Budowa Wieży Eiffla - projekt, pomysłodawcy, znaczenie, koszt, parametry
Historia ludzkości pełna jest charakterystycznych konstrukcji. Jedną z nich bez wątpienia jest Wieża Eiffla. Ta potężna żelazna (żelazo uznano za najlepszy w tamtym momencie materiał) konstrukcja francuska znana jest na całym świecie, a przynajmniej na jego większości. Budowa Wieży Eiffla rozpoczęła się w 1887 roku i trwała tylko dwa lata. Jednak w jej kontekście odnajdziemy liczne o wiele ciekawsze informacje. Poniżej powiemy kto wybudował ten cud ówczesnej techniki, jak powstała w szczegółach, ile ma metrów (a nie była to wielkość stała) oraz jakie są dokładnie pozostałe jej wymiary.
Jeśli szukasz więcej informacji i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o historii Francji.
Z tego artykułu dowiesz się:
Twórcy projektu Wieży Eiffla, jej opłacalność-ruch turystyczny
Autorzy projektu Wieży Eiffla
Gustave Eiffel był konstruktorem wielu cudów ówczesnej techniki: wiaduktu nad Sioule (1869), mostu w Porto (1876) i wiaduktu Garabit o wysokości 122 metrów. Prawdopodobnie jednak niewiele osób wie, że to nie słynny Eiffel był pierwotnym pomysłodawcą budowy Wieży, a przynajmniej jej projektu. Jak się okazuje był nim Maurice Koechlin, absolwent Politechniki federalnej w Zurichu, który od roku 1879 był pracownikiem Compagnie des établissements Eiffel.
W roku 1884 razem z innym inżynierem Emilem Nouguier przedstawił projekt tak zwanego pylonu (wieży trapezoidalnej na podstawie prostokąta), który miał mieć 300 metrów. Pierwotnie patent należał do nich dwóch i do Gustave'a Eiffla, ale ten ostatni odkupił go od swoich pracowników, zaś w 1885 roku przedstawił projekt Wieży w konkursie na bramę wejściową, która miała prowadzić na teren Wystawy Światowej. Miała ona się odbyć w 1889 roku. Co ciekawe, Eiffel miał wtedy konkurenta: inny bowiem konstruktor Juliusz Bourdais przedstawił bowiem projekt wieży cylindrycznej, zwieńczonej koroną reflektorów, również wysokiej na 300 metrów. Ostatecznie jednak projekt Eiffla zwyciężył.
Ostateczna decyzja o budowie została zatwierdzona 8 stycznia 1887 roku przez Edwarda Lockroy'a oraz prefekta Paryża Eugeniusza Poubelle'a. Rok 1887 to również rok rozpoczęcia budowy. Wspomniany Maurice Koechlin nie został jednak „na lodzie”, bowiem to on pokierował pracami budowlanymi. Za budowę Wieży został Gustav Eiffel uhonorowany orderem Legii Honorowej. W dniu otwarcia Wieży 31 marca 1889 roku odznaczył go nim minister handlu Edward Lockroy, ponieważ premier Piotr Emanuel Tirad z powodu zadyszki nie dał rady wejść na sam szczyt. A może zainteresuje cię także ten artykuł na temat budowy Wersalu?
Wieża Eiffla - kontrowersje wokół budowy Wieży, jej rentowność
Pierwotnie budowa Wieży wywoływała dość duży sprzeciw wśród ludności. Do Adolpha Alphanda, naczelnego architekta Paryża znane osobistości wystosowały nawet list otwarty, który został opublikowany 14 lutego w „Le Temps”. Konstrukcji zarzucano bezużyteczność, monstrualność i zwyczajnie brzydotę, która miała oszpecić Paryż.
Jej zwolennicy z kolei twierdzili, że jest symbolem potęgi francuskiej myśli technologicznej, mówiono o zwycięstwie przemysłu. Argumentem zaś ekonomicznym, który miał uspokoić przeciwników Wieży miała być zapowiedź je rozebrania po dwudziestu paru latach, miała bowiem formalnie posłużyć tylko za reklamę nowoczesnych technologii budowlanych.
Jednakże już w ciągu 5 miesięcy od momentu, kiedy udostępniono ją do zwiedzania przyniosła zysk, który pokrył aż 75% całkowitych kosztów jej budowy, które wyniosły około 7,8 miliona ówczesnych franków. Wieża bowiem była również pomyślana jako obiekt turystyczny, który miał generować zysk. Już w pierwszym roku Wieżę zwiedziły 2 miliony ludzi, Do połowy lat 80. XX wieku – łącznie ponad 60 milionów. Dziennie w normalnych warunkach zwiedzało ją średnio 8000 osób, zaś rocznie około 3 milionów.
Wieża Eiffla - parametry Wieży, budowa Wieży Eiffla
Informacje statystyczne o Wieży oraz obsługujących ruch turystyczny windach
Podstawę Wieży stanowi kwadrat o boku 100 metrów, a zatem pole podstawy to całe 10000 m2. Całkowita waga to 10 100 ton, zaś waga samego żelaznego szkieletu to 7300 ton. Do zbudowania Wieży zużyto 18 038 żelaznych elementów oraz około 2 500 000 nitów. Przewidziano, że maksymalne odchylenie od pionu pod wpływem wiatru miało wynosić 10-15 cm, co według konstruktorów nie powinno być nawet zauważalne dla turystów.
Windy w tej mierzącej dokładnie 300 metrów i 1 cm Wieży windy zamontowano kilka tygodni po jej ukończeniu, zaś łączna liczba stopni, którą należy przebyć, aby pieszo dostać się na szczyt wynosiła 1700! Obecnie wysokość Wieży jest jeszcze większa: wynosi 324 metry. Budowa trwała 26 miesięcy, zaś jeszcze dokładniej: 795 dni. Na samym placu budowy pracowało od 150 do 300 robotników.
Sama ilość, wielkość i przepustowość wind świadczy o tym, że przewidywano duży ruch turystyczny. Ich prędkość miała wynosić około 50 cm na sekundę, co dawało możliwość dotarcia na szczyt w 15 minut; w jednej windzie mieścić się miało 10 osób, winda miała odjeżdżać co półtora minuty, a zatem w ciągu godziny zaplanowano możliwość przewiezienia około 400 osób. Windami można wtedy było dostać się maksymalnie na 276 metr.
Proces budowy Wieży Eiffla
Lokalizacja Wieży – Pola Marsowe – nie wydawała się przypadkowa, bowiem o ile jeszcze do 1765 roku znajdowały się na nich winnice, o tyle później miały na nich miejsce liczne ważne wydarzenia: 1790 rok – Święto Federacji i przysięga ponad 300 000 mieszkańców Paryża na wierność konstytucji (w ulewnym deszczu), 1863 – start balonu Le Geant, 1867 – Wystawa Techniczna, 1878 – Wystawa Światowa.
Miejsce, które wybrano na budowę znajduje się w pobliżu Sekwany, zanim więc przystąpiono do budowy zbadano dokładnie grunt i stwierdzono, że jest on stabilny, ponieważ znajdowały się w nim kolejno warstwa wapienia, gliny i kredy. Aby jednak zabezpieczyć dodatkowo grunt przed podmywaniem dwa najbliższe fundamenty postawiono systemem kesonowym. Same główne filary ustawiono pod kątem tak, aby w górze dalsza ich konstrukcja dążyła do stykania się ze sobą.
Jako materiał do budowy wybrano żelazo kute, ze względu na jego dużą wytrzymałość na ciśnienie. Jak jednak transportowano te elementy coraz wyżej i wyżej, w miarę, jak Wieża rosła? Wykorzystano tak powszechnie nam znane, a będące wtedy nowością techniczną żurawie. Do poziomu 115 metrów w budowie brały udział cztery żurawie, od tej wysokości zmniejszono ich liczbę do dwóch, zaś jeszcze wyżej zaczęto wykorzystywać jak je wtedy nazywano lokomobile, które miały wertykalnie transportować materiały na górę, na pomost, z których za pomocą żurawia podnoszone były na miejsce montażu.
| Piętro - etap | Data ukończenia |
|---|---|
| Od podstawy do I piętra | Rozpoczęcie prac: styczeń 1887; montaż filarów: 1 lipca 1887 |
| I piętro: wysokość 57 metrów | 1 kwietnia 1888 |
| II piętro: wysokość 115 metrów | 14 sierpnia 1888 |
| 3 piętro na wysokości 276 metrów, szczyt wieży | 31 marca 1889 |
Już w momencie budowy przewidziano odpowiednie zagospodarowanie pięter. I tak kolejno:
- na pierwszym pietrze (powierzchnia 4 200 m2) miały znajdować się cztery restauracje, cztery sale długie (57 metrów na 15 metrów), cztery wewnętrzne balkony, zaś na zewnątrz galeria szerokości 3 metrów;
- na drugim piętrze (powierzchnia 1 400 m2): restauracja, kilka sal, zaś dookoła galeria widokowa;
- na wyższych kondygnacjach, niedostępnych dla zwiedzających, znajdować się miał gabinet osoby zarządzającej wieżą a jeszcze nad nim obserwatorium meteorologiczne.
Autor: Herbert Gnaś
Bibliografia:
- Oficjalna strona Wieży Eiffla, https://www.toureiffel.paris, dostęp: 15.01.2021.
- R. Sobczak, Inżynier: wiedza, technika, technologia, „Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej”, nr 52/2017.
- S. Stetkiewicz, Wieża trzechsetmetrowa, „Wszechświat”, nr 10, tom VIII/1889.
- S. Stetkiewicz, Wieża trzechsetmetrowa (dokończenie), nr 11, tom VIII/1889.
- L. Stomma, Uroda ludzkiej pomyłki, „Polska Sztuka Ludowa. Konteksty”, nr 1/1991.
- I. Sykta, Cityscape scrapers – kontrowersyjne obiekty architektury współczesnej w krajobrazie miejskim jako elementy ogniskujące rozwój rekreacji i turystyki, „Nauka, Przyroda, Technologie”, tom 3, zeszyt 1/2009.
- Wybrane zabytki Paryża i inne znane miejsca, http://cmjordan.krakow.pl/uploads/zabytki%20Pary%C5%BCa.pdf, dostęp: 15.01.2021.