Nałożnice i żony Bolesława Chrobrego, Nieznane fakty z życia króla
Pierwszy król Polski żenił się kilkukrotnie. Jego żony pochodziły z różnych krajów. Najwięcej informacji źródłowych zachowało się odnośnie trzeciej jego małżonki – Emnildy, z którą przeżył wspólnie około 30 lat. W świetle niektórych przekazów pisanych, Bolesław Chrobry nie był nieskazitelny. Jego sumienie obciążał gwałt, którego dokonał na ruskiej księżniczce Przedsławie.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o Bolesławie Chrobrym.
- Nieznane żony Bolesława Chrobrego – najważniejsze wydarzenia z ich udziałem
- Emnilda i Oda
- Ruska nałożnica Bolesława
Nieznane żony Bolesława Chrobrego – najważniejsze wydarzenia z ich udziałem
Pierwsze małżeństwo Bolesław Chrobry zawarł około 984 roku. Jego wybranką była nieznana z imienia córka margrabiego Rygdaga. Jako jedyny z kronikarzy pisał o niej saski dziejopis Thietmar. Według niego późniejszy król Polski odprawił żonę na dwór ojca, co nastąpiło rok lub dwa lata po ślubie. Thietmar ani słowem nie wspomniał, aby z tego związku przyszły na świat dzieci. Oznaczałoby to, że ich po prostu nie było.
Jak sugerują genealodzy, około 986 roku piastowski książę związał się z jakąś Węgierką. Na temat drugiej żony Bolesława Chrobrego również nie wiadomo za dużo. Podstawowe informacje na jej temat podał nieoceniony Thietmar.
Do dnia dzisiejszego uczeni spierają się, skąd pochodziła rodzina Węgierki. Część naukowców sądziła, iż była ona córką księcia węgierskiego Gyuli. Nie jest to jednak takie pewne. Wymieniona księżniczka podzieliła los poprzedniej żony Bolesława Chrobrego. Jej małżeństwo z Piastem trwało co najwyżej ponad rok. W tym czasie powiła księciu syna. Nazywał się Bezprym. Jako pierworodny syn Chrobrego Bezprym miał okazję odegrać ważną rolę w dziejach państwa polskiego. Niestety tak się w ostatecznym rozrachunku nie stało.
Emnilda i Oda
Trzecią żoną Bolesława Chrobrego była Emnilda. Jej rodzina wywodziła się z Połabia. Matka jest nieznana. Natomiast jej ojciec, niejaki Dobromir, został nazwany przez Thietmara „czcigodnym księciem”. Jest to bardzo pochlebne miano, zważywszy na to, iż wymieniony kronikarz zazwyczaj negatywnie wypowiadał się o Słowianach, w czym przekonuje ich charakterystyka, zamieszczona w poszczególnych partiach jego dzieła.
Emnilda dała Bolesławowi Chrobremu pięcioro dzieci. W 990 roku na świat przyszedł Mieszko, późniejszy król Polski. W tym samym roku lub nieco wcześniej urodziła się nieznana z imienia córka, która została ksienią jednego z polskich klasztorów. Niedługo potem Emnilda powiła jeszcze dwie inne córki, które wydano za mąż na Rusi i w Rzeszy. Około roku 1000 narodził się ostatni ze znanych potomków Emnildy i Bolesława: Otton. Wiadomo o nim niewiele. Opis oderwanych faktów z ostatnich lat jego życia znaleźć można w kilku źródłach niemieckich. Pewnym jest jedynie to, iż śmierć zajrzała mu w oczy w 1033 roku.
Z kolei Emnilda rozstała się z tym światem między 1016 a 1017 rokiem. Nie wiadomo, jak jej śmierć przeżył Chrobry. Być może wylał z tego powodu wiele łez. Wszystko wskazuje bowiem na to, iż bardzo kochał on swoją małżonkę. Brała ona udział w niektórych większych wydarzeniach politycznych. Wielokrotnie dała się poznać jako kobieta w pełni dojrzała, troszcząca się o dobro najbardziej potrzebujących. W kronice najstarszego polskiego kronikarza znajduje się opis, jak niewymieniona z imienia żona Bolesława, najczęściej identyfikowana z Emnildą, wybawiała od zagłady skazanych przez małżonka przedstawicieli różnych rodów. Na upartego można byłoby sądzić, iż relacja ta jest jedynie toposem literackim, którym posługiwali się ówcześni dziejopisowie. Niemniej jednak podobna charakterystyka Emnildy jako żony Bolesława Chrobrego znajduje się w kronice Thietmara. A chyba tego kronikarza nie należy posądzać o pisanie nieprawdy i wymyślanie absurdalnych faktów.
Na początku lutego 1018 roku władca Polski poślubił córkę margrabiego Miśni Ekkeharda, Odę. Jej matka Swanhilda była córką księcia Saksonii Hermana Billunga. Ślub Ody z Bolesławem stanowił rękojmię zawartego nieco wcześniej pokoju polsko-niemieckiego w Budziszynie (30 stycznia 1018 roku). Jedyne informacje na temat Ody pozostawił potomnym wspomniany już tu wielokrotnie biskup Merseburga Thietmar. Oda urodziła Chrobremu córkę Matyldę (w 1035 roku na krótko została ona narzeczoną księcia szwabskiego Ottona ze Schweinfurtu). Dalsze losy Ody są nieznane. Trudno przesądzić, czy dożyła ona wielkiego wydarzenia w życiu jej męża – koronacji, która odbyła się w 1025 roku.
Ruska nałożnica Bolesława
Na życiu i ocenie dokonań Bolesława Chrobrego zaciążyło to, co wydarzyło się w 1018 roku. Wówczas to następca Mieszka I udał się na Ruś. 14 sierpnia triumfalnie wszedł do Kijowa. Miasta tego nie bronił ówczesny władca ruski Jarosław Mądry, którego Bolesław przedtem rozniósł w bitwie granicznej nad rzeką Bug.
Mieszkańcy Kijowa w 1018 roku byli na łasce i niełasce piastowskiego wodza, który robił co mu się żywnie podobało w zdobytym ośrodku. Ta sama uwaga dotyczyła także jego wojów, zawsze łasych na łupy. Jedną ze zdobyczy Chrobrego była siostra Jarosława, Przedsława. O rękę tej księżniczki Bolesław zabiegał jeszcze przed poślubieniem Ody, wysyłając specjalną delegację na dwór kijowski. Niestety starania te okazały się nieskuteczne. Teraz, gdy nie było w pobliżu Jarosława, Bolesław mógł zbliżyć się do Przedsławy. W świetle relacji Anonima zwanego Gallem, księżniczka ruska została przezeń zgwałcona. Latopisarz ruski określił Chrobrego przy tej okazji mianem „starego wszetecznika”.
Ostatni z wymienionych kronikarzy wspominał także o uprowadzeniu Przedsławy do Polski po wyjeździe Bolesława Chrobrego z Kijowa. Niestety informacji tej nie potwierdziły inne źródła. Stąd wniosek o tym, iż Przedsława była nałożnicą księcia, jest niepewny.
Autor: dr Mariusz Samp
Bibliografia
- Balzer O., Genealogia Piastów, wstęp J. Tęgowski, Kraków 2005.
- Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, posłowie T. Jasiński, Poznań 2004.
- Kollinger K., Polityka wschodnia Bolesława Chrobrego Warszawa 2014.
- Nogal A., Przedsława Włodzimierzówna – ostatnia żona Bolesława Chrobrego [https://historia.org.pl/2019/01/16/przedslawa-wlodzimierzowna-ostatnia-zona-boleslawa-chrobrego; dostęp: 17.11.2020].
- Poczet władczyń Polski, red. B. Czwojdrak, Kraków 2017.
- Rosik S., Bolesław Chrobry i jego czasy, Wrocław 2001.
- Skiendziul S., Kobiety – ofiary kapitulacji, na przykładzie Romildy, Rognedy, Przedsławy i innych anonimowych niewiast napastowanych przez Krzyżaków, [w:] Kapitulacje w dziejach wojen, red. A. Niewiński, Oświęcim 2017.
- Sroka S. A., Żony i nałożnice Bolesława Chrobrego [https://opinie.wp.pl/zony-i-naloznice-boleslawa-chrobrego-6126020013446785a; dostęp: 17.11.2020].
- Strzelczyk J., Bolesław Chrobry, Poznań 2003.
- Śliwiński B., Bezprym, Pierworodny syn pierwszego króla Polski (986-zima/wiosna 1032), Kraków 2014.
- Śliwiński B., Kronikarskie niedyskrecje czyli życie prywatne Piastów, Gdańsk 2004.
- Urbański M., Poczet królowych i żon władców polskich, Warszawa 2006.
- Wasilewski T., Pochodzenie Emnildy, trzeciej żony Bolesława Chrobrego a geneza polskiego władztwa na Morawach, „Kwartalnik Historyczny” 94 (1987), 2.
- Żylińska J., Piastówny i żony Piastów, Warszawa 1969.