Zofia Holszańska – młoda żona podstarzałego Jagiełły – życiorys i ciekawostki

Sonka Holszańska herbu Hippocentaurus – biografia

W maju 1420 roku Władysława Jagiełłę spotkał wielki szok. Zmarła mu wtedy trzecia z jego żon – Elżbieta Granowska. Król bardzo ją kochał i nie mógł pogodzić się z tym, co go spotkało. Po jakimś jednak czasie Jagiełło doszedł do siebie. I od razu zaczęto od razu szukać mu nowej żony. Do tej bowiem pory nie doczekał się męskiego potomka.

Ostatecznie wybór padł na księżniczkę litewską, wywodzącą się z rodu Holszańskich. Miała na imię Sonka. Pojawiła się na świecie około 1405 roku. Była drugim dzieckiem Andrzeja Holszańskiego i Aleksandry Dymitriewny. Rodzice dość szybko osierocili Sonkę, która zamieszkała następnie na dworze swego wuja, Semena Druckiego.

Po raz pierwszy Sonka i Władysław Jagiełło spotkali się w 1420 roku. Musiało być to dziwne spotkanie. Król Polski miał wówczas około 60 lat. Z kolei księżniczka litewska była młodziutką dziewczyną, mającą najwyżej 15 lat. Różnica wieku była zatem ogromna. Mimo tej bariery, księżniczka litewska zgodziła się poślubić Jagiełłę.

Uroczystości ślubne miały miejsce już w 1422 roku. Tuż przed ślubem panna młoda przyjęła chrzest w wierze katolickiej i przyjęła imię Zofia. Wesele było huczne, po którym państwo młodzi wyjechali do Lidy.

Zofia Holszańska jako królowa Polski

Budowanie wpływów i koronacja

Życie Zofii u boku Władysława Jagiełły nie należało do łatwych. Małżonek ciągle był w rozjazdach i nie było go prawie nigdy w domu. Dodatkowo na dworze wawelskim w omawianym czasie rywalizowały ze sobą dwa stronnictwa: proluksemburskie i antyluksemburskie. Zofia zdecydowała się opowiedzieć po stronie tego pierwszego, co zjednało jej automatycznie mnóstwo wrogów. Królowa jednak się tym nie zrażała i konsekwentnie trzymała się obranej opcji politycznej.

Zofia Holszańska – jak się powszechnie przyjmuje – już na początku swej działalności państwowej wpłynęła na obsadzenie kilku intratnych urzędów, w tym biskupstwa krakowskiego. W 1423 roku doprowadziła do spotkania Zygmunta Luksemburga i Władysława Jagiełły w Kieżmarku. Zjazd ten zakończył się po myśli polskiego władcy.

5 marca 1424 roku odbyła się natomiast długo wyczekiwana przez Zofię koronacja. Jej mąż postarał się o nadanie jej szczególnego charakteru, zapraszając na nią wielu gości z kilku państw europejskich. W świetle dostępnych informacji źródłowych, Władysław Jagiełło jeszcze przed przybyciem gości do Polski udał się na Litwę w celu zaopatrzenia dworu w zwierzynę.

Koronę na głowę Zofii włożył arcybiskup gnieźnieński Wojciech Jastrzębiec. Asystował mu w tym legat papieski, kardynał Brandy biskup Piacenzy. Po zakończeniu się oficjalnej części uroczystości, Władysław Jagiełło zaprosił wszystkich jej uczestników na ucztę. Trwała ona w sumie aż tydzień. Za dnia, jak pisał w swej kronice Jan Długosz, urządzano turnieje, nocami zaś „pląsano”. Wszystko to musiało oczarować przybyszów, w tym bawiących się razem z królową gości z Czech. Sprawdź także ten artykuł o żonach Władysława Jagiełły.

Potomstwo monarchini

31 października 1424 roku w Krakowie, a więc kilka miesięcy po koronacji, Zofia Holszańska urodziła Władysławowi Jagielle upragnionego syna. Na cześć ojca nadano mu imię Władysław. Jagiełło był przeszczęśliwy z powodu narodzin potomka, któremu niemal od razu wyprawił chrzciny. Dziecko miało aż 23 ojców chrzestnych, w tym papieża Marcina V, których na miejscu zastępował biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki. Młodego Władysława obsypano wieloma prezentami; od wielkiego księcia litewskiego Witolda otrzymał np. srebrną kolebkę!

Niedługo potem królowa Polski ponownie zaszła w ciążę. Rozwiązanie nastąpiło 16 maja 1426 roku w Krakowie. Już dwa tygodnie później (2 czerwca) niemowlę ochrzczono i nadano mu imię Kazimierz. Niestety dziecko zmarło kilkanaście miesięcy później, co wprawiło w rozpacz jego rodziców, którzy szczerze je pokochali.

Przysłowiowe otarcie łez pary królewskiej nastąpiło pod koniec 1427 roku. Wtedy bowiem na świat przyszedł Kazimierz, który później przeszedł do historii jako „Kazimierz Jagiellończyk”.

Rzekome skandale z udziałem Zofii

Gdy jeszcze Zofia nosiła pod swym sercem drugiego z Kazimierzów, na dworze wawelskim huczało od plotek o rzekomej jej zdradzie męża. Władysław Jagiełło uwierzył w te pomówienia. Zainicjował nawet proces, mający zbadać całą sprawę. Zarzuty postanowiono kilku młodym mężczyznom, w tym podskarbiemu koronnemu Hińczy z Rogowa. Część z oskarżonych pod wpływem emocji uciekła spod rąk urzędników królewskich. Ucieczką próbował również ratować się Hińcza, jednak w porę zdołano go pochwycić.

Gdyby tego było mało, to królową zaczęto jeszcze śledzić i obserwować, z kim się spotyka. Następnie przyprowadzono ją przed sąd. W toku procesu Zofia złożyła przysięgę oczyszczającą ze stawianych jej zarzutów. W ten sposób skandal, o którym było głośno niemal w całej Europie, przycichł. Z dzisiejszej perspektywy można przyjąć, iż zarzuty stawiane królowej były bezpodstawne, albowiem nikt nie chwycił jej za rękę podczas romansu chociażby z jednym z rzekomych kochanków.

Niewątpliwie proces wytoczony Zofii przez Jagiełłę wpłynął na ich małżeństwo. Ich relacje wyraźnie ochłodziły się. Być może aż do końca życia Jagiełły małżonkowie ze sobą nie sypiali. Symptomatyczne w tym kontekście jest to, iż królowa już więcej nie obdarzyła małżonka potomstwem. Mogło być wiele powodów dzielących parę królewską. Władysław mógł nabrać nieufności względem małżonki, zaś królowa nie mogła pogodzić się z tym, co ją spotkało. Wszak, jak twierdzą znawcy zagadnienia, Zofia była kobietą nader impulsywną, była też skora do złości i gniewu.

Z powyższymi stwierdzeniami można jednak polemizować. Tak naprawdę sprawa pożycia małżeńskiego Jagiellonów w dalszym ciągu przedstawia się niezbyt jasno. Dostępne źródła niestety nie pomagają w postawieniu przysłowiowej kropki nad i.

Zofia Holszańska - wdowieństwo i ostatnie lata życia

Władysław Jagiełło rozstał się z tym światem 1 czerwca 1434 roku. Jego czwarta żona została teraz wdową. Miała wtedy 29 lat życia za sobą. Zachowała się informacja, iż królowa wraz z synami gorzko zapłakała nad trumną Władysława. W końcu spędzili razem ze sobą ponad 10 lat. Nie było to wprawdzie jakieś idealne małżeństwo. Doczekali się natomiast kilku synów. A to zawsze łączy.

Przez pierwsze lata po zgonie małżonka, Zofia Holszańska aktywnie uczestniczyła w życiu politycznym kraju. Odnotowała na tym polu sukcesy i porażki. W 1440 roku pożegnała się z synami. Młodszy z nich został wielkim księciem na Litwie, starszy zaś królem Węgier. Po tym jak cztery lata później Władysław poniósł nieoczekiwaną śmierć pod Warną (1444), królowa rozpoczęła starania, mające na celu przekazanie tronu polskiego Kazimierzowi. Ostatecznie zabiegi te zostały uwieńczone sukcesem.

Z królowania Kazimierza w Polsce Zofia cieszyła się ponad dekadę. Pod koniec września 1461 roku zajrzała jej niestety w oczy śmierć. Jan Długosz odnotował, iż przyczyną śmierci królowej było spożycie nadmiernej ilości melonów! Początkowo Zofia myślała, iż upora się z okropnym bólem brzucha, jednak w swych rachubach się przeliczyła. Gdyby przyjęła leki, które jej proponowano, to może wyszłaby z tego cało.