Życiorys J.R.R. Tolkiena, autora trylogii „Władca Pierścieni”
John Ronald Reuel Tolkien, znany jako J.R.R. Tolkien, jest jednym z pionierów literatury fantasy. Ciężko dziś znaleźć człowieka, który nie zna jego książki „Władca Pierścieni” – a raczej całej trylogii przygód bohaterów zamieszkujących Śródziemie. Jakie jeszcze dzieła napisał Tolkien? Czy w jego dorobku znalazły się również wiersze? W jaki sposób twórczość autora zmieniła literacki świat? Sprawdź życiorys J.R.R. Tolkiena, który spopularyzował literaturę fantasy.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o kulturze.
Z tego artykułu dowiesz się:
J.R.R. Tolkien – twórczość autora książki „Władca Pierścieni”
Tak dorastał John Ronald Reuel Tolkien
J.R.R. Tolkien urodził się 3 stycznia 1892 roku w Bloemfontein, w dzisiejszej Południowej Afryce. Ojciec Tolkiena, Arthur, pracował tam jako urzędnik jednej z filii bankowych. Co ciekawe, według badaczy historii nazwisko Tolkiena może pochodzić od miejscowości Tolkynen – dzisiejszej Tołkiny położonej w Polsce na Mazurach. Liczne badania potwierdzają, że prapradziadek słynnego pisarza urodził się w Gdańsku, więc historia utworzenia się nazwiska Tolkiena wydaje się bardzo prawdopodobna.
Wraz z 1895 rokiem J.R.R. Tolkien przyjechał wraz z bratem Hilarym i matką Mabel do Birmingham w Anglii. Matka młodego Tolkiena źle znosiła bowiem upały afrykańskie, a klimat nie bardzo służył jej zdrowiu. W międzyczasie zmarł ojciec Tolkiena, doznając wewnętrznego krwotoku. Mabel została więc zupełnie sama z dwójką dzieci, wpadając w poważne kłopoty finansowe. Postanowiła przenieść się do Sarehole Mill, znajdującego się na przedmieściach miasta. Była to okolica zupełnie nieskażona przemysłem. Młody Tolkien wychowywał się tu w radości i beztrosce razem z bratem przez kolejne cztery lata. Właśnie ta wiejska oaza zainspirowała Tolkiena do utworzenia słynnej krainy hobbitów, Shire – idyllicznej części Śródziemia z „Władcy Pierścieni”.
John Ronald Reuel Tolkien - nagła śmierć matki i romans Tolkiena
Mabel Tolkien wychowywała swoich synów w religii chrześcijańskiej, co zresztą mocno odbiło się na późniejszej twórczości powieściopisarza. Matka Tolkiena uczyła swoje dzieci nie tylko czytać i pisać, ale także porozumiewać się w języku francuskim czy łacińskim. Młody J.R.R. Tolkien bardzo lubił się uczyć. Chętnie rysował i czytał. W latach 1900-1902 Mabel Tolkien systematycznie przeprowadzała się z synami po Birmingham, szukając odpowiedniego domu dla swojej rodziny. Ze względu na regularną zmianę miejsca zamieszkania Tolkien musiał też często zmieniać szkoły, w których się uczył. J.R.R. Tolkien, głównie dzięki matce, szczególnie lubił języki obce. Nic więc dziwnego, że w jednej ze szkół zainteresował się historią języka angielskiego i używaniem starodawnych słów angielskich.
Gdy J.R.R. Tolkien skończył dwanaście lat, jego matka zmarła po kilkutygodniowej śpiączce cukrzycowej. Wydarzenie to mocno wpłynęło na ukształtowanie się charakteru przyszłego pisarza. J.R.R. Tolkien wraz z bratem znaleźli się pod opieką księdza, który przyjaźnił się z ich matką. Następnie trafili do jednej z ciotek, a później do zaprzyjaźnionej z Mabel gospodyni pensjonatu. Właśnie tam Tolkien zaczął swój romans z Edith Bratt, co wywołało skandal wśród religijnych osób opiekujących się chłopcami. Tolkien musiał zaprzestać widywać się z ukochaną do momentu, aż skończy dwadzieścia jeden lat. Tragiczna historia miłosna sprawiła prawdopodobnie, że Tolkien zdecydował się napisać swoją słynną powieść „Silmarillion”.
Pierwsze wiersze i fascynacja literaturą
J.R.R. Tolkien coraz mocniej wgłębiał się w filologię, a także naukę języków. Przeczytał również wybitne dzieła literatury staroangielskiej, która zafascynowała go tak bardzo, iż każdą przeczytaną powieść postanowił przenieść do własnego świata. Tolkien zaczął w związku z tym tworzyć swój własny język, wyłuskując wyczytane w literaturze staroangielskiej zwroty i mieszając je z różnymi językami (np. hiszpańskim i gockim). Z czasem Tolkien tak dobrze poznał gocki i staroangielski, że potrafił płynnie porozumiewać się w tych językach. Młody Tolkien coraz żarliwiej dyskutował o literaturze, która stawała się dla niego odskocznią od codzienności. Założył nawet wraz z przyjaciółmi stowarzyszenie, którego członkowie spotykali się w bibliotece i debatowali na temat przeczytanych dzieł. Właśnie w tym czasie J.R.R. Tolkien napisał swoje pierwsze wiersze.
W 1911 roku Tolkien zaczął studiować językoznawstwo klasyczne w Oksfordzie, jednak znudził się greką i łaciną. Zainteresował się za to językoznawstwem porównawczym i na poważnie zajął językiem walijskim. Niedługo potem zainteresował się również nauką języka fińskiego, z którego czerpał następnie pomysły do utworzenia swojego własnego, sztucznego języka. To właśnie język fiński wpłynął na utworzenie przez Tolkiena języka quenya – mowy elfów, którą posługiwali się elfowie zamieszkujący Śródziemie. W Internecie znaleźć można całą historię powstania języka quenya, a także spis najważniejszych słów w elfickiej mowie.
Książki J.R.R. Tolkiena – dzieła, które warto znać
J.R.R. Tolkien – I wojna światowa i „Silmarillion”
W 1916 roku J.R.R. Tolkien wreszcie ożenił się z ukochaną Edith Bratt. Mężczyzna został jednak powołany do wojska i wziął udział w bitwie nad Sommą. Tolkien szybko wrócił z frontu, gdyż został zarażony gorączką okopową. Gdy już wyleczył się w Anglii, dowiedział się o śmierci swoich przyjaciół ze stowarzyszenia literackiego. Tolkien pod wpływem silnych emocji zaczął pisać zbiór dzieł, które dopiero po jego śmierci wydał syn powieściopisarza, Christopher John Reuel (urodzony w listopadzie 1924). Wszystkie teksty napisane przez ojca zostały przez Christophera zebrane, dokończone i wydane jako „Silmarillion”. Napisanie tego dzieła zajęło Tolkienowi całe życie – w trakcie pisania robił bowiem przerwy na tworzenie innych dzieł (jak „Hobbit” i „Władca Pierścieni”). Autor pragnął samodzielnie przeredagować zbiór opowieści „Silmarillion” przed śmiercią, jednak już nie zdążył tego zrobić.
W okresie tworzenia „Silmarillionu” pisarz zaczął sporo chorować. Wysłano go najpierw do sanatorium, a stamtąd do wojskowej szkoły sygnalizacji. Kiedy J.R.R. ponownie zachorował, odesłano go do szpitala dla oficerów. W międzyczasie na świat przyszło pierwsze dziecko Tolkiena, syn Francis. W kolejnych latach urodził się Michael, Christopher i córka Priscilla. Niestety, pisarz wciąż chorował i znów wędrował od szpitala do szpitala. Kiedy udało mu się ustabilizować swoje zdrowie, zatrudnił się jako młodszy leksykograf w Oksfordzie. J.R.R. Tolkien przeprowadził się tam wraz z rodziną. Był to niezwykle szczęśliwy okres w życiu pisarza, który napisał wówczas bardzo dużą ilość wierszy. Spis najważniejszych z nich łatwo odszukać w Internecie.
John Ronald Reuel Tolkien - „Hobbit” i „Władca Pierścieni”
Nie wiadomo, kiedy J.R.R. Tolkien zaczął pracować nad swoją słynną powieścią „Hobbit”. Szacuje się tę datę na początek lat 30-tych. Książka obrastała w kolejne rozdziały, a Tolkien chętnie czytał je na spotkaniach literackich. Pierwsze wydanie „Hobbita” opublikowano w 1937 roku. Wydawnictwo niedługo potem poprosiło Tolkiena, aby kontynuował powieść. Tolkien postanowił wtedy przebić się ze swoimi szkicami m.in. „Silmarillionu”. Ku rozczarowaniu pisarza, ludzie woleli czytać o dalszych przygodach hobbitów, więc wydawnictwo odrzuciło teksty pisarza.
Pisarz wrócił więc do tworzenia historii dotyczącej przygód hobbitów. W 1938 roku J.R.R. Tolkien postanowił jednak, że kolejną książkę przeznaczy już nie dla dzieci, jak pierwotnie zamierzał, ale dla dojrzalszych fanów literatury. W ten sposób powstała kontynuacja „Hobbita” – trylogia „Władca Pierścieni”, ukazując się w trzech częściach w latach 1954-1955.
Śmierć J.R.R. Tolkiena
Tolkien przeprowadził się z żoną do miasta Poole. Tam w dalszym ciągu pracował nad „Silmarillionem”, jednak nigdy nie udało się mu dokończyć dzieła – czego, ja już wiemy, dokonał jednak syn Tolkiena. Edith zmarła w 1971 roku, w związku z czym Tolkien postanowił wrócić do Oksfordu i poświęcić się w pełni filologii – za co zresztą w 1972 roku otrzymał doktorat honoris causa, a następnie Order Imperium Brytyjskiego drugiego stopnia.
2 września 1973 roku J.R.R. Tolkien zmarł w wieku 81 lat, w wyniku ciężkiego zapalenia płuc. Małżeństwo Tolkienów pochowane zostało w Wolvercote Cemetery w Oksfordzie. Co ciekawe, na ich nagrobkach znajdują się nie tylko ich inicjały, ale też imiona zakochanych bohaterów mitologii Śródziemia – Beren i Luthien – jako symbol wiecznej miłości.
Autor: Paulina Zambrzycka
Bibliografia:
- Humphrey Carpenter: Tolkien. Biografia, Wydawnictwo W.A.B., Warszawa 2006
- Michael White:Tolkien. Biografia, Wydawnictwo Rebis, Poznań 2004