Rafał Kalinowski – biografia, pochodzenie, twórczość, kanonizacja
Rafał Kalinowski – inżynier, powstaniec, sybirak, duchowny, święty… Patron sybiraków, oficerów i żołnierzy. Jeden z dowódców powstania styczniowego na Litwie. Był członkiem zakonu karmelitów bosych. Zmarł w Wadowicach – tym samym mieście, w którym kilkanaście lat później przyszedł na świat Karol Wojtyła. To właśnie Jan Paweł II wyniósł Rafała Kalinowskiego na ołtarze, najpierw jako beatyfikowanego, a później – kanonizowanego.
Z tego artykułu dowiesz się:
Rafał Kalinowski – pochodzenie i biografia
Józef Kalinowski – dzieciństwo i młodość
Przyszły święty urodził się w rodzinie zubożałej szlachty jako Józef – syn Andrzeja i Józefy, dnia 1 września 1835 r. w Wilnie. 8 dni później chłopiec został ochrzczony. Józiaczek, jak go zwano w dzieciństwie, był niemowlakiem, a jego brat Wiktor miał dwa latka, kiedy zmarła ich matka. Drugą żoną ojca została młodsza siostra Józefy – Wiktoria. Z tego związku małżeńskiego Józef doczekał się trojga młodszego rodzeństwa. Jednak macocha zmarła około 1845 r. osierocając chłopca. W 1847 r. Andrzej Kalinowski kolejny raz się ożenił. On miał wówczas 42 lata, a jego wybranka – Zofia Puttkamerówna – 19. To małżeństwo doczekało się czworga dzieci.
Ośmioletni Józef, razem ze starszym bratem, został umieszczony w Instytucie Szlacheckim. Nauczycielem, a później dyrektorem placówki, był Andrzej Kalinowski. Naprzeciwko Instytutu znajdowało się więzienie, urządzone w poddanym kasacie klasztorze dominikanów. Przyszły patron sybiraków codziennie widział marsze skazańców i wywózki na Sybir.
Po ukończeniu szkoły wybór dalszej drogi był ograniczony. W 1850 r. po zdaniu z wyróżnieniem egzaminu maturalnego Józef udał się na studia w Instytucie Agronomicznym w Hory-Horkach. W tym czasie przyszły duchowny przechodził kryzys wiary, jak wielu młodzieńców pozbawionych opieki religijnej. Po dwóch latach, po otrzymaniu zgody ojca, zrezygnował z tych studiów.
W 1853 r. udał się do Petersburga i tam wstąpił do Mikołajewskiej Szkoły Inżynieryjnej, która jednocześni kształciła przyszłych wojskowych. Ukończył ją z oceną „nadzwyczaj celującą”, tytułem zawodowym i stopniem inżyniera–podchorążego. Młody absolwent kontynuował edukację w klasach wyższych, awansując wkrótce na wykładowcę i otrzymując stopień podporucznika. Po rezygnacji z uczelni podejmował prace zgodne ze zdobytym wykształceniem. W wolnych chwilach udzielał korepetycji.
Rafał Kalinowski – powstanie styczniowe
Powstanie styczniowe wybuchło 22 stycznia 1863 r. Swoim zasięgiem objęło tereny zaboru rosyjskiego. Było to największe i najdłuższe powstanie narodowe. Choć w oddziałach partyzanckich pojawiło się łącznie około 200000 osób, zryw zakończył się klęską, a uczestnicy i dowódcy powstania styczniowego zostali straceni, wywiezieni w głąb Rosji lub udali się na emigrację.
Wybuch powstania styczniowego Kalinowski potraktował z dużym sceptycyzmem. Twierdził, że ojczyzna nie potrzebuje krwi, tylko potu. Wiosną 1863r. udało mu się uzyskać zwolnienie z carskiej armii, o które wystąpił w obawie przymusowego ścierania się z rodakami. Choć w przeciągu czterech miesięcy, które minęły od momentu wybuchu powstania styczniowego, nie zmienił swoich opinii, zgodził się objąć Wydział Wojny w Wydziale Wykonawczym na Litwie. Odmówił jednocześnie prowadzenia działań propagandowych i wykonywania wyroków śmierci.
W pierwszych miesiącach walk ponownie zaczął uczęszczać do kościoła. Z resztą niemal wszyscy dowódcy powstania styczniowego podkreślali znaczenie wiary dla narodu. W marcu 1864 r. Józef został aresztowany. Początkowo wypierał się swojego udziału w powstaniu, jednak z czasem zdecydował się składać zeznania, w których obarczał winą przede wszystkim siebie, a jako współwinnych wskazywał osoby już aresztowane lub przebywające poza terenem Litwy. Skazano go na karę śmierci, ale dzięki wstawiennictwu rodziny i swojemu listowi do generała-gubernatora wileńskiego (gdzie przedstawił się jako osoba święta, która dla narodu może stać się męczennikiem) wyrok zamieniono na 10 lat katorgi.
Rafał Kalinowski – na zesłaniu i wśród duchownych
Były powstaniec na zesłaniu otrzymał możliwość wybrania miejsca docelowego – zdecydował się na Usolę. Pracował tam przy uprawie warzyw i w warzelni soli. Tam utwierdził się w przekonaniu, że powinien wstąpić do zakonu. Rozpoczął życie ascety, pogłębiał też swoją wiedzę religijną.
W 1686 r. został zwolniony z ciężkich robót, ale musiał pozostać na terenie guberni irkuckiej. Pięć lat później udzielono mu pozwolenia na wizytę u rodziny. W lutym 1874 r. otrzymał zwolnienie z wygnania. Zabroniono mu co prawda zamieszkać z powrotem na Litwie, ale pozwolono na osadzenie się na terenach Królestwa Polskiego. Kalinowski wybrał Warszawę, gdzie los zetknął go z rodziną Władysława Czartoryskiego, który zatrudnił go jako wychowawcę syna - Augusta.
To pod wpływem siostry Władysława Czartoryskiego, Marii, Józef Kalinowski ostatecznie zdecydował się na wstąpienie do zakonu karmelitów. Początkowo wybrał klasztor w Grazu, na terenie prowincji austro-węgierskiej, gdzie przyjął imię Rafała od św. Józefa. Pod koniec 1881r. wyjechał do klasztoru w Czernej pod Krakowem, rok później został tam przeorem.
Wkrótce uzyskał zgodę generała zakonu na budowę nowego klasztoru, który miał stanąć w Wadowicach. W późniejszych latach trzykrotnie pełnił w nim funkcję przeora. Zmarł właśnie tam, 15 listopada 1907 r.
Rafał Kalinowski – twórczość i kanonizacja
Twórczość Rafała od św. Józefa
Józef Kalinowski dorastał w czasach, w których prowadzono zazwyczaj bogatą korespondencję, starannie przechowywaną w domach. Sam pisał często do członków rodziny i przyjaciół, innych powstańców i towarzyszy zesłania. Do dnia dzisiejszego zachowało się ponad 1700 listów i kartek jego autorstwa.
Jako zakonnik Rafał Kalinowski tworzył teksty na potrzeby prowadzenia mszy. Wspomina się go jednak jako nieszczególnie uzdolnionego kaznodzieję. Warte uwagi są natomiast jego Wspomnienia, w których opisał swoje świeckie życie.
W zakonie tworzył teksty poświęcone m.in. historii klasztorów karmelitanek bosych. Wówczas powstała także biografia fundatorki klasztorów we Lwowie i Warszawie. Poza tym Kalinowski tworzył także teksty teologiczne i filozoficzne, które do dziś są dostępne dla czytelników.
Rafał Kalinowski – wyniesienie na ołtarze
W 1927r. karmelici rozpoczęli starania o wyniesienie Rafała Kalinowskiego na ołtarze. Sam proces informacyjny rozpoczęto w 1934r., przesłuchano niemal 90 świadków. Trzy lata później miała miejsce ekshumacja szczątków kandydata na świętego.
W 1938r. rozpoczęła się watykańska część procesu kanonizacyjnego. 11 października 1983r. Rafał Kalinowski został beatyfikowany przez papieża Jana Pawła II 22 czerwca 1983r., a kanonizowany – 17 listopada 1991r. w Rzymie.
Rafał Kalinowski został patronem Sybiraków, oficerów, inżynierów, żołnierzy i kolejarzy. Do niego zwracają się osoby wierzące w sprawach trudnych i beznadziejnych. Karmelitę w polskim kościele wspomina się 20 listopada.
Autor: Aleksandra Drążek-Szychta
Bibliografia:
Zieleń M. G. OCD, Św. Rafał Kalinowski. Przyjaźń i miłość w życiu św. Rafała. Biografia, Flos Carmeli, Poznań 2017
Gil Cz. OCD, Błogosławiony Rafał Kalinowski, w: Święci polscy, pod red. J. Bara, t. 7, ATK, Warszawa 1985
Prokop K.r., Św. Rafał Kalinowski, WAM, Kraków 2007