Franciszek z Asyżu - życiorys, patronat, relikwie, ciekawostki
Z początku nic nie zapowiadało, by przyszły święty Franciszek z Asyżu miał w swoim życiu poważnie zainteresować się działalnością misjonarską. Jego młodość nie różniła się bowiem od tej, jaka charakteryzowała innych młodych ludzi w tamtym czasie. Jego biografia zawiera jednak pewne istotne wydarzenia, które zmieniły jego podejście. Pociągnął również za sobą innych, wraz z którymi założył Zakon Braci Mniejszych. Pod koniec życia coraz bardziej był jednak rozczarowany tak postawą ówczesnej hierarchii kościelnej, jak i niektórych braci zakonnych. Pozostał jednak po nim istotny ruch religijny: franciszkanizm.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o ważnych postaciach duchownych.
Z tego artykułu dowiesz się:
Biografia św. Franciszka z Asyżu: najważniejsze informacje
Święty Franciszek z Asyżu: pochodzenie, młodość, krótka kariera rycerza
Przyszły św. Franciszek z Asyżu naprawdę nazywał się Jan Bernardone. Urodził się w roku 1181 lub 1182, jego rodzicami byli Piotr Bernardone oraz Joanna Pika, miał również brata o imionach Anioł Piotr. Z przyszłym imieniem Jana podobno związana była pewna historia, otóż kiedy Jan przyszedł na świat, jego ojciec przebywał w interesach we Francji, a po powrocie miał określić syna mianem „Francuzika”, czyli Francesco. Z drugiej strony pseudonim Francesco mieli mu nadać jego koledzy, co związane miało być z jego zamiłowaniem do francuskiej poezji trubadurów.
Jan ukończył trivum przy kościele św. Jerzego w Asyżu. W szkole nauczył się czytać i pisać, poznał też podstawy łaciny, później ponoć lubił także posługiwać się językiem francuskim. Młodość Jana – Franciszka nie różniła się od młodości innych ludzi w tamtym czasie. Brał udział w zabawach, spędzał czas na tańcach. Pomagał również ojcu w prowadzonym przez niego sklepie. To jednak brat Jana przejął w przyszłości interesy ich ojca. Już w młodości zdarzały się jednak w zachowaniu Franciszka zachowania, które świadczyły o budzącej się w nim trosce o ubogich. Wspomina się o sytuacji, kiedy odprawiwszy najpierw żebraka, postanowił później go odnaleźć i hojnie obdarować pieniędzmi.
Sam Franciszek próbował zostać rycerzem. W roku 1198 wziął udział w powstaniu mieszkańców Asyżu przeciwko Konradowi z Urslingen. Cztery lata później wziął jeszcze udział w wojnie, jaką Asyż prowadził z Perugią. W jej trakcie miała miejsce bitwa pod Collastrada, w trakcie której Franciszek trafił do niewoli. Po roku powrócił do Asyżu, zapewne dzięki zapłaceniu okupu przez ojca. Trzecią wyprawą wojenna Franciszka miała być misja pod dowództwem hrabiego Gentil, którego z kolei do zaprowadzenia porządku w Apulii, w południowych Włoszech wezwał ówczesny papież Innocenty III. Ponoć Franciszek wycofał się z udziału w niej, ponieważ miał sen, w którym usłyszał pytanie, czy lepiej jest służyć słudze, czy panu? W innym ze źródeł z kolei wspomniano, że Franciszek przedwcześnie powrócił z tej wyprawy, samotny i ponury.
Święty Franciszek z Asyżu - początek jego drogi duchowej: najważniejsze informacje
Na rok 1202 datuje się początek drogi duchowej Franciszka. Po podjęciu wspomnianej powyżej decyzji Franciszek skupił się na modlitwie w odosobnieniu. Towarzyszyć mu czasami miał jego przyjaciel, którym jak podaje Ronald Rejs z Zakonu Braci Mniejszych Kapucynów mógł być Eliasz Buonbaronne, który później został wikariuszem generalnym Zakonu Braci Mniejszych. W tym czasie Franciszek wspierał także biednych i trędowatych, dając im jałmużnę.
W roku 1206 Franciszek postanowił zająć się odbudową zniszczonych kościołów, które znajdowały się w Asyżu i okolicach miasta. Działania te realizował, posługując się pieniędzmi ze sklepu ojca, który na pewnym etapie stanowczo się temu oraz rozdawaniu pieniędzy biednym sprzeciwił. Sprawa znalazła nawet swój finał, był nim sąd przed biskupem Asyżu. W trakcie procesu Franciszek publicznie wyrzekł się praw do majątku ojca, oddając nawet swoje szaty. Niedługo później wyjechał także z Asyżu i podjął pracę w kuchni w opactwie benedyktynów w San Verecondo.
Powrócił jednak później do Asyżu, zaś 24 lutego 1208 roku po lekturze Ewangelii zdecydował się żyć w całkowitym ubóstwie. Odtąd wędrował, głosząc Ewangelię i wzywając do pokuty. Utrzymywał się zaś z datków w naturze mieszkańców Asyżu, przy czym część z nich z niechęcią odnosiła się do zmiany, jaka w nim zaszła. Byli nawet tacy, którzy podejrzewali, że Franciszka zaczęła dręczyć jakaś choroba psychiczna.
Działalność misyjna, franciszkanizm – narodziny, śmierć św. Franciszka
Narodziny franciszkanizmu, działalność św. Franciszka oraz co go później rozczarowało
Wśród mieszkańców Asyżu znaleźli się jednak i jego zwolennicy, którzy współtworzyli potem założony przez Franciszka Zakon Braci Mniejszych. Tworzona przez niego wspólnota najprawdopodobniej latem 1209 roku przeniosła się do Porcjunkuli, w której benedyktyni podarowali Franciszkowi odbudowany przez niego kościół Najświętszej Marii Panny Anielskiej. W późniejszym czasie Franciszek dużo wędrował po Italii, nauczając.
W roku 1219 zdecydował się na odważny krok, bowiem postanowił wybrać się do Ziemi Świętej i spotkać się z sułtanem. Jego postawa miała być zaprzeczeniem działań podejmowanych przez krzyżowców, którzy chcieli nawracać mieczem. Sułtan w istocie przyjął Franciszka i nawet zezwolił mu na odwiedzenie miejsc, z którymi związane było życie Jezusa Chrystusa. O nawróceniu muzułmanów oczywiście nie było mowy, wydaje się jednak, że Franciszek z powodzeniem zaprezentował się sułtanowi jako „świadek Chrystusowego pokoju” (Prejs, s. 15).
Franciszek powrócił ze swojej wyprawy w roku 1220. W tym też roku na kapitule zrezygnował z dalszego kierowania zakonem. Jak sugeruje Edward Porębowicz było to związane z coraz większą chęcią kontrolowania funkcjonowania zakonu przez hierarchię kościelną, miały w tej kwestii miejsce naciski na Franciszka ze strony kardynała Ugolino, który oczekiwał zmian w formule działania zakonu. Jako swojego następcę Franciszek wyznaczył doktora praw Piotra z Katany. Franciszek nie był też w późniejszych latach zadowolony z odejścia przez niektórych braci zakonnych od ideałów i reguł, które jemu samemu były bliskie. Po raz ostatni wziął udział w kapitule w roku 1224. Odszedł następnie do swojej pustelni na górze Alverna. Tuż po jego przybyciu na górę wraz z towarzyszącymi mu braćmi zakonnymi miały obsiąść go ptaki. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat Stanisława ze Szczepanowa?
Problemy zdrowotne Franciszka, jego śmierć i kanonizacja, relikwie
Niestety niedługo później zaczęły się jego coraz liczniejsze problemy zdrowotne. Przede wszystkim zaczęły chorować jego oczy, jest możliwe, że zaczął cierpieć na jaskrę. Choroba szybko postępowała. Zgodnie z ówczesną wiedzą medyczną zalecono mu poddanie się zabiegowi przypieczenia czoła rozżarzonym żelazem, co oczywiście nie mogło mu pomóc. Cierpiał również z powodu schorzeń organów wewnętrznych, najprawdopodobniej żołądka, wątroby lub śledziony. Nie można też nie wspomnieć o stygmatach, które miały towarzyszyć Franciszkowi od jego modlitwy na górze Alverna, rany w coraz większym stopniu sprawiały mu ból i utrudniały codzienne funkcjonowanie.
W ostatnich dwóch latach życia przebywał w różnych miejscach: w Rietti, w Poggio Buscone, w różnych pustelniach oraz ponownie w Asyżu, w pałacu biskupim. Tam napisał jeszcze list do braci zakonnych, przypominając im o potrzebie pokory. W tym samym duchu, dowiedziawszy się od lekarza o nieuchronnie nadchodzącej śmierci, sporządził jeszcze testament, jednakże jak podkreśla Edward Porębowicz hierarchowie kościelni ze względu na niezgodność swoich planów z jego treścią w 1230 roku przyjął interpretację, zgodnie z którą zakonnicy nie byli zobowiązani do jego przestrzegania (Porębowicz, s. 105-106). Franciszek zmarł w Porcjunkuli pod Asyżem dnia 3 października 1226 roku. Przed śmiercią poprosił jeszcze, by zdjęto z niego habit, aby móc odejść nie posiadając żadnych dóbr doczesnych. Już dwa lata po swojej śmierci (16 lipca 1228 roku) miała miejsce kanonizacja Franciszka, dokonał tego papież Grzegorz IX.
Św. Franciszek został pochowany w kościele pod wezwaniem św. Jerzego w Asyżu. Po 4 latach jego ciało przeniesiono do podziemi bazyliki Sacro Convento w Asyżu. W roku 1818, kiedy grób św. Franciszka został ponownie odkryty, jego relikwie przeniesiono do zakrystii i ulokowano w zamkniętej na 2 klucze trumnie. Ostatnich przenosin szczątków św. Franciszka dokonano w roku 1978, kiedy to umieszczono je w hermetycznym pojemniku, który z kolei umieszczono we wspomnianej już zamykanej trumnie. Pomniejsze relikwie św. Franciszka znajdują się obecnie w wielu klasztorach franciszkańskich na całym świecie.
Autor: Herbert Gnaś
Bibliografia:
- A. Abdank, Święty Franciszek z Asyżu. Żywot – cuda – legendy, Kraków 1926.
- G. K. Chesterton, Św. Franciszek z Asyżu, Księgarnia św. Jacka w Katowicach, Katowice 1948.
- J. Marecki, L. Rotter, Relikwie. Leksykon. Historia, cuda, kult, Espe, Kraków 2012.
- E. Porębowicz, Św. Franciszek z Asyżu, Warszawa 1899.
- R. Prejs, Osoba i przesłanie św. Franciszka, „Polonia Sacra”, nr 1/2014.