Imperium osmańskie - data powstania, rozwój, historia, osiągnięcia, upadek

Imperium osmańskie – początek historii dynastii Osmanów

Imperium osmańskie – powstanie państwa Osmanów

Historia potęgi państwa Osmanów zaczyna się w Anatolii, w dzisiejszej Turcji. Przez wiele lat władzę nad tym rejonem sprawowało cesarstwo rzymskie, a po jego upadku w 395 r. cesarstwo wschodniorzymskie (później znane jako cesarstwo bizantyńskie). W XI wieku na Bliski Wschód dotarli Seldżucy i założyli tam swoje państwo. Jednak jeszcze w tym samym stuleciu nastąpił upadek imperium Seldżuków. Kraj rozpadł się na mniejsze organizmy, a jednym z nich było państwo Seldżuków w Anatolii.

Państwo seldżucko-anatolijskie rozwijające się na ziemiach zagarniętych Bizancjum uważało się w naturalny sposób za spadkobiercę Rzymu. Kiedy władca przyjął tytuł sułtana, oznaczało to początek istnienia Sułtanatu Rumu. Upadek sułtanatu w XIII wieku umożliwił samodzielny rozwój państwom tworzącym się z sułtańskich marchii granicznych, zwanych bejostwami.

Pod koniec XIII w. władzę w marchii skupionej wokół miasta Söğüt przejął syn Ertoğrula – Osman I. Od jego imienia swoją nazwę wzięła rządząca do 1922 r. dynastia Osmanów, a także określenie „imperium osmańskie”. Mając za sąsiada cesarstwo bizantyńskie, Osman organizował na jego tereny liczne wyprawy łupieżcze, które pozwoliły na znaczne wzbogacenie się niewielkiego bejsotwa. Wypowiedział on posłuszeństwo sułtanowi i regularnie kosztem obu sąsiadów powiększał swoje państwo. Zmarł w 1324 r., a dalszy rozwój kraju pozostawił w rękach swojego syna Orhana.

Imperium osmańskie – rozwój państwa

Orhan początek swoich rządów jako emira zapisał zdobyciem Bursy, do której przeniesiono stolicę kraju. Liczne podboje pozwoliły na szybki rozwój terytorialny państwa, a ślub z Teodorą, córką cesarza bizantyńskiego, Jana VI Kantakuzena doprowadził do zawarcia sojuszu z Bizancjum. Po upadku cesarza Orhan zajął półwysep Galipoli, a następnie południe Tracji, skąd organizował najazdy na kontynencie europejskim. Zreformował także młode wciąż państwo – utworzył urząd wezyra i zreformował wojsko, wprowadzając stałe oddziały.

Za panowania syna Orhana, Murada, osmańska Turcja nadal rozszerzała swoje terytorium. Udało mu się opanować całą Trację, odcinając cesarstwo bizantyńskie od Konstantynopola (w XX. Miasto zmieniło nazwę na Stambuł). Przeniósł również stolicę do Edirne (Adrianopola). To on utworzył pierwsze oddziały janczarów – piechoty tworzonej z porwanych chrześcijańskich dzieci. Historia Murada skończyła się wraz ze słynną bitwą na Kosowym Polu 15 czerwca 1389 r., gdzie jego wojsko pokonało Serbów, choć on sam przypłacił to życiem. Umierał jako pierwszy osmański sułtan.

Następca Murada, Bajazyd kontynuował podboje. Pod jego panowaniem znalazła się niemal cała dzisiejsza Turcja. Jednak wskutek ataku państwa Timura – potomka Czyngis chana – Bajazyd zmarł jako jeniec po bitwie pod Ankarą w 1403. r. W kraju nastąpił okres bezkrólewia, podczas którego o władzę walczyli pomiędzy sobą czterej synowie Bajazyda. Zwycięsko z tego konfliktu wyszedł Mehmed. Pierwsza połowa XV wieku to także konflikty wewnętrzne i sojusze antytureckie zmuszające kolejnych sułtanów do walk na dwa fronty. Ostatecznie jednak, po pokonaniu wrogów, sułtan Mehmed II osiągnął najważniejszy dla Turków cel – 29 sierpnia 1453 r. zdobył Konstantynopol. Upadek imperium wschodniorzymskiego do dziś utożsamiany jest z końcem okresu średniowiecza w historiografii.

Dynastia Osmanów – złoty wiek i upadek imperium

Dynastia Osmanów – Selim I Groźny i Sulejman Wspaniały

Po Mehmedzie, zwanym Zdobywcą, politykę kontynuował jego syn Bajezyd II. Nie toczył on już tak wielu walk ukierunkowanych na podboje. Ostatecznie został obalony przez swojego syna Selima w 1512 r. Selim zyskał przydomek Groźny lub Okrutny – był najmłodszym synem sułtana, ale skutecznie usuwał wszystkie „przeszkody” stojące na drodze do tronu. Również jako władca prowadził kolejne podboje, włączając do kraju m.in. sułtanat mameluków.

Po krótkich rządach Selima władzę przejął najbardziej znany władca turecki – Sulejman Wspaniały. Za jego życia w granicach imperium osmańskiego znalazła się Afryka północna i częściowo Bliski Wschód. Osobiście brał udział w kilkunastu kampaniach wojennych. Doprowadził do wyjścia imperium z izolacji nałożonej na nie przez państwa europejskie. Walczył o koronę węgierską, gdzie jego głównym przeciwnikiem było cesarstwo Habsburgów. Skonfliktowana z Austrią Francja jako pierwsza nawiązała z imperium kontakty handlowe i dyplomatyczne.

Historia zapamiętała Sulejmana także z innych powodów. Sułtana bardzo interesowała architektura, której rozwój aktywnie wspierał, a także kultura – tworzył liczne wiersze. Spora część z nich to utwory miłosne i erotyczne adresowane do swojej konkubiny, a następnie żony – Roksolany. Sulejman Wspaniały umarł w trakcie wyprawy wojennej na Węgry, podczas oblężenia twierdzy Szigetvár we wrześniu 1566 r. Jego śmierć przez czterdzieści dni ukrywano przed żołnierzami, wiadomość poznali dopiero w drodze powrotnej. Jego następcą został jedyny z synów, który przeżył walki o tron zakończone jeszcze przed śmiercią ojca – Selim II.