Włodzimierz Lenin - pochodzenie, rola w historii, życie prywatne, śmierć
Kim był Władimir Ilicz Uljanow – człowiek, którego działalność wpłynęła na historię XX wieku? Biografia polityka bogata jest w informacje, jak została przygotowana rewolucja październikowa lub jaką rolę w tworzeniu nowego państwa odegrała partia bolszewicka. Oficjalny życiorys pozbawiony jest treści, dostarczających wiedzy o prywatnym życiu Lenina. Również zdjęcia rzadko kiedy ukazują codzienne życie przywódcy narodu. 21 stycznia 1924 roku Włodzimierz Lenin umiera, a jego śmierć jest początkiem kultu. Koniec leninizmu nastąpił w wyniku zmiany sytuacji międzynarodowej i rozpadu ZSRR.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o Włodzimierzu Leninie.
Z tego artykułu dowiesz się:
Włodzimierz Lenin – data urodzenia, pochodzenie i działalność polityczna
Biografia Lenina – pochodzenie, prawdziwe imię i nazwisko
Przyszły przywódca i twórca Związku Radzieckiego przyszedł na świat w Symbirsku, mieście położonym nad Wołgą. Według danych, jakie zawiera 12-tomowa biografia Lenina, jego prawdziwe imię i nazwisko brzmi: Władimir Ilicz Uljanow. Zgodnie z obowiązującym w Rosji do 1918 roku kalendarzem juliańskim, data urodzenia Lenina to 10 kwietnia 1870 roku. Po wprowadzeniu Nowego Stylu – kalendarza gregoriańskiego – data urodzenia przypada na 22 kwietnia. Prawdziwe imię i nazwisko wodza rewolucji nie pojawia się w korespondencji i w artykułach. Swoje prace Władimir Ilicz Uljanow podpisywał inicjałami W.U., Wł. Iljin oraz nazwiskami K. Tulin, Pietrow lub Jacob Richter. Od 1902roku zaczął używać nazwiska Lenin.
Domem rodzinnym Lenina była oficyna domu Pribyłowskiej, mieszcząca się w Symbirsku, przy ulicy Strzeleckiej. Po śmierci polityka ulice przemianowano na Uljanową. Także miasto Symbirsk otrzymało nową nazwę – Uljanowsk. Ojciec Lenina, Ilja Nikołajewicz Uljanow był inspektorem, a z czasem kuratorem państwowych szkół w symbirskiej guberni. Matka, Maria Aleksandrowna, zajmowała się domem i wychowaniem synów i córek – Władimira, Aleksandra, Dmitrija, Olgi, Marii i Anny. W dzieciństwie umarli syn Nikołaj oraz córka Olga, po której imię otrzymała córka, urodzona trzy lata później.
Ilja Nikołajewicz Uljanow wywodził się z rodziny astrachańskich mieszczan. Jego ojciec był krawcem, natomiast dziad – poddanym chłopem. Matka Lenina, z domu Blank, była córką zamożnego lekarza, ochrzczonego Żyda z Żytomierza. Starsza siostra Władimira, Anna Iljiniczna Jelizarowa, jako współtwórczyni Instytutu Lenina, zebrała materiały, dotyczące genealogii Uljanowów. Informacja o tym, że przywódca narodu ma żydowskie pochodzenie, została na rozkaz Stalina utajniona. Warto wspomnieć, że sam Władimir Ilicz Uljanow Lenin był kosmopolitą, dla którego najwyższą wartość stanowił komunizm oraz dobro partii, a Żydzi byli przez niego doceniani i powierzał im odpowiedzialne zadania.
Władimir Ilicz Uljanow Lenin – poglądy na komunizm
Włodzimierz Lenin rozpoczął działalność rewolucyjną na Uniwersytecie Kazańskim, skąd został relegowany i wydalony do rodzinnej posiadłości Kokuszkino, za podejrzenie o spiskowanie. Wpływ na poglądy przyszłego polityka miała śmierć starszego brata Aleksandra, którego stracono za udział w zamachu na cara, Aleksandra III. W Kokuszkino, położonym niedaleko Samary, Władimir Ilicz Uljanow Lenin przygotowywał się do egzaminów na Uniwersytet w Petersburgu oraz poznawał prace, między innymi, Czernyszewskiego, Niekrasowa, Darwina i Marksa. Jak zauważył Dmitrij Wołkogonow, autor trylogii „Wodzowie”, Lenin cenił tych marksistów, którzy podkreślali konieczność stosowania przemocy, dla osiągnięcia wytyczonych celów. Wartością najwyższą dla Lenina był komunizm, pojmowany, jako dyktatura proletariatu.
Petersburskiej aktywności Lenina, od 1893 roku, przypisuje się utworzenie zjednoczonej partii marksistowskiej. Związek Walki o Wyzwolenie Klasy Robotniczej organizował akcje strajkowe w zakładach pracy, drukował i rozpowszechniał ulotki – w fabrykach i w szkołach niedzielnych. Proces powstawania organizacji socjalistycznych i socjaldemokratycznych obejmował stopniowo całą Rosję. Działalność Lenina spotkała się z represjami, aresztowaniem i śledztwem. W latach 1897 – 1900 Włodzimierz Lenin przebywał na zesłaniu, na Syberii, gdzie powstało ważne dzieło „Rozwój kapitalizmu w Rosji”.
23 sierpnia 1903 roku, w Londynie, zakończył się II Zjazd Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji (SDPRR). W trakcie obrad doszło do ostrej polemiki, między zwolennikami Lenina, reprezentującego bolszewików, a Lwem Martowem, przywódcą mienszewików. Na III Zjeździe SDPRR, który miał miejsce w Londynie, od 25 kwietnia do 10 maja 1905 roku, obradowała jedynie partia bolszewicka. W czasie zjazdu podkreślano rolę robotników i chłopów oraz konieczność wywołania rewolucji, a po jej zwycięstwie – powołania rewolucyjnego rządu. Po klęsce rewolucji 1905 roku Włodzimierz Lenin udał się na emigrację. Do Rosji wrócił dopiero w 1917 roku.
Lenin – twórca i przywódca państwa radzieckiego
Wprawdzie rewolucja 1905 roku oraz rewolucja lutowa 1917 roku zakończyły się klęską, jednak owe wystąpienia przeciwko caratowi stanowiły wstęp do wielkiego powstania. Rewolucja październikowa, której przewodził Lenin, rozpoczęła się w nocy, 6/7 listopada 1917 roku, wg kalendarz Nowego Stylu. Lew Trocki kierował Komitetem Wojskowo-Rewolucyjnym, mieszczącym się w Pałacu Smolnym. Utrzymywano stamtąd łączność z czerwonogwardzistami oraz z flotą i z pułkami wspierającymi rewolucję. Po zdobyciu Pałacu Zimowego, aresztowano członków Rządu Tymczasowego. 16 listopada rewolucjoniści przejęli Moskwę.
Ósmego listopada II Wszechrosyjski Zjazd Rad Delegatów Robotniczych, Żołnierskich i Chłopskich powołał Radę Komisarzy Ludowych - rząd Republiki Radzieckiej, na którego czele stanął Lenin. Uchwalone zostały dekrety, o pokoju i o ziemi. Dekret o pokoju stanowił wezwanie do rozpoczęcia pokojowych rokowań „wszystkich krajów wojujących”. Na mocy Dekretu o ziemi chłopi mieli otrzymać majątki i grunty, należące wcześniej do obszarników i do cerkwi. Dokumenty o wycofaniu się Rosji z działań wojennych oraz o nadaniu chłopom ziemi, miały duże znaczenie propagandowe, wzmacniające autorytet nowej władzy. Sownarkom wydawał wiele dekretów, do realizacji których, nie wahano się stosować represji i nakazywać rekwizycję potrzebnych dóbr.
25 listopada odbyły się wybory do Konstytuanty, w których partia bolszewicka poniosła porażkę. Głosowało 36 milionów Rosjan, z czego na Lenina i bolszewików oddało swój głos 9 milionów mieszkańców. Włodzimierz Lenin nie zamierzał rezygnować z władzy. Przy poparciu wojska, w dniu 19 stycznia, dzień po rozpoczęciu obrad, rząd radziecki rozpędził posłów. Rada Komisarzy Ludowych, kierowana przez Lenina, na mocy dekretu, ogłosiła rozwiązanie parlamentu. 4 lipca 1918 roku III Wszechrosyjski Zjazd Rad ogłosił nową konstytucję oraz utworzenie Rosyjskiej Federacyjnej Republiki Radzieckiej. Bolszewicki program narodowościowy znalazł pełną realizację 30 grudnia 1922 roku, gdy utworzono Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich – ZSRR, co umożliwiło wchłonięcie nowych terytoriów, bez stosowania aneksji.
Życiorys Lenina – życie prywatne, choroba i śmierć
Oficjalna biografia Lenina nie zawiera pełnego obrazu polityka i nie odpowie na pytanie, kim był prywatnie człowiek, od którego zależał los Rosjan. Nieliczne zdjęcia, ukazujące życie codzienne Lenina, prezentują wodza rewolucji przy grze w szachy, w czasie rodzinnych spotkań w Gorkach i ostatnie zdjęcia, z lata 1923 roku – Włodzimierza Lenina na inwalidzkim wózku. Nadieżda Krupska, żona Lenina, napisała Wspomnienia o Leninie, dzięki którym poznajemy ostatnie lata jego życia oraz okoliczności śmierci. Józef Stalin, przejąwszy władzę, wbrew sugestiom Lenina, który uważał, że odpowiedniejszą osobą jest Lew Trocki, skutecznie utajniał wszelkie dokumenty, „psujące” wizerunek wodza. Dopiero rządy Borysława Jelcyna, prowadzącego politykę jawności, tzw. głastnost, wydobyły z archiwów notatki, pisma i listy Lenina, dotąd niepublikowane.
Włodzimierz Lenin zmarł w poniedziałek, 21 stycznia 1924 roku. Do ostatniej chwili towarzyszyła mu Nadieżda Krupska. Przyczyną śmierci była prawdopodobnie miażdżyca naczyń krwionośnych mózgu. Lenin doznał kilku udarów, które uniemożliwiły pracę. Żona, nauczycielka, od nowa uczyła go mówić, pisać i czytać. W chwilach lepszego samopoczucia Włodzimierz Lenin odpoczywał w ogrodzie, odbywał przejażdżki i spotykał się z rodziną. Ostatni raz odwiedził Moskwę 18 października 1923 roku. Józef Stalin utajnił List do Zjazdu – rodzaj testamentu Lenina, który powstał w 1922 roku. W 1923 roku Włodzimierz Lenin uzupełnił go o informację, kim był, według niego Stalin i dlaczego nie powinien sprawować władzy. Z inicjatywy Stalina życiorys twórcy ZSRR pozbawiony został wszelkich wzmianek, ukazujących bezwzględność i okrucieństwo przywódcy oraz takich, które mogły zaszkodzić jemu samemu.
Uroczysty pochówek Włodzimierza Lenina odbył się w Moskwie, 27 stycznia 1924 roku, o godzinie 16.00. Uczestniczyło w nim tysiące ludzi, chcących oddać Leninowi hołd. Trumnę nieśli członkowie Biura Politycznego. Władimir Ilicz Uljanow Lenin został pochowany w tymczasowym mauzoleum, na Placu Czerwonym. Grobowiec zyskał ostateczny kształt w 1930 roku. Przywódca rewolucji został zabalsamowany. Osobę Lenina upamiętniono, np. nadając Piotrogrodowi nazwę Leningrad, publikując jego biografie i prace, tworząc Instytut Lenina. Przez dziesięciolecia postać Lenina była obiektem narodowego kultu.
Autor: Izabela Sagasz
Literatura:
- D. Wołkogonow, Lenin. Prorok raju, apostoł piekła, przekład M. Antosiewicz, Wydawnictwo AMBER, Warszawa 2006.
- L. Bazylow, Historia Rosji, Ossolineum, Wrocław 1985.
- Kronika XX wieku, Wydawnictwo KRONIKA - Marian B. Michalik, Warszawa 1991.