Otton II – pochodzenie, koronacja, walki o utrzymanie korony, walki z Saracenami

Otton II - pochodzenie i koronacja

Otton II przyszedł na świat w 955 roku. Był najmłodszym synem cesarza rzymskiego Otton I i jego drugiej żony Adelajdy Burgundzkiej.

Jeszcze za życia ojca Otton II został koronowany najpierw na króla Niemiec (961), a następnie na cesarza (967). W ten sposób Otton I zamierzał stworzyć monarchię dziedziczną. W chwili śmierci ojca Otton II miał 18 lat i bez większych przeszkód objął panowanie w podległym sobie państwie.

W kwietniu 972 roku Otton II pojął za żonę księżniczkę bizantyjską Teofano. Uroczystości ślubne odbyły się w Rzymie, zaś młodej parze pobłogosławił sam papież Jan XIII. Ze związku z Teofano cesarz doczekał się 5 dzieci (4 córek i 1 syna). Były to odpowiednio:

• Adelajda (zm. 1044) – ksieni w Kwedlinburgu
• Zofia (zm. 1039) – opatka w Essen i Gandersheim
• Matylda (zm. 1025) – żona palatyna reńskiego Ezzona, matka królowej Polski Rychezy
• Otton III (zm. 1002) – późniejszy cesarz rzymski
• Nieznana z imienia córka, bliźniaczka Ottona III – zmarła przed październikiem 980 roku

Panowanie: polityka wewnętrzna i międzynarodowa, ważniejsze bitwy

Walki z Henrykiem Kłótnikiem

W 974 roku przeciwko Ottonowi II wystąpił jego brat stryjeczny książę Bawarii Henryk Kłótnik. Historycy przypuszczają, iż buntownikowi zależało przede wszystkim na zdobyciu władzy w państwie. Aspiracje księcia wsparło wielu panów niemieckich oraz władcy Polski (Mieszko I) i Czech (Bolesław II Pobożny).

Otton II dość szybko obezwładnił malkontenta i uwięził go w Ingelheim. Henryk Kłótnik jednak nie spoczął i po ucieczce z więzienia (976) ponownie zaczął wichrzeć przeciwko prawowitemu władcy. Niestety i tym razem książę bawarski musiał uznać wyższość przeciwnika, przed którym umknął do Czech. W ślad za Kłótnikiem wyruszyły wojska cesarskie, których część została unicestwiona pod Pilznem. Na domiar złego na Żytyce najechał sprzymierzony z Henrykiem hrabia Dedi z Wettynu, wypędzając ze swojej siedziby biskupa Hugona.

Już w rok później (977) Otton II w ramach rewanżu uderzył na państwo Przemyślidów. Wyprawa ta zakończyła się sukcesem, zaś książę czeski Bolesław ukorzył się przed cesarzem, w efekcie czego przywrócono go do łask (zjazd w Kwedlinburgu w 978 roku).

Zdecydowanie gorszy był los Henryka Kłótnika, który nie dość, że utracił księstwo bawarskie (na rzecz siostrzeńca cesarza, księcia szwabskiego Ottona), to również został aresztowany. Osadzono go następnie w Utrechcie pod nadzorem tamtejszego biskupa Folkmara. W więzieniu Kłótnik spędził wiele lat.

Dwa małe sukcesy: Otton II w Danii i Francji

Wystąpienie Henryka Kłótnika postanowił wykorzystać do swoich partykularnych interesów król duński Harald Sinozęby, próbując uniezależnić się od Cesarstwa. Na odpowiedź młodego cesarza nie trzeba było długo czekać. Po zebraniu licznej armii, składającej się z oddziałów Słowian, Franków, Fryzów i Sasów, Otton II pokonał krnąbrnego władcę Danii, opanowując przy okazji południową Jutlandię. Jakby tego było jeszcze mało, król Harald musiał wysłać na dwór cesarski swego syna Swena Widłobrodego jako zakładnika (974).

Kilka lat później (978) następca Ottona I wyprawił się przeciwko królowi zachodniofrankijskiemu (Francji) Lotarowi i po spustoszeniu Soissons, Attigny oraz Compiégne dotarł do Paryża, który zaczął oblegać. Zbliżająca się pora zimowa zmusiła cesarza do powrotu do Rzeszy. W czasie walk z wojskami przeciwnika Otton II o mało nie dostał się do niewoli.

Ostatecznie stosunki niemiecko-francuskie zostały unormowane w maju 980 roku podczas osobistego spotkania Ottona II z Lotarem w miejscowości Margut sur Chiers. Obaj władcy odnowili wówczas wzajemną przyjaźń.

Karta się odwraca: stosunki Niemiec z Polską Mieszka I

Na temat stosunków polsko-niemieckich za rządów Ottona II wiadomo stosunkowo niewiele. Część historyków wskazuje, iż w 979 roku doszło nawet do wybuchu wojny między Liudolfingami a Piastami.

O tym konflikcie wspominało pośrednio jedno ze źródeł francuskich („Gesta episcoporum Cameracensium”), według którego Otton II udał się w 979 roku z dala od granic swego państwa przeciwko jakimś Słowianom, a następnie wskutek niesprzyjającej pogody wstrzymał działania wojenne i powrócił do domu.

O walkach polsko-niemieckich z końca lat 70. X wieku pośrednio zdaje się mówić także biskup merseburski Thietmar (975-1018), opisując okoliczności drugiego małżeństwa Mieszka z mniszką Odą, córką margrabiego Marchii Północnej Dytryka. Zdaniem wspomnianego kronikarza, prezentującego proniemiecki punkt widzenia, małżeństwo to zawarto „dla dobra ojczyzny”, konieczności „zapewnienia jej pokoju” oraz doprowadzenia napiętych relacji z państwem polskim „do zgody”. W innym miejscu dziejopis podkreślał, że do Niemiec po ślubie margrabianki powróciło „wielu jeńców”, skutym „zdjęto okowy” oraz „otwarto bramy więzień przestępcom”.

Relacja saskiego kronikarza sugeruje, że jeszcze przed ożenieniem się Mieszka z Odą trwała wojna polsko-niemiecka, w czasie której Niemcy ponieśli druzgocącą klęskę i utracili mnóstwo jeńców. Nie jest znany przebieg tego feralnego dla cesarza Ottona II konfliktu. Ze wzmiankowanego wcześniej źródła, powstałego we wschodniej Francji wynikałoby, iż syn Ottona I miał w 979 roku wyjątkowo dużego pecha, a w realizacji jego planów wojennych przeszkodziły mu warunki meteorologiczne.

Klęsk ciąg dalszy: bitwa pod Crotone (982)

W ostatnich latach rządów Ottonowi II wyraźnie się nie szczęściło. Po doznanej klęsce z rąk księcia polskiego Mieszka I musiał przełknąć kolejną gorzką pigułkę. Tym razem porażkę zafundowali mu Saraceni, którzy, wykorzystując osłabienie Bizancjum po śmierci Jana Tzimiskesa (976), zaczęli coraz śmielej atakować południowe tereny Italii. Działaniami muzułmanów koordynował emir sycylijski Abu al-Kasim.

Do starcia się oręża chrześcijańskiego z muzułmańskim doszło pod Crotone w Kalabrii 14 lipca 982 roku. Do omawianej bitwy Otton II przygotował się starannie, ściągając z Rzeszy doborowe oddziały rycerstwa. To właśnie dzięki nim rozniósł w pył wojska al-Kasima w pierwszej fazie starcia. Niestety niespodziewany atak rezerw arabskich sprawił, iż bitwa zmieniła swoje oblicze i finalnie zakończyła się masakrą Niemców. Otton II ledwo uszedł wówczas z życiem.