Kim był pierwszy dowódca powstania wielkopolskiego? Zobacz kim był Stanisław Taczak
Generał Stanisław Taczak to pierwszy dowódca powstania wielkopolskiego. Przywódcą powstańczego zrywu został niejako przez przypadek, ale dopiero po trzech tygodniach przekazał stanowisko generałowi Józefowi Dowbor-Muśnickiemu. Znalazł się w Poznaniu dzień po wybuchu powstania wielkopolskiego i oddał się do dyspozycji Naczelnej Rady Ludowej. Nie zastanawiał się długo, gdy zaproponowano mu dowództwo naczelne nad insurekcją. Kim był Stanisław Taczak?
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o powstaniach.
Z tego artykułu dowiesz się:
Generał Stanisław Taczak – pochodzenie i młodość w Poznaniu w Wielkopolsce
Stanisław Taczak, przyszły dowódca powstania wielkopolskiego, przyszedł na świat 8 kwietnia 1874 r. w Mieszkowie. Było to leżące ok. 65 km od Poznania zubożałe miasteczko (obecnie wieś), którego powolny, ale systematyczny rozkwit przerwały rozbiory Polski. Taczakowie przeprowadzili się do Mieszkowa z pobliskiej wsi Wilkowyja na początku XIX w. Ojciec Stanisława, Andrzej – podobnie jak dziadek – był szewcem, ale z czasem dorobił się małego zajazdu. Dostępne informacje wskazują, że w trakcie powstania styczniowego najprawdopodobniej walczył w oddziałach kaliskich. Wkrótce po powstaniu do Mieszkowa sprowadzili się aktywnie zaangażowani w działania na Litwie Warasieccy. Wkrótce doszło do małżeństwa Andrzeja Taczaka i Balbiny Warasieckiej. Młodzi doczekali się sześciorga synów i córki.
Stanisław był trzecim synem pary (drugi chłopiec również otrzymał takie imię, ale zmarł wkrótce po narodzinach), imię otrzymał po dziadku ze strony ojca. Rodzice zadbali o edukację wszystkich swoich dzieci – Stanisław ukończył Gimnazjum w Ostrowie, a następnie Akademię Górniczą we Freiburgu w Saksonii. W latach 1898 – 1899 przyszły przywódca odbył obowiązkową służbę wojskową w armii niemieckiej, następnie pracował na Politechnice Berlińskiej.
Jeszcze w czasie studiów został członkiem PPS, ale prawdopodobnie nie miał okazji poznać wówczas Józefa Piłsudskiego. W niemieckiej armii odbył jeszcze parokrotnie ćwiczenia, w 1904 r. został podporucznikiem, a w 1913 r. – porucznikiem. Około 1902 r. poznał Ewę Wichmann, która we wrześniu 1904 r. została jego żoną. Rok później na świat przyszedł ich syn Stanisław Kazimierz, a w 1906 r. – córka Aleksandra.
Stanisław Taczak – wojskowy i przywódca powstania w Wielkopolsce
W 1914 r., pomimo 40-stu lat, po wybuchu wielkiej wojny o Taczaka upomniała się armia niemiecka. Informacje o działaniach 46 pp Obrony Krajowej, w którym służył, mówią o jego intensywnych walkach na froncie rosyjskim. Od 1917 r. szkolił członków tzw. „Polnische Wehrmacht”.
11 listopada 1918 r. podpisano zawieszenie broni z Niemcami, tworzyło się niepodległe państwo polskie, w którym władzę przejął Józef Piłsudski. Wielkopolska jednak znalazła się poza jego granicami. Sam kapitan Taczak z kolei jako pierwszy oficer, którego szkoliła armia niemiecka, zgłosił się do służby w Wojsku Polskim. Przydzielono do Oddziału Naukowego, zajmującego się kształceniem oficerów i organizowaniem regulaminów. Pod wpływem niepokojących informacji dochodzących z Berlina, a dotyczących rozwijającego się w Niemczech ruchu rewolucyjnego, w połowie grudnia Stanisław Taczak opuścił Warszawę i w cywilnym ubraniu udał się do rodziny.
W drodze powrotnej, 28 grudnia 1918 r., zatrzymał się w Poznaniu, chcąc odwiedzić rodzeństwo. Wielkopolska nadal znajdowała się w granicach Republiki Weimarskiej, ale dzień wcześniej w wyniku wizyty Ignacego Jana Paderewskiego rozpoczęły wydarzenia, których efektem stał się wybuch powstania wielkopolskiego. Wieczorem 28 grudnia po spotkaniu z Wojciechem Korfantym, członkiem Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej, Taczak został przedstawiony jako dowódca powstania wielkopolskiego. 2 stycznia Józef Piłsudski i Sztab Generalny wyrazili zgodę na awans kapitana na stanowisko majora i dowódcy naczelnego wojsk polskich w zaborze pruskim. 16 stycznia na stanowisku zastąpił go generał Józef Dowbor-Muśnicki. Kiedy pod koniec powstania Józef Dowbor-Muśnicki tworzył komisję ustalającą zasady awansowania oficerów, Stanisław Taczak wszedł w jej skład. Jakie były przyczyny powstania wielkopolskiego? Jeśli szukasz więcej informacji, sprawdź także ten artykuł o przyczynach powstania wielkopolskiego.
Stanisław Taczak brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W 1930 r. przeniesiono go w stan spoczynku. Praktycznie całą drugą wojnę światową spędził w niewoli, po skończeniu której wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych w Paryżu. Tam skierowano go na rekonwalescencję w Nicei, z której powrócił już na stałe do Polski w 1947 r. Zmarł 2 marca 1960 r. w Malborku. W 1988 r. jego prochy przeniesiono na Cmentarz Zasłużonych w Poznaniu.
Autor: Aleksandra Drążek-Szychta
Bibliografia:
- Polak B., Generał Stanisław Taczak 1874 – 1960, Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 1998
- Polak B., Taczak Stanisław (1874 – 1960, w: Słownik biograficzny powstańców wielkopolskich 1918 – 1919, pod red. A. Czubińskiego, B. Polaka, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002