Żony Władysława Jagiełły – ile żon miał założyciel dynastii Jagiellonów?

Opublikowano: 06.12.2023Autor: Mariusz SampDrukujUdostępnij

Jadwiga Andegaweńska – jej życiorys i pochodzenie

Jadwiga była córką króla Polski i Węgier Ludwika oraz Elżbiety Bośniaczki. Starsze rodzeństwo przyszłej żony Władysława Jagiełły pojawiło się na świecie między 1370 a 1371 rokiem. Jadwiga z kolei – jak ustalili badacze – urodziła się na początku 1374 roku. Kilka lat później (1378) królewnę zaręczono z Wilhelmem Habsburgiem.

W styczniu 1386 roku Jadwiga, którą wcześniej desygnowano na króla Polski, zgodziła się zostać żoną władcy litewskiego Władysława Jagiełły. Jednocześnie władczyni zerwała zaręczyny z Wilhelmem. Została do tego nakłoniona przez panów polskich, którym bardzo zależało na związku z Litwą. Ślub Jadwigi i Jagiełły odbył się w Krakowie 18 lutego 1386 roku.

Jadwiga odebrała staranne wykształcenie. Była kobietą oczytaną. Posiadała własną bibliotekę. Jagiełło natomiast był przeciwieństwem żony. Nie nauczył się nawet czytać. Poza tym zamiast przebywać z partnerką, wolał zajmować się innymi rzeczami, w tym uprawianiem wojaczki.

Historycy wskazują, iż małżeństwo Jadwigi i Władysława, zawarte z powodów politycznych, nie było szczęśliwe. Parę dzieliło przynajmniej 20 lat różnicy wieku. Pożycie małżeńskie nie należało chyba też do udanych. Jadwiga urodziła bowiem Jagielle jedynie jedno dziecko, córeczkę, Elżbietę Bonifację. Nastąpiło to pod koniec życia królowej – w czerwcu 1399 roku. Wkrótce potem Elżbieta zmarła, zaś kilka dni po niej podobny los spotkał Andegawenkę.

Anna Cylejska – niewierna żona Władysława Jagiełły

Kolejną żoną Władysława Jagiełły była Anna Cylejska. Ich ślub odbył się na początku 1402 roku. Na temat pożycia małżonków nie sposób nic pewnego powiedzieć. Wiadomo tylko o tym, iż w przeciwieństwie do Jadwigi Anna nie została obdarzona przez naturę urodą. Ponoć król z tego powodu zamierzał nawet zerwać zaręczyny, od czego ostatecznie odwiedli go doradcy.

Anna Cylejska była utrapieniem dla Władysława. Co rusz wybuchał jakiś skandal obyczajowy z jej udziałem. Pierwszy z nich miał miejsce w 1408 roku. Historycy czerpią informacje o tym wydarzeniu z kroniki Jana Długosza (1415-1480). Zdaniem tego dziejopisa, kochankowie tak namiętnie baraszkowali ze sobą, aż zawaliła się pod nimi podłoga! Amantem królowej był Jakub z Kobylan, którego skazano po całym incydencie na trzy lata więzienia. Trudno wyrokować, czy król ukarał również w jakiś sposób niewierną małżonkę, źródła o tym bowiem milczą.

O królowej również w późniejszym okresie było jeszcze nieraz głośno. Godne uwagi informacje podał w swoim dziele Jan Długosz, według którego Anna Cylejska flirtowała przez jakiś czas z magnatem Andrzejem Tęczyńskim herbu Topór. Prawdopodobnie nie skończyło się na niczym poważnym. Jagiełło dowiedział się wprawdzie o wszystkim, jednak i tym razem nic nie wiadomo o wyciągnięciu jakichkolwiek przykrych konsekwencji dla królowej. Być może wcale ich nie było. W końcu do niczego poważnego nie doszło, tak przynajmniej można interpretować dostępne okruchy źródłowe.

W 1415 roku Anna Cylejska poważnie zaniemogła. Po kilku miesiącach ciężkiej choroby, która przykuła ją do łóżka, zmarła. Osierociła kilkuletnią córkę, Jadwigę. Inne dzieci z jej małżeństwa z Jagiełłą nie są znane. Pomimo tego, że związek ten jest na ogół przez historyków uznawany za nieudany, to król przejął się śmiercią Anny i pogrążył się w żałobie. W końcu oboje przeżyli ze sobą 14 lat.

Dwie ostatnie żony Władysława Jagiełły

Elżbieta Granowska – ukochana wdowa

Władysław Jagiełło po śmierci Anny nie próżnował. Już w 1417 roku doprowadził do ślubu z Elżbietą Granowską, wdową z czworgiem dzieci, mającą za sobą już trzy małżeństwa. Kandydatkę na żonę król wybrał sobie sam, co nie spodobało się wielu panom polskim, którzy proponowali mu zdecydowanie lepszą „partię”. Władysław jednak nie zważał na to, ponieważ zakochał się w wybrance do szaleństwa.

Życie Elżbiety z Władysławem było niełatwe. Niemal na każdym kroku królową oczerniano. Janowi Długoszowi nie spodobało się nawet to, iż miała ona zmarszczki! Małżonkowie jednak się tym nie przejmowali, uczucie, które ich połączyło, było silniejsze. Spędzali ze sobą dużo czasu. Odbyli też wspólnie wiele podróży po kraju. Elżbieta miała też istotny wpływ na niektóre decyzje polityczne małżonka.

Sielanka jednak nie trwała długo. Elżbieta zmarła bowiem już w 1420 roku. Do grobu wpędziła ją gruźlica, z którą w tym okresie nie umiano sobie kompletnie poradzić.

Jeszcze przed swoją śmiercią królowa zadbała o poprawę sytuacji materialnej swoich dzieci. Jej najstarszy syn Otto zmarł jeszcze przed koronacją matki. Pozostał jeszcze młodszy Jan, którego ojciec ustanowił zarządcą dóbr łańcuckich. Elżbieta miała jeszcze dwie córki. Jedną z nich, Elżbietę, wydała za mąż za księcia niemodlińskiego, Bolesława.

Zofia Holszańska i jej synowie

Ostatnią żoną Władysława Jagiełły była Zofia (Sońka) z litewskiego rodu Holszańskich. Chociaż jej życiorys jest pełny białych plam, to powszechnie przyjmuje się, iż Zofia była o ponad 50 lat młodsza od króla Polski, który tak naprawdę mógłby być jej dziadkiem! Mimo ogromnej różnicy wieku, ślub Litwinki z Władysławem odbył się na początku 1422 roku. Dwa lata później miała natomiast miejsce koronacja Zofii. Jagiełło zaprosił na tę uroczystość wielu znamienitych gości. M. in.:

• króla Czech i Węgier Zygmunta Luksemburskiego
• księcia bawarskiego Ludwika VII
• księcia litewskiego Zygmunta Korybutowicza

Pożycie małżeńskie Zofii z Władysławem było nad wyraz udane. Już w 1424 roku urodził się im pierwszy syn, Władysław. W 1426 roku na świecie pojawił się Kazimierz, który niedługo potem zmarł. Z kolei rok później Zofia urodziła Kazimierza, zwanego Jagiellończykiem. Wszyscy synowie królowej zostali później władcami Polski. Władysław rządził krajem w latach 1434-1444, zaś Kazimierz między 1447 a 1492 rokiem.

Zofia Holszańska – jak można było się tego spodziewać – przeżyła męża. Zmarła w 1461 roku. Z kolei jej małżonek rozstał się z tym światem w 1434 roku. Zofię bez większej przesady można nazwać „matką dynastii”. Gdyby podstarzały król nie poślubił jej, to przypuszczalnie losy Jagiellonów potoczyłyby się zupełnie innymi torami.

Autor: dr Mariusz Samp

Bibliografia:

1. Borkowska U., Dynastia Jagiellonów w Polsce, Warszawa 2011.
2. Czwojdrak B., Zofia Holszańska, Studium o dworze i roli królowej w późnośredniowiecznej Polsce, Warszawa 2012.
3. Duch W., Cztery żony Władysława Jagiełły, Dopiero ostatnia żona dała mu upragnionego następcę [https://historia.org.pl/2020/01/05/cztery-malzenstwa-wladyslawa-jagielly-dopiero-ostatnia-zona-dala-mu-upragnionego-nastepce; dostęp: 20.11.2020].
4. Kienzler I., Wierny mąż niewiernych żon Władysław Jagiełło, Warszawa 2014.
5. Klubówna A., Cztery panie Jagiełłowe, Olsztyn 1983.
6. Krzyżaniakowa J., Ochmański J., Władysław II Jagiełło, Wrocław 1990.
7. Kuczyński S. M., Władysław Jagiełło 1350-1434, Warszawa 1971.
8. Nikodem J., Jadwiga król Polski, Wrocław 2009.
9. Prochaska A., Król Władysław Jagiełło, t. 1-2, Kraków 2008.
10. Rudzki E., Polskie królowe, Żony Piastów i Jagiellonów, Warszawa 1990.
11. Sperka J., Elżbieta z Pilicy Granowska i król Władysław Jagiełło, Kulisy wielkiej miłości, [w:] Miłość w czasach dawnych, red. B. Możejko, A. Paner, Gdańsk 2009.
12. Szajnocha K., Jadwiga i Jagiełło, Warszawa 1887.
13. Tęgowski J., Pochodzenie Zofii Holszańskiej, czwartej żony Władysława Jagiełły, „Genealogia” 8 (1996).
14. Urbański M., Poczet królowych i żon władców polskich, Warszawa 2006.
15. Wdowiszewski J., Genealogia Jagiellonów, Warszawa 1968.