Bolesław Zapomniany, syn Mieszka II. Czy ten król istniał naprawdę?
Pierwsze wieki historii państwa polskiego są owiane wieloma niezgłębionymi tajemnicami. Do chwili obecnej nie wyjaśniono na przykład w przekonujący sposób, czy istniał król Bolesław Zapomniany, czy też nie. Jeszcze dzisiaj niektórzy historycy i popularyzatorzy nauki przyjmują jego istnienie i to prawie bez żadnego zająknienia. Czy słusznie? Czy imię tego władcy słusznie wymazano z kart historii?
Jeśli szukasz więcej informacji i interesujących faktów, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o ciekawostkach.
Z tego artykułu dowiesz się:
Bolesław Zapomniany w „Kronice Wielkopolskiej”
Istnienie Bolesława Zapomnianego dokumentuje pochodząca z XIV wieku „Kronika Wielkopolska”. Według tego źródła Bolesław zasiadł na tronie polskim od razu po śmierci swego ojca Mieszka II. Był ponoć okrutnym władcą, który „źle zakończył życie”, co zaowocowało wymazaniem go z listy władców Polski.
Według „Kroniki Wielkopolskiej” Bolesław Zapomniany dodatkowo, kiedy „został ukoronowany na króla, wyrządzał swej matce wiele zniewag. Matka jego, pochodząca ze znakomitego rodu, nie mogąc znieść jego niegodziwości, zabrawszy maleńkiego syna swego Kazimierza, wróciła do ziemi ojczystej do Saksonii, do Brunszwiku, i umieściwszy tam syna dla nauki, miała wstąpić do jakiegoś klasztoru zakonnic”.
Genealogia króla w pracach historyków
W świetle wyżej wspomnianego źródła Bolesław Zapomniany miał być pierworodnym synem króla Mieszka II Lamberta. W starszej historiografii uważano nawet Bolesława za syna Bolesława Chrobrego, co jednak wyraźnie kłóci się z omawianym w tym miejscu przekazem.
Według niektórych genealogów Bolesław mógł pojawić się na świecie między 1014 a 1015 rokiem. Jego matką miała być Rycheza Lotaryńska, którą Mieszko pojął za żonę w 1013 roku. Jeśli zgodzić się z funkcjonującym w fachowej literaturze przedmiotu domysłem, iż małżonkowie po ślubie osiedli w Krakowie, to niewykluczone, iż właśnie tam mógł się narodzić ich pierworodny syn.
Istnieją też teorie, iż matką Bolesława Zapomnianego była słowiańska nałożnica Mieszka II, która zgodnie z przekazem jednej z niemieckich kronik miała podjudzać króla przeciwko Rychezie, w efekcie czego para królewska zdecydowała się na rozwód. Zgodnie z tekstem XIII-wiecznej kroniki polsko-węgierskiej, nałożnica Mieszka nosiła imię Dobrawa.
Jak mogło wyglądać panowanie Zapomnianego?
Historycy, przyjmujący istnienie Bolesława Zapomnianego, wskazywali, iż panował on w Polsce w latach 1034-1038. Był to niezwykle trudny czas dla naszego kraju, którego mieszkańcy wyrzynali się nawzajem, powracając do wyznawania pogańskiej religii przodków.
Uważa się, iż na czele tzw. rewolucji pogańskiej stanął sam Bolesław, zwalczając wszelkimi możliwymi sposobami Kościół, który uznał go za bękarta. Spirala nienawiści tylko się nakręcała, co doprowadziło do bezsensownego rozlewu krwi i śmierci wielu osób.
Co ciekawe, w tym trudnym dla państwa polskiego okresie ze swoim życiem rozstał się także Zapomniany. Nie są znane bliżej okoliczności jego śmierci. Podejrzewa się, iż hierarchowie kościelni nasłali na niego skrytobójcę, a następnie zadbali o to, by jego imię raz na zawsze usunięto z kart historii, co nie było zbyt trudne, gdyż rządy syna Mieszka trwały co najwyżej 4 lata.
Wskazuje się, iż jedynym pozytywnym akcentem krótkiego panowania Bolesława Zapomnianego była jego koronacja. Warto zauważyć, iż „Kronika Wielkopolska” nie podała, kiedy Bolesław doznał wywyższenia koroną. Równie dobrze mogło to nastąpić na początku jego rządów, jak i pod koniec.
Bolesław Zapomniany jako wytwór fantazji kronikarskiej!
W chwili obecnej większość znawców zagadnienia przyjmuje, iż Bolesław Zapomniany tak naprawdę nigdy nie istniał! Nie wzmiankował o nim żaden z ówcześnie tworzących kronikarzy i rocznikarzy niemieckich i polskich. Jak wskazywał już wybitny mediewista G. Labuda, za historycznością zapomnianego króla Bolesława opowiadają się tylko ci, co nie znają kompletnie podstawy źródłowej!
O krwawych rządach tzw. Bolesława Zapomnianego nic nie wiedział najstarszy polski kronikarz Anonim zwany Gallem, który spośród rodzimych dziejopisów miał najwięcej do powiedzenia odnośnie wydarzeń, jakie miały miejsce w Polsce po śmierci Mieszka II, po którym – w przeświadczeniu kronikarza – nastąpił Kazimierz zwany Odnowicielem.
Wzmiankowany wyżej bezimienny mnich wyraźnie rozróżniał polskich Bolesławów: Bolesława I Chrobrego, Bolesława II Szczodrego (Śmiałego) i Bolesława III Krzywoustego. Tak więc, gdyby rzeczywiście istniał Bolesław Zapomniany, to określenie „Secundus” Gall musiałby przypisać właśnie jemu, a nie synowi Kazimierza Odnowiciela – Bolesławowi Śmiałemu.
Opowiadanie kronikarza wielkopolskiego na temat Bolesława Zapomnianego, co należy dobitnie w tym miejscu wyartykułować, przypomina do złudzenia relację na temat księcia Bezpryma, zawartą w powstałych na terenie Rzeszy „Annales Hildesheimenses”. Według tego rocznika Bezprym został zabity w 1032 roku z powodu tyrańskich i srogich rządów, które przejął po wygnanym rok wcześniej z kraju przyrodnim bracie Mieszku II.
Za wytrawnym znawcą tych czasów S. Kętrzyńskim, można uznać, iż autor XIV-wiecznej kroniki musiał mieć dostęp do niemieckiego rocznika, z którego zaczerpnął informację o srogich rządach Bezpryma, zwieńczonych jego gwałtowną śmiercią. Nie ma też się raczej co dziwić temu, iż niespotykane w imiennictwie piastowskim imię Bezprym zostało przez późnośredniowiecznego autora zastąpione imieniem Bolesław, w zasadzie najpopularniejszym w tym rodzie.
Źródło:
Tekst ten stanowi fragment książki Mariusza Samp „Kazimierz Odnowiciel. Roztropny polityk, zwycięski wódz”, która ukazała się właśnie nakładem wydawnictwa Lira. Sprawdź i zamów książkę tutaj.