10 najważniejszych osób w historii politycznej świata – daty, nazwiska, znaczenie

Opublikowano: 01.12.2023Autor: Mariusz SampDrukujUdostępnij

Ważne postacie historyczne starożytności i średniowiecza

Aleksander Wielki

Ogromny wpływ na dzieje świata starożytnego wywarł bez wątpienia Aleksander Wielki. Uważa się go za wybitnego wodza i jednego z największych zdobywców w historii ludzkości. Stworzył imponujące imperium, rozciągające się od Macedonii po Indie.

Ojcem Aleksandra był Filip II z dynastii Argeadów. Swoje panowanie rozpoczął w 336 r. p.n.e. W dwa lata później rozgromił armię perską w bitwie nad rzeką Granik, co pozwoliło mu zająć Anatolię. W 333 r. p.n.e. Aleksander pokonał „króla królów” Dariusza III Kodomana w wielkiej bitwie pod Ipsos.

Koniec wielkiego państwa Persów nastąpił definitywnie w 331 r. p.n.e. Po tej dacie Aleksander Macedoński kontynuował swoje podboje. Ich kres miał miejsce w 323 r. p.n.e. Wówczas to nastąpiła jego nieoczekiwana śmierć. Niektórzy historycy przypuszczają, iż wielkiego monarchę otruto. Nie ma jednak na potwierdzenie tego domysłu dostatecznych dowodów.

Karol Wielki

Przyszedł na świat najpóźniej w 747 roku. Stworzył pierwsze imperium europejskie od czasu upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego w 476 roku. Obejmowało ono tereny dzisiejszych państw Francji, Belgii, Holandii, Austrii, Szwajcarii oraz części Włoch, Hiszpanii i Niemiec. Państwo Karola Wielkiego było zlepkiem wielu języków, kultur i ludów. Łączyła je osoba władcy, który rządził twardą ręką.

W 800 roku Karol Wielki przywdział na swe skronie diadem cesarski. Polityczne znaczenie tego aktu było bardzo doniosłe. W ten sposób powstała potęga, zdolna konkurować z Bizancjum, stanowiącym kontynuację Imperium Rzymskiego. Minęło wiele lat, zanim cesarz bizantyjski uznał tytuł cesarski przedstawiciela dynastii Karolingów.

Państwo Karola Wielkiego nie przetrwało zbyt długo. Rozpadło się kilkanaście lat po jego śmierci (814). Badacze są zgodni co do tego, iż cesarz był wytrawnym politykiem, administratorem i wodzem. Wsławił się też jako mecenas kultury i nauki.

Czyngis-chan

Istotny wpływ na dzieje polityczne Azji w średniowieczu miał syn Jesügeja Baatura i Höelün Temudżyn. Do historii przeszedł jako Czyngis-chan. W krótkim czasie stworzył rozległe imperium mongolskie, podbijając wiele ludów i nacji. Ekspansji Mongołów nie oparli się Ujgurzy, Tanguci, Dżurdżenowie (Chińczycy), Merkici, Karakitajczycy, Najmanowie i Chorezmijczycy.

W 1223 roku armia mongolska rozbiła Rusinów i sprzymierzonych z nimi Połowców w bitwie nad rzeką Kałką. W 1226 roku Temudżyn uderzył na państwo Tangutów. Rok później zmarł podczas oblegania stolicy zaatakowanego państwa – Edziny. Ciało Czyngis-chana pochowano w nieznanym dziś miejscu.

Jeszcze za życia Czyngis-chan podzielił swoje imperium. Władzę zwierzchnią i tytuł wielkiego chana przeznaczył Ugedejowi, trzeciemu ze swoich synów. Swoje nadziały otrzymali także pozostali synowie: Dżoci, Czagataj i Tołuj.

Znane postacie historyczne nowożytności i XIX wieku

Iwan IV Groźny

To jeden z najbardziej znanych władców rosyjskich. Wielkim księciem moskiewskim został w 1533 roku. W 1547 roku ogłosił się carem „Wszechrusi”. Przez większość panowania prowadził rozliczne wojny. Część z nich zakończyła się spektakularnymi zwycięstwami. W latach 1577-1582 toczył wojnę z Polską. Konflikt ten niestety nie należał do udanych w jego wykonaniu.

W dobie rządów Iwana Groźnego państwo moskiewskie nawiązało oficjalne kontakty handlowe z Holandią i Anglią. Za sprawą cara wprowadzono też istotne dla kraju reformy sądownicze. Usprawniono administrację.  Poza tym zreformowano armię rosyjską i wprowadzono do niej pewne modyfikacje na wzór zachodni. Pozwoliło to Iwanowi podbić nowe obszary, w tym Syberię.

Na ocenie panowania cara Iwana zaciążyło to, iż był człowiekiem niezwykle brutalnym. Nie na darmo przylgnął do niego przydomek „Groźny”. W napadzie niepohamowanych emocji zamordował jednego ze swoich synów – Iwana. Podobny los spotkał też wiele tysięcy ludzi, w tym nieprzyjaznych mu bojarów.

Ludwik XIV

Ludwik XIV pochodził z dynastii Burbonów. Był jej – jak się najczęściej przyjmuje – najwybitniejszym przedstawicielem. Panował we Francji w latach 1643-1715. Już na początku swoich rządów zreformował finanse kraju, jego gospodarkę, prawo oraz wojsko. Miało to na celu umocnienie jego pozycji w państwie i uczynienie z Francji europejskiej potęgi. Z czasem rzeczywiście się tak stało, zaś państwo francuskie stało się typową monarchią absolutną, w której decydujący głos należał tak naprawdę tylko do monarchy.

W ciągu swego bardzo długiego panowania Ludwik XIV stoczył wiele zwycięskich bitew. W konsekwencji państwo francuskie poszerzyło swoje terytorium. Największymi wrogami ówczesnej Francji były Hiszpania, Anglia i Holandia. „Król Słońce” prowadził również politykę kolonialną. I na tym polu mógł poszczycić się sporymi sukcesami, choć niekiedy okupione były one stratami. W efekcie podporządkowano Francji następujące obszary:

• Haiti na Karaibach
• Tobago
• Goreę
• Luizjanę

Ludwik XVI pozostawił swoim następcom silną i scentralizowaną monarchię. Jej stolica znajdowała się w Paryżu, dokąd ściągały delegacje z różnych państw. W Europie w tym czasie językiem dyplomacji stał się język francuski.

Piotr I Wielki

To kolejny wielki władca Rosji. W 1682 roku został carem, zaś w 1721 roku imperatorem. W 1697 roku Piotr odbył incognito podróż po krajach zachodniej Europy. Zapoznał się tam z wieloma nowymi wzorcami, dotąd w Rosji nieznanymi. Postanowił je wprowadzić w swoim państwie. W efekcie przeprowadził szereg reform wewnętrznych, które unowocześniły jego kraj i zbliżyły w znaczący sposób do czołówki państw światowych.

Piotr zreorganizował również armię. Zbudował flotę z prawdziwego zdarzenia. Wplątał się w wojnę ze Szwecją (1700-1721), którą w rzeczywistości wygrał. Zawarty w 1721 roku układ pokojowy w Nystadt przyznawał Rosji spory szmat ziemi nad Bałtykiem (Ingrię, Karelię, Inflanty i Estonię). W ten sposób car otworzył Rosji „okno na świat”. Wkrótce po zwycięstwie w tym konflikcie Senat nadał Piotrowi przydomek „Wielki”.

W 1712 roku car przeniósł stolicę swego państwa do Petersburga. Zmarł tam 8 lutego 1725 roku.

Napoleon Bonaparte

Genialny Korsykanin przyszedł na świat w 1769 roku. Pożegnał się z nim natomiast w niewyjaśnionych okolicznościach w 1821 roku. Ostatnie lata swego życia Napoleon spędził na zesłaniu na wyspie Świętej Heleny, dokąd wywieźli go jego przeciwnicy.

Napoleon Bonaparte jest uważany za najlepszego dowódcę wszechczasów. Za jego rządów Francja stała się potęgą i rozdawała przez wiele lat karty w europejskiej polityce. Imię Napoleona było znane na całym ówczesnym świecie.

Na początku grudnia 1804 roku Napoleon został ogłoszony cesarzem Francuzów. W uroczystości tej wziął udział m.in. ówczesny papież Pius VII. W końcowej fazie koronacji Napoleon sam włożył sobie koronę na głowę, czym zaznaczył, iż sam sobie zasłużył na to wywyższenie.

Kres świetności państwa Napoleona zainaugurowała słynna „bitwa narodów” pod Lipskiem w 1813 roku, w której cesarz poniósł druzgocącą klęskę. Dwa lata później wojska koalicji rozbiły go jeszcze pod Waterloo na terytorium Belgii. Po tej klęsce Napoleon już się nie pozbierał.

Ważne osobistości XX wieku i ich polityczne znaczenie

Włodzimierz Lenin

Włodzimierz Iljicz Uljanow urodził się w 1870 roku. Przez ostatnie lata swojego życia miał istotny wpływ na dzieje Rosji i świata. Stał na czele rewolucji październikowej (1917), której członkowie przejęli faktyczną władzę w Rosji.

Niektórzy historycy uważają Lenina za osobę, która przyczyniła się do zakończenia I wojny światowej (dekret o pokoju). W październiku 1917 roku Lenin ogłosił „deklarację praw narodów Rosji”, w której zapisano, iż wszystkie nierosyjskie grupy etniczne zamieszkujące dawne Imperium Rosyjskie mają prawo do samostanowienia. W efekcie niepodległość ogłosiły kolejno Finlandia, Litwa, Łotwa, Estonia, Ukraina i Polska.

W 1922 roku Włodzimierz Lenin doprowadził do utworzenia Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSSR). W państwie tym sprawował kontrolę za pomocą rozbudowanego systemu terroru i przemocy, który pozbawił życia wiele istnień ludzkich. Nierozważną polityką ekonomiczną Lenin spowodował również śmierć około 5 milionów ludzi, którzy zginęli z głodu.

Lenin był gorącym zwolennikiem, aby komunizm, którego był twórcą, zapanował w Europie, a następnie na całym świecie. Rachuby te jednak spełzły na niczym, gdyż armia bolszewicka doznała sromotnej klęski na przedpolach Warszawy w 1920 roku. Nie bez kozery uznaje się tę bitwę za jedną z najważniejszych w XX wieku. Jeśli szukasz więcej informacji, srawdź także ten artykuł na temat Włodzimierza Lenina.

Adolf Hitler

To jeden z najbardziej rozpoznawalnych dyktatorów świata. Urodził się w miejscowości Braunau am Inn. Chciał zostać malarzem. Wielokrotnie podejmował próby, by spełnić swoje marzenie. Niestety na nic się to zdało. Gdyby został artystą, to zapewne późniejsze losy Europy i całego świata potoczyłyby się zupełnie innymi torami. W ostatecznym rozrachunku stało się inaczej.

Hitler po dojściu do władzy (1933) przejął kontrolę nad całym społeczeństwem niemieckim. Pomagały mu w tym przemówienia, kierowane do tłumów, w których nikt mu nie dorównywał. Hitlera powszechnie uważa się za osobę odpowiedzialną za wybuch II wojny światowej, która kosztowała życie około 50 milionów ludzi. W liczbie tej znajdowało się około 6 milionów Żydów europejskich, których dyktator niemiecki nienawidził.

Hitler zmarł w wieku 56 lat w Berlinie (30 kwietnia 1945 roku). Miał wielkie plany i nadzieje, które zniweczyła klęska jego armii, zmuszonej od wielkiej bitwy pancernej na Łuku Kurskim (1943) do prowadzenia działań o charakterze defensywnym.

Józef Stalin

Iosif Wissarionowicz Stalin to sowiecki dyktator. Urodził się w Gruzji. Umieszcza się go w gronie 10 najbardziej krwawych dyktatorów w historii świata. Jest odpowiedzialny za śmierć wielu milionów ludzi.

Jak wyliczyli historycy, Stalin w wyniku prowadzonego terroru pozbawił życia około 20 milionów osób. Ponad połowa z tej liczby zmarła wskutek głodu. Szczególnie głośno w ostatnich latach mówi się o wielkim głodzie na Ukrainie (1932-1933), gdzie z powodu nieprzemyślanej polityki Stalina i jego świty zmarło z głodu od 3 do nawet 10 milionów ludzi. Nie wiadomo, czy dyktator umierając (1953) był świadom skali tego zjawiska.

Stalina w Rosji uważa się za przywódcę, który doprowadził do klęski Hitlera i zakończenia II wojny światowej. Coś w tym twierdzeniu jest na rzeczy, ponieważ ZSRR zaangażowało mnóstwo sił i środków w zatrzymaniu walca niemieckiego. Niemniej jednak nie można zapominać w tym kontekście o tym, iż Stalin jest współodpowiedzialny za wybuch wspomnianego konfliktu. Jego przedstawiciel zawarł bowiem tajemny układ z III Rzeszą (tzw. pakt Ribbentrop-Mołotow), który dał możliwość Hitlerowi przeprowadzenia agresji na Polskę we wrześniu 1939 roku. Gdyby tego było mało, Stalin 17 września tego samego roku zaatakował II Rzeczpospolitą od wschodu, co przypieczętowało klęskę Polaków.

Autor: dr Mariusz Samp

Bibliografia:

1. Andrusiewicz A., Iwan Groźny, Warszawa 2006.
2. Andrusiewicz A., Piotr Wielki, Prawda i mit, Warszawa 2011.
3. Bordonove G., Napoleon Bonaparte, przekł. G. Majcher, Warszawa 2010.
4. Cronin V., Ludwik XIV, przekł. K. Molek, Warszawa 2001.
5. Deutscher I., Stalin, A political biography, London 1950.
6. Fischer-Fabian S., Karol Wielki, przekł. B. Ostrowska, Warszawa 2002.
7. Gallo M., Ludwik XIV, Życie wielkiego króla, przekł. J. Gorecka-Kalita, Poznań 2016.
8. Green P., Aleksander Wielki, przekł. A. Konarek, Warszawa 1978.
9. Grygajtis K., Józef Stalin oraz sowiecka geopolityka i geostrategia lat 1924-1953, Nysa 2011.
10. Hartog L., Czyngis-chan, Zdobywca świata, przekł. A. Romanek, Warszawa 2007.
11. https://ciekawostkihistoryczne.pl/leksykon/aleksander-wielki-356-323-p-n-e [dostęp: 23.11.2020].
12. https://ciekawostkihistoryczne.pl/leksykon/piotr-i-wielki-1672-1725 [dostęp:23.11.2020].
13. Kaliński D., Czy bitwa warszawska 1920 roku naprawdę uchroniła Europę przed komunizmem? [https://wielkahistoria.pl/czy-bitwa-warszawska-1920-roku-naprawde-uchronila-europe-przed-komunizmem; dostęp: 23.11.2020].
14. Kershaw I., Hitler, London-New York 1996.
15. Khlevniuk O., Stalin, Nowa biografia, przekł. D. Bal, Kraków 2016.
16. Leśniewski S., Napoleon Bonaparte, Genialny Korsykanin, Od Tulonu po Waterloo, Bóg wojny, Warszawa 2015.
17. Man J., Czyngis-Chan, Życie, śmierć i zmartwychwstanie, przekł. K. i P. Chojnaccy, A. Weseli-Ginter, Warszawa 2006.
18. Maser W., Adolf Hitler, Legenda, mit, rzeczywistość, przekł. E. Zigler-Brodnicka, Warszawa 1998.
19. Nowotka K., Aleksander Wielki, Wrocław 2007.
20. Paciorkowski R., W. I. Lenin, Szkic biograficzny, Warszawa 1974.
21. Pätzold K., Weissbecker M., Adolf Hitler, Eine politische Biographie, Leipzig 1995.
22. Serczyk W. A., Iwan IV Groźny, London 1993.
23. Serejski M. H., Karol Wielki na tle swoich czasów, Warszawa 1959.
24. Troyat H., Piotr Wielki, Geniusz i szaleństwo, przekł. B. Przybyłowska, Warszawa 2018.
25. Wies E. W., Karol Wielki, Cesarz i święty, przekł. M. Skalska, Warszawa 1996.
26. Zatorski W., Wojny Czyngis-Chana 1194-1242, Poznań 2015.