Joanna d’Arc (Dziewica Orleańska) – życiorys francuskiej bohaterki narodowej

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Paulina ZambrzyckaDrukujUdostępnij

Joanna d’Arc – historia Dziewicy Orleańskiej

Zanim Joanna d’Arc zasłynęła jako święta kościoła katolickiego…

Wojna stuletnia zaczęła się w 1337 roku. Była to seria konfliktów zbrojnych, które toczyły się między Anglią a Francją. Czasami zdarzało się, że zapanował spokój, jednak były to wyłącznie krótkotrwałe okresy. Większość walk rozgrywała się na terenie Francji, a Anglicy sprytnie niszczyli francuską gospodarkę. Anglicy niemal od razu osiągnęli swój cel – tak naprawdę brakowało im niewiele, aby zapanować nad całym terytorium Francji. Francuzi z kolei latami nie mogli odnieść poważniejszego zwycięstwa. Gdy urodziła się Joanna d’Arc, Francją rządził Karol V. Król bardzo często wpadał w szał i łatwo było go rozzłościć, wobec tego niesprawnie zarządzał państwem. Właśnie dlatego nadano mu przydomek „Szalony”. W kolejce do korony stał jedyny syn króla (pozostałych czterech zmarło), a także brat Karola V (książę Orleanu, Ludwik Orleański) i kuzyn (książę Burgundii, Jan bez Trwogi).

W 1407 roku książę Orleanu został zamordowany, na życzenie księcia Burgundii. Zwolenników Ludwika Orleańskiego nazwano wówczas Armaniakami, a lojalnych wobec Jana bez Trwogi – Burgundczykami. Korzystając z trwającego na tle władzy konfliktu, król Henryk V dokonał inwazji na Francję, zdobywając niemal całą jej północną część. Jako że Karol V był niepoczytalny, jego syn (Karol VII) został delfinem. Karol VII chciał zawrzeć traktat pokojowy z Burgundią, jednak partyzanci armaniaccy odebrali życie Janowi bez Trwogi. Wobec tego oskarżono Karola VII o zabójstwo, a Burgundia zawarła sojusz z Anglią. W 1420 królowa Francji Izabela Bawarska (żona Karola VI) zawarła traktat w Troves, wobec czego udzieliła królewskiej sukcesji Henrykowi V (królowi Anglii) oraz jego spadkobiercom, a nie własnemu synowi, którego… nie lubiła.

Kiedy zmarł zarówno Henryk V, jak i Karol VI, nominalnym władcą Anglii i Francji został Henryk VI Lancaster, a regentem Jan Lancaster. Północna Francja w większości kontrolowana była już przez Burgundczyków i Anglików. Burgundczycy rządzili miastem Reims (warto dodać, że Reims było tradycyjnym miejscem koronacji francuskich królów), a Anglicy Paryżem. Anglicy oblegali również Orlean, który pozostał jedynym lojalnym miastem wobec Francji. Poznawszy pokrótce tło historyczne, możemy przejść do historii postaci Joanny d’Arc.

Biografia i życiorys Joanny d’Arc

Joanna urodziła się 6 stycznia 1412 roku w Domrémy, wsi leżącej w księstwie Bar. Była córką Izabeli Romee i Jacques’a z Ars. Rodzice Joanny posiadali ogromne tereny, których uprawa nie wystarczała jednak na utrzymanie domowników, przez co Jacques musiał dorabiać jako urzędnik wiejski. Okolica rodziny była wierna koronie francuskiej. Joanna określana była jako religijne i pobożne dziecko. Dziewczynka bywała bardzo poważna, przez co często omyłkowo dodawano jej kilka lat więcej.

Gdy miała 16 lat, Joanna poprosiła krewnego o zaprowadzenie jej do dowódcy garnizonu w Vaucouleurs, aby móc złożyć u niego wniosek o wizytę na dworze królewskim w Chinon. Miała bowiem wizję, że objawili jej się św. Michał Anioł, św. Małgorzata i św. Katarzyna, którzy wzywali ją do ratowania Francji. Joanna d’Arc była przekonana, że powierzono jej misję wyzwolenia Francji i doprowadzenia do tego, aby na tronie zasiadł francuski potomek (Karol VII). Dowódca garnizonu nie zgodził się na wyjazd Joanny do Chinon, jednak to nie odstraszyło bohaterki. Wróciła kolejnego roku, wspierana przez wysoko postawionych obywateli. Dowódca garnizonu w końcu zgodził się na to, aby Joanna d’Arc udała się do Chinon.

Joanna d’Arc wybrała się do Karola VII, który rezydował w zamku w Chinon, przebrana za mężczyznę. Przebrała się po to, aby uczynić swoją podróż bezpieczniejszą. Warto dodać, że kobieta nosiła to przebranie aż do momentu, gdy ruszył jej proces w Rouen – co omówimy sobie później. Męski strój, który naruszał biblijne prawo o odzieży, stał się jednym z powodów egzekucji bohaterki tekstu. Męska odzież nie opuszczała Joanny również w więzieniu – nie chciała jej zmieniać, ponieważ bała się, że ktoś ją tam zgwałci.

Wracając do naszej opowieści, Joanna zrobiła ogromne wrażenie na Karolu VII podczas prywatnej audiencji. Jednocześnie na terenie zamku trwały przygotowania wojska do wyprawy, która miała wyzwolić Orlean z oblężenia. Joanna poprosiła o możliwość wyjazdu wraz z wojskiem, a także o ekwipunek żołnierski. Joanna chciała wesprzeć Karola VII, a on – świadomy wcześniejszych niepowodzeń – zgodził się, aby wyruszyła wraz z armią. Kobieta była ostatnią nadzieją dla kraju. Proszę sobie wyobrazić, w jak ogromnej desperacji musiał być Karol VII, że zgodził się wysłać zupełnie nieznaną kobietę na front – kobietę, która upierała się, że Bóg kazał jej przejąć dowództwo nad wojskiem. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o francuskich postaciach historycznych.

Historia Joanny d’Arc – wielkie zwycięstwa, schwytanie, proces i egzekucja

Joanna d’Arc na czele armii

Doradcy Karola VII podważali wiarę Joanny. Twierdzili, że może być ona czarownicą albo heretyczką. Aby nie doprowadzić do wojny religijnej, Karol VII zlecił poprowadzenie dochodzenia w sprawie wiary kobiety – okazało się, że faktycznie jest chrześcijanką i w dodatku zagorzale praktykującą. Joanna d’Arc przybyła do Orleanu w kwietniu 1429 roku, jednak wódz armii (Jan Orleański) zlekceważył ją i wykluczył z rady wojennej. Mimo wszystko Joanna wcale się nie poddała i na następnych ważnych naradach była już obecna. W końcu przejęła dowodzenie nad armią i zaczęła odnosić pierwsze zwycięstwa – zmieniając ostrożną strategię Francuzów na bardziej agresywną. Cały czas, mimo sprzeciwu Jana Orleańskiego, chciała zdobyć angielską twierdzę „les Tourelles”. Wreszcie przekonała radę i wojsko zaatakowało twierdzę. Joanna została wówczas uznana za bohaterkę – mimo ciężkich obrażeń wróciła na pole bitwy i zwyciężyła wraz z wojskiem.

Oblężenie Orleanu było pierwszym poważnym zwycięstwem Joanny d’Arc. Widząc, jak oblężenie pozytywnie odbudowało pewność siebie Francuzów, Joanna poprosiła Karola VII o możliwość odbicia wraz z wojskiem mostów wzdłuż Loary – jako swego rodzaju „rozgrzewki” przed odbiciem Reims. Właśnie w Reims Joanna d’Arc chciała bowiem doprowadzić Karola VII do koronacji tak, jak nakazuje tradycja. Joanna otrzymała pozwolenie, wobec czego francuskim wojskom udało się zmieść główną część armii angielskiej. Wrogie oddziały poddawały się – tak samo, jak kolejne miasta, które francuskie wojsko napotykało po drodze. Żołnierze, jak przewidziała Joanna d’Arc, dotarli wkrótce do Reims. Dzień później odbyła się koronacja. Wojsko francuskie ruszyło później, aby odbić Paryż, jednak próba ta zakończyła się niepowodzeniem. Historycy obwiniają za to jednak nie Joannę d’Arc, a doradcę Karola VIII, który po koronacji popełnił mnóstwo błędów politycznych.

Joanna d'Arc - schwytanie, proces i egzekucja na stosie 30 maja 1431

W 1430 roku Joanna d’Arc chciała obronić miejscowość Compiègne, jednak nie udało się jej. Gdy zarządziła odwrót, chciała jako ostatnia honorowo opuścić pole bitwy. Została jednak namierzona przez łucznika, przez co musiała się poddać. Po schwytaniu, od księcia Burgundii wykupił ją angielski rząd. Joannie d’Arc wytoczono proces o herezję. Dlaczego? Władca Anglii chciał na francuskim tronie posadzić Henryka VI, jednak Joanna przyczyniła się do koronowania Karola VII. Anglia musiała więc potępić Joannę, aby zasadnie zdetronizować Karola VII. Proces Joanny d’Arc zaczął się 9 stycznia 1431 roku w Rouen.

Joanna była analfabetką. Podpisała dokument, przyznając się tym samym do bycia winną – nie miała pojęcia, że protokół został zmieniony na jej niekorzyść. W tamtych czasach za herezję groziła kara śmierci na stosie. 30 maja 1431 roku Joanna została wobec tego zaprowadzona na wysoki stos. Przywiązano ją do słupa i – po odczytaniu wyroku – spalono żywcem. Joanna d’Arc, umierając w męczarniach, cały czas powtarzała imię Jezusa. Dopiero w lipcu 1456 roku trybunał orzekł, iż Joanna d’Arc była… niewinna. Joanna d’Arc stała się symbolem Francji, która po rewolucji i wojnach napoleońskich usilnie starała się ustalić swoją tożsamość. Właśnie wtedy Joanna jako Dziewica Orleańska stała się symbolem jedności narodowej, a także walki o niepodległość i została mianowana patriotką Francji.

Autor: Paulina Zambrzycka

Bibliografia:

1. Castor Helen: Joanna d’Arc, Wydawnictwo Astra, Kraków 2015
2. Twain Mark: Joanna d’Arc, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2015
3. Georges Bordonove: Joanna d’Arc (seria „Niezwykli, nieprzeciętni, niezapomniani”), Wydawnictwo Świat Książki, Warszawa 2003