Bolesław Chrobry - pochodzenie, objęcie władzy, podboje, polityka
Panowanie pierwszego króla Polski, Bolesława Chrobrego, trwało tylko dwa miesiące, ale panowanie księcia Bolesława Chrobrego na szczęście dla młodego państwa trwało decydowanie dłużej. Przyszły król nie pozwolił na rozbicie kraju po śmierci ojca, Mieszka I, dodatkowo prowadził liczne wojny, nie tylko w obronie kraju, ale także poszerzające jego granice. Zapisał się w historii jako „wielki” i „chrobry”, czyli odważny, mężny, a przydomkiem tym obdarzono go już w czasach jego syna.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o Bolesławie Chrobrym.
Z tego artykułu dowiesz się:
Bolesław Chrobry – informacje o pochodzeniu i rodzinie
Bolesław Chrobry – informacje o pochodzeniu monarchy
Biografia Piastów według Anonima tzw. Galla zaczyna się od Chościska, ojca Piasta. Istnienie ich obu podawane jest najczęściej w formie ciekawostki. Za historyczne uznaje się z kolei postacie kolejnych przedstawicieli rodu: Siemowita, Lestka oraz Siemomysła. Ten ostatni był ojcem Mieszka I.
Na rok 965 przypada data ślubu księcia Polan Mieszka I z czeską księżniczką Dobrawą. W kolejnym roku miał miejsce chrzest Polski. Następca władcy – Bolesław – przyszedł na świat w 967 r. Dokładna data nie jest znana. Imię otrzymał po dziadku ze strony matki – księciu czeskim Bolesławie I Srogim z Przemyślidzie.
Przyszły król był jedynym męskim potomkiem z tego małżeństw. Przypisuje mu się posiadanie rodzonej siostry imieniem Świętosława, która miała być królową Szwecji, a także Danii, Norwegii i Anglii. Śmierć zabrała Dobrawę w 977 r., a do roku 980 Mieszko był już ponownie żonaty, z Odą, córką margrabiego niemieckiego Dytryka. Z tego związku narodzili się kolejni synowie władcy: Mieszko, Świętopełk i Lambert.
Bolesław Chrobry – rodzina: żony, kochanka i synowie
Pierwszą żoną Bolesława została nieznana z imienia córka margrabiego Miśni, Rygdaga. Małżeństwo zostało zawarte w 984 r. Nie doczekało się jednak potomstwa i szybko zostało zerwane. Żona została odprawiona po śmierci swojego ojca już rok po ślubie.
Drugi związek trwał niewiele dłużej. Tym razem również nie jest znane imię wybranki. Podaje się, że miała być córką księcia węgierskiego (np. Gejzy), jednak wszelkie informacje na jej temat są niepewne. Związek miał zostać zawarty wkrótce po odprawieniu pierwszej żony, a skończył się w ten sam sposób po góra dwóch latach. Jednak z tego związku Bolesław Chrobry doczekał się pierwszego potomka – syna imieniem Bezprym (u r. 986-987, zm. 1032).
Trzecia żona Bolesława miała na imię Emnilda i była córką nieznanego bliżej seniora Dobromira. Do ślubu doszło między rokiem 987 a 989, a małżeństwo zakończyła śmierć kobiety około 1017 r. Emnilda wydała na świat przynajmniej pięcioro dzieci. Były to trzy córki, z których znamy imię tylko jednej – Regelindy, oraz dwaj synowie: Mieszko (znany w historii jako Mieszko II Lambert) i Otto.
Po jej śmierci przyszły król zawarł ostatni formalny związek – z córką margrabiego miśnieńskiego Ekkeharda I, Odą. Miał on przypieczętować układ pokojowy w Budziszynie w 1018 r. Oda urodziła jedną córkę, nazwaną Matyldą. Małżeństwo to raczej nie należało do udanych – między małżonkami była około trzydziestoletnia różnica wieku, poza tym z wyprawy do Kijowa Bolesław sprawdził jako swoją nałożnicę córkę Włodzimierza Wielkiego – Przedsławę. Przed ślubem z Odą Bolesław starał się o rękę ruskiej księżniczki, jednak spotkał się z odmową. Po zajęciu Kijowa zgwałcił dziewczynę, a następnie uprowadził ją. Fakt utrzymywania oficjalnej nałożnicy w pobliżu dworu nie podobał się małżonce. Jednak to ona rozpoczęła panowanie z mężem jako pierwsza para królewska w Polsce, choć informacje co do koronacji samej Ody są dosyć niepewne – jedynie Jan Długosz podaje, że na jej głowę została włożona korona. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat podbojów Bolesława Chrobrego?
Bolesław Chrobry – wydarzenia z życia, dokonania
Bolesław Chrobry – objęcie władzy
Wojny i podboje Mieszka I utworzyły zjednoczone państwo polskie. Księciu z pewnością marzyła się korona królewska, jednak chcąc pozostać wiernym sługą papieża, nigdy nie zdecydował się na źle widziany w chrześcijańskiej Europie krok –panowanie jako król bez otrzymania zgody następcy św. Piotra.
Biografia Chrobrego, jako ciekawostki, może podać informacje o pierwszym podziale państwa pomiędzy synów panującego władcy. Analiza zachowanej wersji dokumentu Dagome Iudex, którego data powstania szacowana jest na 991 r., podaje granice państwa Mieszka, które książę przekazuje pod opiekę Stolicy Apostolskiej. W dokumencie wymienieni zostają tylko młodsi synowie Mieszka z małżeństwa z Odą Dytrykówną – Mieszko i Lambert. Istotne jest pominięcie w nim Bolesława i Małopolski z Krakowem.
Te dwie ciekawostki pozwalają dojść do wniosku, że Bolesław Chrobry sprawował już w momencie powstania Dagome Iudex samodzielne rządy we własnej dzielnicy – Małopolsce. Ziemie te zostały przyłączone do państwa polskiego najprawdopodobniej w latach 988-989 i wówczas Bolesław musiał rozpocząć tam swoje panowanie. Mieszko I tworząc Dagome Iudex chciał zabezpieczyć drugą żonę oraz jej dzieci. Śmierć księcia nastąpiła 25 maja 992 r. i niemal natychmiast Bolesław wypędził z kraju macochę z rodzeństwem i rozpoczął panowanie w zjednoczonym kraju. Jego celem była korona królewska.
Bolesław Chrobry – podboje i polityka wobec Niemiec za Ottona III
Bolesław rozpoczął samodzielne rządy z wojennym rozmachem – jeszcze w tym samym roku wysłał wojska jako wsparcie dla Niemców pod Brennę, szykował się na atak ze strony Rusi. W następnych latach walczył razem z Niemcami przeciwko Wieletom i Obodrytom. W tym czasie nawiązał bliższe stosunki polityczne z Ottonem III. Król, a wkrótce cesarz, niemiecki znalazł w polskim księciu idealnego sojusznika.
W 996 r. Otton III został koronowany na Świętego Cesarza Rzymskiego. Jedną z osób, które wówczas spotkał był drugi biskup praski, Wojciech Sławnikowic (św. Wojciech), który zrobił na władcy wielkie wrażenie. Biskup już wkrótce udał się z misją chrystianizacyjną na północ, robiąc przystanek na dworze księcia Bolesława. Przyszły król namówił pielgrzyma do zmiany planów – zaproponował, żeby ze względu na wojnę między Polską a Wieletami, Wojciech udał się nie do Luciców, ale do Prus. Sławnikowic ruszył więc wczesną wiosną 997 r. do Prus i podjął próbę nawracania niewierzących w okolicach Elbląga. Tam jednak spotkała go męczeńska śmierć z rąk pogan. Bolesław wykupił ciało biskupa i sprowadził je do Gniezna. Natychmiast zaczął rozwijać się kult męczennika, dziś św. Wojciech jest patronem Polski.
W 1000 r. do Gniezna przybył cesarz Otton III. Celem wizyty była chęć modlitwy przy grobie św. Wojciecha. W tym czasie odbył się również zjazd gnieźnieński (dokładna data: 7-15 marca 1000 r.). Pewne, najważniejsze, informacje dotyczące spotkania cesarza z księciem są następujące:
- Bolesław Chrobry podarował Ottonowi III relikwiarz z ramieniem św. Wojciecha, podarunek, jaki sam otrzymał to włócznia św. Maurycego;
- zrealizowano decyzje o powołaniu arcybiskupstwa gnieźnieńskiego, co uniezależniło kościół polski od sąsiednich metropolii i oddało go pod zwierzchnictwo Rzymu;
- na głowę Bolesława została włożona symboliczna korona, poprzez którą cesarz uznawał księcia jako władcę zwierzchniego Słowiańszczyzny, która razem z Galią, Italią i Germanią, miała realizować koncepcję cesarstwa uniwersalistycznego; Chrobry stawał się w ten sposób dostojnikiem, patrycjuszem cesarskim.
Bolesław Chrobry a polityka niemiecka po śmierci Ottona III
Jednak współpraca z cesarstwem zakończyła się w 1002 r., kiedy Otton III poniósł śmierć w wyniku jakiejś choroby. 22-letni cesarz nie pozostawił potomka, jako król Niemiec koronował się jego kuzyn – Henryk II. Nowy monarcha nie był przychylny ani Bolesławowi, ani Polsce. Książę nie miał także stronników, w których interesie była korona dla Słowianina.
Po śmierci Ottona Bolesław zajął Milsko i Łużyce. 24 lipca tego samego roku w Merseburgu rozpoczął się zjazd państwowy pod przewodnictwem Henryka II. Książę udał się tam w celu uzyskania potwierdzenia swoich praw do zdobytych ziem. Za zgodą króla zostały one lennem polskim. Jednocześnie sporo źródeł przekazuje informacje o mającym tam miejsce zamachu na życie Bolesława. Kto targnął się na życie Bolesława w 1002 r. i w jakich okolicznościach miało to miejsce? Wyglądało to tak, jakby Bolesław został zaatakowany przez tłum mieszczan. Tylko dzięki księciu dwóm sprzymierzeńcom uszedł z życiem. Możliwe, że za zamachem stał król niemiecki, który postrzegał Bolesława Chrobrego jako niebezpiecznego przeciwnika. Wydaje się to tym bardziej prawdopodobne, im bardziej kronikarz Thietmar usiłuje zapewnić swoich czytelników o niewinności swojego pana.
Kolejnym punktem zapalnym między władcami stało się zajęcie Czech przez Bolesława w 1003 r. Już w rok później utracił je na rzecz Niemiec. W 1005 r. ruszyła na Polskę wyprawa, w wyniku której książę utracił wszystkie niedawno nabyte tereny. Kolejny konflikt rozgorzał w 1007 r. i zakończył się dopiero w 1013 r. pokojem w Merseburgu, przywracającym Polsce Milsko i Łużyce.
Bolesław Chrobry - wyprawa na Ruś i koronacja
Pokój w Merseburgu umożliwił Bolesławowi przygotowanie wyprawy na Ruś, gdzie pomocy wymagał jego zięć Świętopełk i uwięziona córka. Wyprawa skończyła się porażką. W tym samym czasie odmówił Henrykowi II obecności swoich wojów na cesarskiej koronacji w Rzymie. Ambitnemu księciu nadal marzyła się korona i podejmował w Rzymie działania, które miały to marzenie zrealizować.
Działania Bolesława zmusiły Henryka do wypowiedzenia kolejnej wojny. Trzyletni konflikt zakończył się w 1018 r. w Budziszynie, którym potwierdzono prawa Polski do Łużyc i Milska. Pokój umożliwił Bolesławowi organizację ponownej wyprawy na Ruś. Pierwsze ciekawostki o tej wyprawie podawał już Anonim tzw. Gall – kronikarz pisał, że Rusini naśmiewali się z otyłości księcia. Wkurzony władca rozgromił przeciwnika, a pokonany książę Jarosław uciekł. Po wkroczeniu do Kijowa, według legendy, Chrobry miał uderzyć swoim mieczem w prowadzącą do miasta Złotą Bramę. Uszkodzony miecz nosił od tej pory nazwę Szczerbiec i stał się mieczem koronacyjnym królów polskich. Wyprawa kijowska zakończyła się pełnym sukcesem. Panowanie w Kijowie przejął Świętopełk, wojska polskie zgarnęły tak wielkie łupy, że kronikarze przedstawiali obraz kobiet na dworze Bolesława jako ofiar ciężaru noszonego złota.
O ostatnich latach Bolesława wiadomo niewiele, głównie ze względu na ustanie tekstu Kroniki Thietmara – Niemiec tak bardzo nie lubił Polaków, że poświęcił im wiele miejsca na stronach swojego dzieła. Wymarzona korona ostatecznie trafiła w ręce władcy. Koronacja miała miejsce w Gnieźnie, 18 kwietnia 1025 r. Nie mógł jednak długo cieszyć się tym faktem – zmarł 17 czerwca.
Autor: Aleksandra Drążek-Szychta
Bibliografia:
- Anonim, tzw. Gall, Kronika Polska, Ossolineum, Wrocław 1989
- Balzer O., Genealogia Piastów¸ Wydawnictwo Akademii Umiejętności, Kraków 1895
- Labuda G., Pierwsze wieki monarchii piastowskiej, Nauka i Innowacje, Poznań 2012
- Śliwiński B., Kronikarskie niedyskrecje, czyli życie prywatne Piastów, Marpress, Gdańsk 2019
- Teterycz-Puzio A., Zamachy na Piastów, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2019