foix spokrewniona z królową francuską. Sprawa tego małżeństwa miała mieć silny kontekst polityczny. Oto bowiem ślub ten byłby bardzo na rękę ówczesnemu królowi Francji Ludwikowi XII. Miał w tym dwa cele. Pierwszym z nich było stworzenie przy pomocy sojuszu z Janem Olbrachtem oraz Władysławem Jagiellończykiem swoistej przeciwwagi dla rosnącej potęgi rodu Habsburgów.

Z drugiej natomiast strony taki sojusz równie dobrze mógłby zostać wymierzony w Turcję. Zresztą Mariusz Markiewicz sugeruje, że sojusz antyturecki był wersją oficjalną, natomiast realnie sojusz ten miał być skierowany przeciwko polityce Maksymiliana Habsburga, na czym zależało też, chociażby stronie polskiej. Sam sojusz został zawarty już w 1500 roku w Budzie, kiedy to zawarty został traktat francusko-węgierski. O ile zapatrywania Polski i Węgier pod kątem Habsburgów były podobne, o tyle istniały zasadnicze różnice w podejściu do Turcji: Polska dążyła do pokoju, zaś Węgry – przeciwnie.

Ślub Anny de Foix oraz Władysława Jagiellończyka miał miejsce 19 września 1502 roku, zaś żona Władysława została koronowana na królową Czech oraz Węgier. Źródła nie są tutaj zgodne co do daty tego wydarzenia, Henryk Łowmiański podaje tutaj dzień 24 września. Ciekawostką w kontekście tego wydarzenia jest fakt, że na ślubie brak było poselstwa z Polski. Dlaczego? Chodziło o spór wewnątrz rodu Jagiellonów. Chcąc zapewnić sukcesję późniejszemu Zygmuntowi I Staremu, najstarszy z braci Władysław sugerował, aby Aleksander odstąpił mu we władanie Wielkie Księstwo Litewskie, na co nie było w Polsce zgody i co stało się źródłem napięcia pomiędzy oboma państwami. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat Kazimierza Jagiellończyka?

Zawiłości dynastyczne, sprawa sukcesji, potomstwo Anny i Władysława Jagiellończyka

Małżeństwo Władysława Jagiellończyka i Anny de Foix było wyjątkowo na rękę silnemu na Węgrzech stronnictwu skupionemu wokół rodu Zapolyów, którym zależało na obaleniu traktatu bratysławskiego z 1491 roku, na mocy którego to Habsburgowie mieli przejąć władzę w momencie wygaśnięcia linii Jagiellonów. Kiedy ze związku Władysława i Anny urodziła się 23 lipca 1503 roku Elżbieta (takie imię, jak podaje Urszula Borkowska, otrzymała ona na chrzcie), nazywana później Anną (wyjaśnienie w dalszej części tekstu), pojawili się dwaj kandydaci do jej ręki. Węgrzy oczekiwali małżeństwa z Janem Zapolyą, którego chcieli potem widzieć na tronie. Z kolei Maksymilian Habsburg zaproponował jednego ze swoich wnuków: Ferdynanda lub Karola. I w tej właśnie kwestii wydaje się, że decydujące okazało się zdanie Anny de Foix. Podobno nie chciała, aby jej córka została wydana za będącego w zasadzie jej poddanym Zapolyę. A zatem paradoksalnie, w kontekście sojuszu antyhabsburskiego, jakie Węgry zawarły z Francją, to ona zaczęła optować za opcją habsburską. Miała nawet przekonać do tego Władysława Jagiellończyka, który miał zresztą ku temu i własne powody, związane z polityką wewnętrzną.

Według Henryka Łowmiańskiego Anna de Foix miała opowiedzieć się po stronie Habsburgów jeszcze raz. Niejako w sprzeciwie do postanowień układu peszburskiego z 1491 roku, na mocy którego Habsburgowie mieli przejąć po Jagiellonach władzę na Wegrzech sejm węgierski na polu Rakos 12 października 1505 roku uchwalił, co następuje: „odtąd i na wieczne czasy, ilekroć kraj utraci króla i nie pozostaną męscy spadkobiercy, na których przeszłoby państwo według prawa i zwyczaju, nigdy nie obiorą królem żadnego cudzoziemca, lecz tylko przyjmą jako pana i króla urodzonego Węgra, wybranego na polu Rakos, a nie gdzie indziej” (Łowmiański, s. 449). W odpowiedzi na to Maksymilian Habsburg zaczął przygotowania do interwencji zbrojnej. I to właśnie w tym czasie ponownie Anna miała poprzeć plan wydania swojej córki za wnuka Maksymiliana i przekonywać do tego Władysława. W marcu 1506 roku Władysław i Maksymilian na mocy tajnego układu postanowili, że Elżbieta wyjdzie za jednego ze wspomnianych wnuków Maksymiliana. Jednocześnie potencjalny następca tronu (Anna była wtedy ponownie w ciąży) miał pojąć za żonę wnuczkę Maksymiliana Marię.