Włodzimierz Wielki – życiorys, kobiety, potomstwo, osiągnięcia

Włodzimierz Wielki - młodość i pierwsze lata panowania

Włodzimierz Wielki pojawił się na świecie około 956 roku. Był najmłodszym synem księcia kijowskiego Światosława, wnuka Ruryka, założyciela dynastii Rurykowiczów. Matką Włodzimierza była Małusza, klucznica ruskiej księżnej Olgi. Najnowsze badania naukowe dowodzą, iż syn Światosława urodził się we wsi Budziatycze na Wołyniu. Wcześniej sądzono natomiast, iż miejscem urodzin Włodzimierza był Kijów.

O dzieciństwie i młodości przyszłego władcy ruskiego nie wiadomo praktycznie nic. Kiedy w 972 roku zmarł jego ojciec, otrzymał w spadku po nim Nowogród Wielki. Nie utrzymał się tutaj jednak długo, gdyż wygnał go stąd jego przyrodni brat Jaropełk. W konsekwencji Włodzimierz schronił się w Skandynawii, ojczyźnie wikingów. Około 980 roku wygnany książę powrócił do Nowogrodu wraz z wojownikami wikińskimi, po czym wysłał na tamten świat Jaropełka, co pozwoliło mu opanować Kijów.

Pierwsze lata rządów upłynęły Włodzimierzowi na prowadzeniu wojen, w wyniku których przyłączył do swego władztwa nowe tereny. W 981 roku zagarnął Grody Czerwieńskie, wykorzystując słabość państwa Przemyślidów. We wcześniejszej historiografii sądzono, iż wymieniony obszar władca ruski wydarł Piastom, jednak w świetle najnowszych ustaleń naukowych jest to raczej mało prawdopodobne.

W latach 981-982 Włodzimierz Wielki wyprawiał się przeciwko Wiatyczom, których po ciężkich walkach zmusił do uległości. W 984 roku podporządkował sobie Radymiczów po zwycięskiej bitwie stoczonej nad rzeką Pieszczana. W 983 i 985 roku książę kijowski pokonał natomiast Jaćwingów i Bułgarów kamskich.

Chrześcijaństwo na Rusi – Włodzimierz Wielki jako Chrzciciel

Włodzimierz Wielki nie wojował ze wszystkimi swoimi sąsiadami. W miarę poprawne stosunki łączyły go z Bizancjum. W 987 roku wysłał nawet posiłki zbrojne cesarzowi Bazylemu II Bułgarobójcy, zmagającemu się z buntem Bardasa Fokasa. W świetle najstarszych przekazów pisanych, syn Światosława w zamian za ofiarowaną pomoc militarną zażądał od cesarza oddania mu za żonę jego siostry, Anny. Bazylego II prośba przedstawiciela dynastii Rurykowiczów zaskoczyła do tego stopnia, iż celowo przez jakiś czas zwlekał z udzieleniem jakiejkolwiek odpowiedzi. Ostatecznie zgodził się na to małżeństwo. Ponoć pomogli mu w tym sami Rusini, którzy niespodziewanie uderzyli na bizantyjskie miasta na północnym wybrzeżu Morza Czarnego.

W tym mniej więcej czasie (w 987 lub 988 roku) Włodzimierz Wielki przyjął wraz z najbliższym otoczeniem chrzest. Niewykluczone, iż wymógł to na nim cesarz Bazyli II, który nie chciał wydawać siostry za poganina. Do tej bowiem pory władca ruski, jak określiło to jedno ze źródeł, gorliwie czcił „bałwany pogańskie”, składając im różnego rodzaju ofiary. Niewykluczone, iż książę kijowski z chęcią dokonał konwersji, gdyż chrześcijaństwo za sprawą jego babki Olgi zawitało na Rusi już wiele lat wcześniej. Było więc tam przygotowane podłoże, z którego Włodzimierz mógł czerpać pełnymi garściami przy wprowadzaniu w swoim władztwie nowej religii.

Przyjęcie chrztu przez Włodzimierza stanowiło przełomowe wydarzenie w historii państwa staroruskiego, które oficjalnie weszło do społeczności „christianitas”. Rurykowicz okazał się nad wyraz gorliwy w szerzeniu wśród swych poddanych nowej wiary. W stołecznym Kijowie, jak podała „Powieść minionych lat”, rozkazał: „bałwany wywracać: owe rozsiekać, a inne spalić. Peruna zaś rozkazał przywiązać końmi do ogona i wlec przez Boryczewo do Ruczaju; dwunastu mężów postawił, żeby bili go kijami”.

W akcji chrystianizacyjnej brało udział duchowieństwo grecko-bizantyjskie. Oddano w jego ręce nowo utworzoną metropolię i sieć podległych mu biskupstw. Jak grzyby po deszczu zaczęły powstawać chrześcijańskie świątynie. Budowano też szkoły, w których uczono zasad nowej wiary. Wszystko to sprzyjało rozwojowi rodzimego piśmiennictwa. Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także zebrane w tym miejscu artykuły o rosyjskich postaciach historycznych.

Tajemnicze ćwierćwiecze i śmierć

Na temat rządów Włodzimierza na Rusi po przyjęciu chrześcijaństwa wiadomo stosunkowo niewiele. Za wytworzony stan rzeczy odpowiadają źródła, a właściwie skromna ich ilość, skąd współcześni historycy czerpią informacje o opisywanych przez siebie czasach. Z bolączką tą zresztą zmagają się także inne państwa w tym okresie, w tym Polska.

Na podstawie zachowanych źródeł można byłoby wyciągnąć wniosek, iż po 988 roku zelżała działalność militarna Włodzimierza Wielkiego. Może to okazać się jednak wniosek błędny, gdyż przekazy te (głównie „Powieść minionych lat”) mogły nie odnotować wszystkich wypraw wojennych z udziałem chrystianizatora Rusi. Najczęściej władca ten wojował z Pieczyngami, którzy najeżdżali ziemie ruskie w celach rabunkowych. By zapobiec ich najazdom, Włodzimierz założył szereg nowych grodów (na linii Desny, Ostrego, Trubeżza, Suły i Stugny), osadzając w nich żołnierzy.

Poza tym Włodzimierz Wielki walczył także z Bolesławem Chrobrym (992-1025), który wyprawił się przeciwko niemu w 1013 roku, chcąc oswobodzić swoją nieznaną z imienia córkę, wtrąconą z nieznanych powodów do lochu wraz z mężem Światopełkiem (synem Włodzimierza). Ekspedycja militarna Piasta jednak spaliła na panewce, gdyż pokłócił się on w trakcie marszruty z Pieczyngami, swoimi sprzymierzeńcami, których wyrżnął do nogi, po czym powrócił do domu.

Ostatnie lata swego życia książę kijowski spędził na wojaczce przeciwko własnym synom. W trakcie wyprawy na jednego z nich (Jarosława Mądrego, panującego w Nowogrodzie Wielkim), nagle zmarł. Był wtedy 15 lipca 1015 roku. Według jednego z ruskich kronikarzy, śmierć władcy nastąpiła wskutek ciężko przebytej choroby.

Życie prywatne: żony i potomstwo

Życie prywatne Włodzimierza Wielkiego było nad wyraz bogate, jeśli zawierzyć niektórym źródłom, według których miał on mieć aż 800 nałożnic! Liczba ta jest oczywiście przesadzona, choć nie można wykluczyć obecności wielu kobiet przy boku kijowskiego księcia, na co pozwalała mu religia pogańska, dopuszczająca wielożeństwo.

Kroniki wymieniają dwanaście oficjalnych żon Włodzimierza. Przed przyjęciem chrztu ożenił się z Rognedą (córką księcia połockiego Rogwołoda), oraz nieznanymi z imienia kobietami z Czech, Skandynawii czy Bułgarii. Po śmierci Anny bizantyjskiej (1011) poślubił nieznaną z imienia córkę hrabiego Kuno von Ohningena, która przeżyła męża o trzy lata.

Nie trzeba chyba nikogo przekonywać, iż z tak wielu związków Włodzimierz Wielki doczekał się licznego potomstwa, przynajmniej trzech córek (Teofano, Przedsławy i Marii-Dobroniegi) oraz dwunastu synów: Wyczesława, Iziasława, Jarosława, Światopełka, Wsiewołoda, Światosława, Mścisława, Borysa, Gleba, Stanisława, Pozwida i Sudzisława.

Po śmierci Włodzimierza na Rusi wybuchła wojna domowa, w której walczono o schedę po nim. Ostatecznie zmagania te wygrał Jarosław, z przydomkiem „Mądry”. Pośrednio w konflikt ten zaangażowany był Bolesław Chrobry, popierający aspiracje Światopełka.