Ayman al-Zawahiri – za informacje o nim FBI wciąż oferuje 25 milionów dolarów

Ayman al-Zawahiri: jego korzenie rodzinne, wczesna działalność terrorystyczna

Pochodzenie Aymana al-Zawahiriego, wczesne inspiracje islamskim fundamentalizmem

Ayman Mohammed Rabie al-Zawahiri urodził się – zgodnie z danymi prezentowanymi na stronie FBI – 19 czerwca 1951 roku w Kairze, chociaż częściej spotykaną datą dzienną jest 9 czerwca. Ród, z którego pochodzi, osiedlił się w Egipcie około roku 1860. Jego dziadek od strony ojca, szejk Al-Ahmadi Al-Zawahiri, był muzułmańskim uczonym oraz imamem w meczecie Al-Azhar, dziadek ze strony matki, Abdul-Wahab Azzam, był profesorem literatury orientalnej na Uniwersytecie w Kairze, prezydentem tego Uniwersytetu oraz ambasadorem Egiptu w Arabii Saudyjskiej, Pakistanie i Jemenie. Ufundował również Uniwersytet Króla Sauda w Rijadzie, stolicy Arabii Saudyjskiej. Ojciec al-Zawahiriego  był profesorem farmacji na Uniwersytecie Ain Shams. Warto też wspomnieć, że brat jego dziadka od strony matki, Abdul-Razaq Azzam był pierwszym Sekretarzem Generalnym Ligi Arabskiej. Wysoką pozycję religijną miał również wuj ojca Aymana al-Zawahiriego, Rabi’a al-Zawahiri, który był wielkim imamem na Uniwersytecie al-Azhar w Kairze.

Swoją młodość spędził w Maadi na przedmieściach Kairu. Dosyć wcześnie zaczął się stykać z ruchami islamskimi, w tym o charakterze fundamentalistycznym. Już w wieku 15 lat sam zorganizował i został przywódcą niewielkiej grupy uczniów, której celem miało być odsunięcie od władzy rządu Gamala Abdela Nassera. W wieku 15 lat został również aresztowany za przynależność do wyjętego wtedy spod prawa Bractwa Muzułmańskiego (al-Ilkwan al-Muslimum), do którego przystąpił w wieku 14 lat. Z Bractwem Muzułmańskim jeszcze wcześniej był związany radykalny islamista Sajjid Kutb, który można powiedzieć, że po części stał się inspiracją dla al-Zawahiriego i którego często wspominał w swoich pismach.

Sajjid Kutb był również Egipcjaninem, który we wczesnych latach 50. XX wieku mieszkał w Stanach Zjednoczonych. Uważał on jednak to państwo za nieczyste. Uważał, że konieczne jest uwolnienie się od wpływów Zachodu, a to jest możliwe tylko przez islamski fundamentalizm, świętą wojnę i męczeństwo. Prawdziwy zaś muzułmanin ma obowiązek walczyć nie tylko z Zachodem, ale i z jego sympatykami zarówno w Egipcie, jak i innych państwach arabskich. Podobnie, jak później i sam al-Zawahiri również Kutb spiskował przeciwko władzom Egiptu. W roku 1954 aresztowano go za przygotowywanie zamachu na Nassera, zaś w 1966 aresztowano go ponownie, tym razem za spiskowanie z Bractwem Muzułmańskim przeciwko rządowi Egiptu. Tym razem został skazany na śmierć i stracony.

Sajjid Kutb nie zainspirował al-Zawahiriego tylko i wyłącznie pod względem działalności politycznej i terrorystycznej, ale i ideologicznej. Ayman al-Zawahiri przejął bowiem od Kutba również i rozumienie islamu a konkretnie salafidzkie podejście do niego. Salafici rozumieli islam w sposób niezwykle konserwatywny i nie uznawali żadnych islamskich tradycji, które zostały ustanowione po latach życia proroka Mahometa, zakładali powrót islamu do jego źródeł. Al-Zawahiri na podstawie tej doktryny wzywał później w swoich pismach do sprzeciwiania się nie tylko chrześcijanom i Żydom, ale i muzułmanom, którzy sprzeniewierzyli się salafizmowi, stając się również w ten sposób niewiernymi.

Egipski Islamski Dżihad, spisek na życie Anwara Sadata, pobyt al-Zawahiriego w więzieniu

To właśnie po aresztowaniu Kutba w latach 60. al-Zawahiri przystąpił do Egipskiego Islamskiego Dżihadu. Ruch ten powstał w 1973 roku, a jego celem było odsunięcie od władzy świeckiego rządu i zaprowadzenie rządów opartych na islamie. W międzyczasie jednak również zdobywał wykształcenie: ukończył studia medyczne na Uniwersytecie w Kairze, który opuścił jako wykwalifikowany chirurg. Przez 3 lata pracował nawet w latach 70. w tym charakterze dla armii egipskiej. Ayman al-Zawahiri na tyle jednak zaangażował się później w działalność Egipskiego Islamskiego Dżihadu, że już pod koniec lat 70. uczestniczył w przygotowaniach do zamachu na prezydenta.

Anwar Sadat, ówczesny prezydent Egiptu w istocie został zamordowany podczas parady wojskowej w roku 1981. W konsekwencji tego wydarzenia al-Zawahiri został aresztowany i oskarżony o udział w spisku. W trakcie śledztwa nie zgromadzono jednak przeciwko niemu wystarczających dowodów. Nie wyszedł jednak na wolność, ponieważ postawiono mu co prawda zarzut znacznie mniejszego kalibru: nielegalne posiadanie broni, jednak okazał się on wystarczający, aby musiał spędzić 3 lata w więzieniu. Wspomina się, że prawdopodobnie był w nim torturowany.

Po opuszczeniu więzienia w 1984 roku postanowił zająć się pracą zawodową. Otworzył nawet własną klinikę w Maadi. Po roku praktyki zawodowej dołączył do Czerwonego Półksiężyca. Niedługo później, w roku 1985, wraz z organizacją wyjechał na misję zagraniczną do Peshawaru w Pakistanie. Zajmował się tam leczeniem mudżahedinów, którzy brali udział w walkach z 40 Armią Radziecką podczas inwazji ZSRR na Afganistan. Spekuluje się, że to wtedy mógł po raz pierwszy zetknąć się z Osamą bin Ladenem, który był wtedy saudyjskim przedsiębiorcą budowlanym. Jak podają Aubrey Immelman and Kathryn Kuhlmann obu łączyło kilka cech: pochodzili z szanowanych rodzin, byli wykształceni i zamożni. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także ten artykuł z TOP 10 zamachów.

Ayman al-Zawahiri i Al-Kaida

Sojusz Aymana al-Zawahiriego i Osamy bin Ladena, przejęcie przywództwa po jego śmierci

Kiedy wojska radzieckie opuściły Afganistan i skończyła się ta wojna, Osama bin Laden i Ayman al-Zawahiri już wspólnie wyjechali do Sudanu, z którego ten pierwszy został przez władze pod naciskiem USA usunięty. Al-Zawahiri nie porzucił też swojej działalności w ramach organizacji fundamentalistycznych. W pewnym momencie został bowiem przywódcą Egipskiego Islamskiego Dżihadu. Jego organizacja odpowiadała m.in. za próbę zamachu na kolejnego prezydenta Egiptu Hosniego Mubaraka w Etiopii w 1995 roku. Jako z kolei powód usunięcia al-Zawahiriego z Sudanu podaje się fakt, że rządowi w Chartumie nie podobało się, iż kierowany przez al-Zawahiriego Egipski Islamski Dżihad wykorzystywał swój własny system „sądownictwa” oraz stosował egzekucje. Do tego dochodziła oczywiście obawa o relacje z Egiptem. Osama bin Laden i Ayman al-Zawahiri trafili wtedy do Afganistanu, gdzie byli chronieni przez talibów.

Rola Aymana al-Zawahiriego w Al-Kaidzie stale rosła. Zgodnie z informacjami FBI w 1998 roku kierowany wtedy przez niego Egipski Islamski Dżihad połączył się z Al Kaidą, przyjmując nazwę Qaeda al-Jihad. Już w 1998 roku był zresztą drugim sygnatariuszem wydanej przez Osamę bin Ladena fatwy, w której wzywał do zabijania Amerykanów oraz ich sojuszników. Coraz częściej w odniesieniu do al-Zawahiriego używano takich określeń, jak prawa ręka bin Ladena, porucznik bin Ladena lub też wręcz mózg bin Ladena. Mówiło się też o nim jako o drugim najbardziej poszukiwanym terroryście na świecie. Ayman al-Zawahiri uważany był za ideologicznego przywódcę Al-Kaidy, a nawet za osobę w większym stopniu odpowiedzialną za jej bieżące funkcjonowanie. Sądzono nawet, że to on w większym stopniu, niż sam Osama bin Laden odpowiadał za zorganizowanie zamachów, które miały miejsce 11 września 2001 roku. Porównując ich dwóch wspomina się jednak, że al-Zawahiriemu brak jest charyzmy bin Ladena.

Po tym, jak CIA udało się zabić Osamę bin Ladena Ayman al-Zawahiri w czerwcu 2011 roku przejął stery przywódcy Al-Kaidy. Jeszcze zanim to nastąpiło w dniu 8 czerwca opublikował swoje wystąpienie. Stwierdził przede wszystkim, że Al-Kaida wspiera działania wymierzone w rządy takich państw, jak Egipt, Libia, Syria, Pakistan, Somalia i Jemen, zaś celem powinno być wprowadzenie w tych państwach systemu rządów, który byłby oparty na szariacie. Przywołał również sojusz z przywódcą talibów Mohammedem Omarem. Co ciekawe, tym razem wezwał do skupienia się w kontekście przeprowadzanych ataków wyłącznie na świecie zachodnim, a jednocześnie do tego, aby nie były one ukierunkowane na muzułmanów. Stanowiło to pewien zwrot w odniesieniu do wcześniej prezentowanych przez niego poglądów. Część analityków twierdziła, że po śmierci bin Ladena al-Zawahiri może dążyć do przeprowadzenia spektakularnego zamachu terrorystycznego aby pokazać, że również posiada odpowiednie zdolności organizacyjne. Jak dotąd jednak za jego przywództwa w Al-Kaidzie taki zamach nie miał miejsca.