Napoleon Bonaparte - biografia, rola w historii, podboje, śmierć
Napoleon Bonaparte – człowiek, o którym historia nie zapomni. Cesarz Francuzów, który w dzieciństwie był obiektem drwin kolegów, stał się najpotężniejszą osobą na starym kontynencie. Los wielokrotnie był dla niego łaskawy – jego biografia obfituje w szczęśliwe przypadki. Ciekawostki poświęcone osobie Napoleona (zwłaszcza, jeśli chodzi o jego wzrost) powtarzane są do dzisiaj. Bez wątpienia jeden z największych dowódców w historii. W końcu o okresie jego rządów mówi się „epoka napoleońska”.
Jeśli szukasz więcej porad i ciekawostek historycznych, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o Napoleonie Bonaparte.
Z tego artykułu dowiesz się:
Napoleon Bonaparte – cesarz i jego biografia
Napoleon Bonaparte – historia rodziny i młodość cesarza
Życiorys cesarza Francuzów zaczyna się we włoskiej rodzinie Buonaparte. Jej najstarszy przedstawiciel, Gabriel Buonaparte w XVI w. był posiadaczem największej nieruchomości w Ajaccio na Korsyce. Sam przyszły cesarz za rodziców miał Carla Marię Buonapartego i Letycję z domu Ramolino, przyszedł na świat 15 sierpnia 1769r. Imię otrzymał po zmarłym dwa lata wcześniej dziadku. Zresztą historia rodziny ujawniła dużą popularność tego imienia wśród jej członków. Miał liczne rodzeństwo: czworo braci i trzy siostry, którzy przeżyli najmłodsze lata, jego matka urodziła jeszcze pięcioro dzieci, które zmarły w niemowlęctwie lub wczesnym dzieciństwie. Przyszły cesarz był drugim żywym potomkiem pary.
W 1769 r. władzę zwierzchnią nad Korsyką po Republice Genui przejęła Francja. Szlachcicom korsykańskim przedstawiono możliwość przyjęcia francuskiego obywatelstwa razem z francuskim tytułem szlacheckim. Z takiej możliwości skorzystali i państwo Buonaparte. Jak pokazała historia, Carlo Buonaparte był człowiekiem niezwykle zaradnym – w potrzebie „napisał doktorat” w 6 tygodni w Pizie, a także odnalazł dokument potwierdzający jego szlachetnie urodzonych przodków wśród toskańskich patrycjuszy. Spokojnie „malował” obraz swojej rodziny jako jednego z przyszłych najważniejszych rodów francuskich. Najstarszego syna, Józefa, przeznaczył do stanu duchownego, Napoleonowi zaplanował karierę wojskową.
Zabiegi ojca przyniosły spodziewany skutek i dziewięcioletni Napoleon Bonaparte został królewskim stypendystą Akademii Wojskowej w Brienne. Wojskowa polityka wewnętrzna państwa skupiła się na dokładnym kształceniu młodych oficerów. Już tego okresu życia dotyczą pierwsze anegdoty i ciekawostki, w które obfituje życiorys cesarza – to tam w zeszycie od geografii miał napisać o Wyspie św. Heleny, że jest „niewarta uwagi”. W 1784r., w wieku piętnastu lat Bonaparte został przyjęty do Ecole militaire w Paryżu, gdzie we wrześniu kolejnego roku zdał egzaminy i otrzymał stopień podporucznika.
Cesarz Francuzów Napoleon Bonaparte – życiorys wojskowy
Po ukończeniu szkoły przydzielono go do służby w artylerii – elitarnego pułku La Fere. Tam rozwijał umiejętności taktyczne, które później niejednokrotnie decydowały jego sukcesach. Jednak po niedawnej śmierci ojca musiał przejąć obowiązki głowy rodziny i poprosił o urlop. Po powrocie do pułku pełnił czynną służbę podczas wybuchu rewolucji francuskiej. Już od kilku lat królewska polityka wewnętrzna i polityka zagraniczna utwierdzały go w poglądach republikańskich. Wstąpił do klubu jakobińskiego, po pewnym czasie został członkiem i sekretarzem Klubu Przyjaciół Konstytucji.
W trakcie rewolucji francuskiej ewoluowały jego poglądy polityczne – zaczął czuć się bardziej Francuzem, jednocześnie określał się jako przeciwnik monarchii. Brał aktywny udział w rewolucji 5 października (13 Vendémiarie), choć obraz wydarzeń przedstawiany później przez Napoleona i lidera Dyrektoriatu Paula Barrasa nieco się od siebie różnią. Życiorys Bonapartego wzbogaca się już następnego dnia o stanowisko wojskowego gubernatora Paryża. Wkrótce poznał Józefinę de Beauharnais, w której się zakochał. W marcu 1796r. zawarli związek małżeński. Parę dni później był już w drodze na front włoski – polityka wewnętrzna dyrektoriatu, w którą ciągle się wtrącał spowodowała, że uznano za konieczne „usunięcie go” z Paryża.
Powierzono mu dowództwo nad armią, mimo, że wcześniej nie dowodził samodzielnie nawet plutonem. Jednak szybko podjął się zadania zadbania o swoich żołnierzy i podniesienia ich morale, czym zdobył sobie ich szacunek (choć początkowo zapadał w pamięć przede wszystkim przez swoją wątłą budowę ciała i niewysoki wzrost). Jako dowódca Armii Włoch odnosił spektakularne sukcesy, dzięki jego wstawiennictwu powstały Legiony Polskie we Włoszech.
Po sukcesie we Włoszech i Austrii objął dowodzenie nad wyprawą do Egiptu, skąd zamierzano w przyszłości ruszyć na podbój Indii. Kampania skończyła się jednak porażką. Sam Bonaparte wrócił jeszcze przed jej końcem do Paryża, gdzie naród wiązał z nim wielkie nadzieje. Po „przygotowaniu gruntu” przyszły cesarz został wtajemniczony w spisek mający obalić Dyrektoriat. Zamach stanu przeprowadzono 18 i 19 brumaire’a (9 i 10 listopada) 1799 r. Następnego dnia Emmanuel-Joseph Sieyès, Roger Ducos i Napoleon Bonaparte zostali ogłoszeni konsulami, choć władzę przejmował dla siebie ten ostatni. A może zainteresuje cię także ten artykuł o wyprawie Napoleona na Rosję?
Napoleon Bonaparte – konsul i cesarz
Jak pokazuje jego biografia, Napoleon umiał podporządkowywać sobie ludzi. Po utworzeniu nowego organu władzy pozostali konsulowie praktycznie zostawili mu wolną rękę. Historia zapamiętała z tego czasu szereg przeprowadzonych reform, m.in. konkordat z kościołem, czy Kodeks Napoleona. Wspominając swój życiorys i wysiłki rodziców dbających o wykształcenie swoich dzieci, Napoleon wprowadził bezpłatne szkolnictwo dla dzieci obojga płci.
Zyskując coraz bardziej na popularności wśród obywateli Francji, postanowił oficjalnie skupić w swoich rękach pełnię władzy. Nie mógł zostać królem, ponieważ podczas egzekucji Ludwika XVI w trakcie rewolucji ogłoszono śmierć „ostatniego z królów”, a Francja przestała być królestwem. Wiosną 1804 r. podjęto decyzję o wprowadzeniu we Francji cesarstwa. Drogą plebiscytu obywatele mieli uznać dziedziczność tytułu. 18 maja Bonapartemu przekazano pełnię władzy w kraju, a 2 grudnia odbyła się oficjalna koronacja Napoleona na cesarza.
Wkrótce po koronacji rozpoczął się okres intensywnych wojen z udziałem Francji na starym kontynencie – kampanii napoleońskich. Cesarz podporządkowywał sobie kolejne tereny, niemal w całości była zależna od Korsykańczyka. Zawiązywane przeciwko niemu sojusze nie odnosiły sukcesu. Europa Przez osiem lat sprzyjała mu fortuna, nie licząc bezowocnych prób upokorzenia Anglii. Dopiero rok 1812 i „szaleńcza” wyprawa Napoleona na Rosję przerwały tę passę i ostatecznie doprowadziły do jego upadku.
Napoleon Bonaparte – biografia a historia
Rola w historii
Okres od objęcia przez Napoleona funkcji pierwszego konsula do jego upadku (bitwa pod Waterloo 18 czerwca 1815 r.) nie bez powodu nazywany jest „epoką napoleońską”. Cesarz Francuzów rozdawał karty niemal na całym kontynencie. Polityka zagraniczna w jego wykonaniu była niemal identyczna względem każdego zdobytego państwa, tworzył w Europie „nowy porządek”, kreując Francję na odrodzone Imperium Rzymskie.
Historia uznaje go zarówno za człowieka wielkiego jak i kontrowersyjnego. Miał doskonały zmysł taktyczny. Wprowadził we Francji i podporządkowanych sobie krajach szereg reform (niektóre z nich przetrwały do dnia dzisiejszego). Jednocześnie uznaje się go za tyrana i podkreśla się jego agresywny niekiedy charakter.
Ważną rolę odgrywa Napoleon Bonaparte również w historii Polski. Jeszcze zanim został jednym z najbardziej szanowanych ludzi we Francji, podczas pierwszej kampanii włoskiej w 1797 r. zyskał sobie przychylność Polaków, pomagając tworzyć legiony polskie we Włoszech. W lipcu 1807 r. traktatem w Tylży ustanowił Księstwo Warszawskie. Nadał utworzonemu państwu konstytucję, a następnie kraj przyjął kodeks cywilny, którego wzorem był wydany w 1804 r. Kodeks Napoleona.
Napoleon Bonaparte – ciekawostki
- niemal nikt, nawet on sam, nie potrafił rozczytać jego pisma,
- do końca życia nie posługiwał się poprawnie językiem francuskim, mówił z błędami i silnym korsykańskim akcentem,
- lubił naturalny zapach kobiet – wiedząc, że następnego dnia będzie wracał do Paryża i widział się z Józefiną, w liście do niej polecał „Nie myj się!”,
- utarło się w historii nazywać Napoleona „Małym generałem”; tymczasem jego wzrost nie odbiegał od średniego wzrostu mężczyzn na przełomie XVIII i XIX wieku, on sam po prostu lubił otaczać się ludźmi, których wzrost był zdecydowanie wyższy od jego,
- biografia Napoleona obfituje w liczne zamachy i próby zamachów na jego życie, jedną z takich prób przeżył dzięki woźnicy, który tego dnia był tak pijany, że zamachowcy nie byli pewni, czy to konsul przebywa wewnątrz karety,
- jeszcze przed koronacją na cesarza, Anglicy zamierzali porwać Bonapartego i wysłać go na Wyspę św. Heleny, na którą ostatecznie Napoleona „skierowała” przegrana bitwa pod Waterloo,
- dwa obrazy powiązane z koronacją Napoleona powstały finalnie dwa lata po tym wydarzeniu – pierwszy obraz to „Koronacja Napoleona”, a drugi – „Napoleon na tronie cesarskim”,
- wyprawa Napoleona na Rosję skończyła się klęską między innymi z powodu zimna, pod wpływem którego mogły ulec zniszczeniu cynowe guziki mundurów francuskich żołnierzy.
Autor: Aleksandra Drążek-Szychta
Bibliografia:
- Baszkiewicz J., Historia Francji, Ossolineum, Wrocław 1990
- Leśniewski S., Wojny napoleońskie, Bellona, Warszawa 2015
- Zamoyski A., Napoleon. Człowiek i mit, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2019