Wasyl Szujski - kariera polityczna, opozycja, zamach stanu, panowanie, dekrety
Działalność polityczna Wasyla Szujskiego można określić mianem ciągłej zmiany poglądów. Działał jako przedstawiciel Borysa Godunowa, którego później próbował odsunąć od władzy. Dowodził wojskami Fiodora II Godunowa, by następnie przyłączyć się do Dymitra Samozwańca. Niewiele ponad rok późnej w wyniku jego działań Dymitr Samozwaniec został zamordowany, a sam Wasyl wstąpił na tron jako car. Niestety, kiedy polskie wojska zdobyły Moskwę, Szujski został zdetronizowany, a życie zakończył w niewoli na zamku w Gostyninie.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o historii Rosji.
Z tego artykułu dowiesz się:
Wasyl IV Szujski – kariera polityczna za pierwszych carów i zamach stanu
Wasyl IV Szujski – krewny cara a polityka
Ród Szujskich wziął swoją nazwę od miasta Szuja w obwodzie iwanowskim. Był boczną gałęzią dynastii Rurykowiczów, która rozpoczęła swoje panowanie w Rosji w IX wieku. Do czternastego stulecia Szujscy brali czynny udział w sprawowaniu władzy, z czasem ich pozycja zaczęła jednak słabnąć i zostali jednymi z najbogatszych i najpotężniejszych przedstawicieli bojarstwa.
Wasyl Szujski urodził się 22 września 1552 r. w Niżnym Nowogrodzie. Jego rodzicami byli Iwan Andriejewicz Szujski i Marfa Fiodorowna. Polityka usłyszała o Wasylu dość późno – za rządów Fiodora I Rurykowicza stanął na czele spisku, którego celem było usunięcie Borysa Godunowa, faktycznie panującego w kraju. Jednak już wcześniej pełnił funkcje przedstawiciela dworu – po śmierci przyrodniego brata cara – Dymitra – w 1591 r., stał na czele komisji, która w Ugliczu miała zbadać niejasne okoliczności zgonu ośmioletniego carewicza.
Po bezpotomnej śmierci cara Fiodora I w 1598 r. Rosja pierwszy raz wybierała władcę. Został nim Borys Godunow, który nie miał dobrych stosunków z bojarstwem. Jednak pomimo licznych zagrożeń, Godunow raczej nie korzystał z kary śmierci wobec swoich przeciwników. Car zmarł nagle 13 kwietnia 1605 r., tron objął jego syn, Fiodor Godunow. Według niektórych historyków dopiero w tym momencie (a nie po śmierci Fiodora I) rozpoczęła się w Rosji wielka smuta. Wasyl Szujski znalazł się wówczas w gronie najbliższych osób 16-letniego władcy.
Wasyl IV Szujski – zamach stanu Wasyla Szujskiego
W ostatnich latach panowania Borysa aktywną działalność rozpoczął Dymitr Samozwaniec – mężczyzna podający się za cudownie ocalałego syna Iwana Groźnego. Szczególne wsparcie okazała mu polska szlachta, która zauważywszy możliwe zyski, wsparła Dymitra.
31 stycznia 1605 r. wojska Dymitra poniosły klęskę pod Dobryniczami. Armią rosyjską dowodził wtedy właśnie Wasyl Szujski. Ostatecznie po śmierci Godunowa niedługo wspierał jego syna – przeszedł na stronę Samozwańca. Dymitr zdobył Moskwę w czerwcu 1605 r. Jego zwolennikom nie wystarczała detronizacja Fiodora – młodzieńca uduszono w jego komnatach.
Wasyl Szujski wkrótce ponownie przeszedł do opozycji i szykował działania antycarskie. Skazano go na utratę majątku i wygnanie. Po kilku miesiącach uzyskał ułaskawienie i powrócił na dwór, jednak nie zaprzestał swojej działalności. 27 maja 1606 r. wybuchły zamieszki, którymi dowodził Szujski. Niewola nie była wystarczająco dobra dla władcy – Dymitr został zamordowany, a jego zwłoki spopielone i wystrzelone z armaty. Następnego dnia duma bojarska – choć nie jednogłośnie – obrała Wasyla Szujskiego nowym carem Rosji. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat hołdu Szujskich?
Wasyl IV Szujski - panowanie
Wasyl IV Szujski – car Rosji
Wasyl IV Szujski był świadom swojego położenia, polityka jego pierwszych miesięcy skupiła się na uzyskaniu jak największego poparcia. Po wyborze przysiągł, że bez wyroku sądu nikogo nie będzie karał śmiercią, ani konfiskatą majątku. By umocnić swoją władzę, podkreślił, że prawdziwy carewicz Dymitr zmarł w Ugliczu, rozkazał także sprowadzić jego szczątki, a chłopca ogłoszono świętym kościoła prawosławnego. Wydał także rozporządzenie, na mocy którego zbiegłych chłopów można było ścigać przez 15 lat.
Nie zapobiegło to wystąpieniom chłopów, skierowanych przeciwko niemu. Na scenę polityczną wkroczył także kolejny Dymitr Samozwaniec, którego ponownie wsparła Polska. Wasyl zawarł pakt ze Szwecją, ale zwycięstwo armii Stanisława Żółkiewskiego pod Kłuszynem 4 lipca 1610 r. zapewniło wojskom polskim otwartą drogę do stolicy. Zdobycie Moskwy za panowania Zygmunta III Wazy było jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Polski.
Po bitwie pod Kłuszynem w Moskwie ogłoszona została detronizacja cara Wasyla IV. Wkrótce byłego władcę oddano w ręce Stanisława Żółkiewskiego. Hetman po powrocie do kraju odbył triumfalny wjazd do Warszawy, a Wasyl wraz z braćmi – Dymitrem i Iwanem złożyli uroczysty hołd na ręce Zygmunta III Wazy i królewicza Władysława, ogłoszonego nowym carem Rosji. Hołd Szujskich odbył się na sejmie 29 października 1611 r.
Nie licząc panowania Borysa Godunowa (ponieważ różnie datuje się początek wielkiej smuty), Wasyl IV Szujski był najdłużej panującym carem w tamtym okresie. Niestety ostatnie lata jego życia naznaczyła niewola u króla polskiego Zygmunta III Wazy, w której pozostał do końca swoich dni. Car zmarł na zamku w Gostyninie 12 września 1612 r. W Rosji natomiast w kolejnym roku zdetronizowano królewicza Władysława Wazę, a tron przekazano w ręce Michała Romanowowa, którego potomkowie rządzili krajem do 1917 r.
Autor: Aleksandra Drążek-Szychta
Bibliografia:
- Bazylow L., Wieczorkiewicz P., Historia Rosji, Ossolineum, Wrocław 2010
- Wisner H., Król i car. Rzeczpospolita i Moskwa w XVI i XVII wieku, Książka i Wiedza, Warszawa 1995