Historia Rosji

Rosja to największe państwo świata obejmujące prawie całą Azję i Europę wschodnią. Historia Rosji zaczyna się w momencie zdobycia władzy w Europie wschodniej przez Wikingów i biegnie przez stopniową ekspansję na wschód. Dzieje Rosji to również historia formowania się władzy i ustroju od samodzierżawia po ustrój komunistyczny. Poznaj dzieje największego państwa na ziemi, jego wzrost terytorialny i najwybitniejszych władców.

Historia Rosji - najważniejsze wydarzenia, wojny i daty

Dzieje Rosji datują się od około IX wieku, kiedy to Ruryk obejmuje władzą w Nowogrodzie Wielkim. Ród Ruryka zapoczątkował dynastię rurykowiczów, która panowała w Rosji do 15. W Rosji panowały tylko dwie dynastie: dynastia Rurykowiczów 862 - 1584 i dynastia Romanowów 1613 - 1917.

Historię Rosji można podzielić na 4 okresy. Ród Rurykowiczów po umocnieniu państwa zmaga się z najazdem mongolskim, zaś po pokonaniu Mongołów rozpoczyna ekspansję na wschód. Władcy z dynastii Romanowów powiększają terytorium państwa aż po krańce Azji, a na zachodzie dokonują rozbioru Polski. Trzeci okres to panowanie dyktatury proletariatu w Związku Radzieckim. Kolejny okres trwa od upadku ZSRR w 1991 roku do teraz.

Najważniejsze wydarzenia:

• 862 - objęcie władzy przez Ruryka w Nowogrodzie Wielkim uważa się, za początek państwa,
• 988 - przyjęcie chrztu z Bizancjum,
• 1223 - najazd Mongołów i początek zwierzchności złotej ordy nad ziemiami ruskimi,
• 1276 - początek księstwa moskiewskiego,
• 1380 - bitwa na Kulikowym Polu oznacza koniec panowania złotej ordy w Rusi,
• 1584 - śmierć Iwana Groźnego i koniec panowania dynastii Rurykowiczów,
• 1608 - 1619 - wojny z Polską i Wielka Smuta,
• 1613 - Michał Romanow zapoczątkowuje dynastię Romanowów,
• 1906 - pierwsza Duma,
• 1917 - rewolucja lutowa i rewolucja październikowa,
• 1922 - powstanie ZSRR,
• 1991 - upadek ZSRR.

Najdawniejsza historia Rosji

Jak powstało pierwsze księstwo w Rosji

Rosja to obecnie państwo, którego terytorium obejmuje prawie całą Azję. Jednak początki Rosji ukształtowały się na terenach wschodniej Europy, gdzie żyły plemiona słowiańskie i ugrofińskie. Wcześniej tereny te zamieszkiwali Scytowie i Sarmaci oraz przechodziły tędy różne plemiona w czasie licznych wędrówek ludów.

We wczesnym średniowieczu przez to terytorium przechodził szlak waregów, którzy transportowali towary i niewolników do Cesarstwa Bizantyjskiego. Zakładali oni po drodze faktorie i osady. Według legend i zapisów jednego z ich wodów Ruryka, mieszkańcy Nowogrodu Wielkiego obrali swoim władcą w roku 862. Ruryk zjednoczył Waregów, Słowian, Ugrofinów oraz podbił kijowskie państwo Polan i stworzył Ruś Kijowską, która stała się zaczątkiem Rosji.

Dynastia Rurykowiczów - historia tworzenia państwa i walki z najazdami mongolskimi

Rurykowicze opanowali szlak handlowy do Bizancjum i rozszerzyli księstwo do Morza Czarnego i Białego podbijając i tracąc rozległe ziemie. Księstwo przeżywało okres największej świetności w X i XI wieku za panowania Włodzimierza Wielkiego, który ożenił się z siostrą cesarza bizantyjskiego i przyjął chrzest. Po śmierci jego syna Jarosława Mądrego nastąpiło rozbicie dzielnicowe i upadek państwa, którego los przypieczętowała bitwa pod Kałką w roku 1223, kiedy to Mongołowie pod wodzą Batu chana rozbili książąt ruskich i wkrótce podbili całą Ruś.

Ród Rurykowiczów władał pod zwierzchnictwem słabnącej Złotej Ordy do XV wieku, stopniowo odzyskując niezależność. Za koniec władzy Mongołów uważa się rok 1480, kiedy to Złota Orda nie odważyła się zaatakować książąt ruskich i obie armie rozeszły się bez bitwy.

Przedostatnim i najbardziej znanym Rurykowiczem był Iwan IV Groźny władający w latach 1533–1584. Był władcą wykształconym, który prowadził politykę reform i jednocześnie starał się ograniczyć władzę bojarów. Z bojarami rozprawiał się w sposób wyjątkowo okrutny. Stworzył tajną służbę opryczniką, która stała się narzędziem terroru. Jednocześnie prowadził politykę ekspansji. Zdobył chanat kazański i astrachański. Ekspansja na zachód i północ nie powiodła się, gdyż napotkał opór silnej wtedy Rzeczpospolitej. Do końca jego panowania terytorium Rosji wzrosło 12- krotnie. Już po śmierci Iwana IV do Rosji został włączony drogą kolonizacji chanat syberyjski.

Iwan Groźny w napadzie szału zabił swojego syna, zaś jego młodszy syn był słaby i chorowity. Po śmierci Iwana IV nastąpił okres tzw. Wielkiej Smuty, czyli walk o włądzę. Wtedy to Polacy usiłowali bezskutecznie osadzić na tronie w Moskwie królewicza Władysława IV.

Dynastia Romanowów - rozszerzenie terytorium państwa na całą Azję

Po okresie walk o tron wybrano na cara Michała Romanowa, od którego wywodzi się dynastia Romanowów sprawująca władzę w Rosji do 1917 roku. Władcy z rodu Romanowów, prowadzili politykę umacniania państwa i dalszej ekspansji na wschód i południe. Za panowania pierwszych Romanowów historia notuje podbój i kolonizację ziem zauralskich.

Władcą, któremu Rosja zawdzięcza unowocześnienie i potęgę militarną jest Piotr I Wielki, który wstąpił na tron w 1682 roku jako 10 letnie dziecko i władał do 1725 roku. Car był zwolennikiem unowocześnienia państwa na wzór zachodni. Nawet kazał swoim poddanym zgolić brody i przyjąć strój zachodni. Unowocześnił armię, zbudował flotę i dbał o rozwój manufaktur.

Piotr I wziął udział w wojnie północnej, w czasie której rozbił wojska szwedzkie w bitwie pod Połtawą. Dzięki czemu uzyskał dostęp do Bałtyku i możliwość rozwoju floty. Nie powiodła się jego ekspansja na tereny Turcji. Zdobył zaś tereny nad Morzem Kaspijskim.

Po śmierci Piotra I w Rosji panowały 4 caryce, z których najwybitniejsza była Katarzyna II. Za panowania Katarzyny terytorium Rosji zwiększyło się o Chanat Krymski oraz tereny w północnej Azji, aż po Kamczatkę, półwysep Czukocki oraz Alaskę. Katarzyna przyjęła pod protekcję część Gruzji oraz dokonała rozbioru Polski.

Wnuk Katarzyny Aleksander I zmagał się z najazdem wojsk napoleońskich, które spustoszyły kraj, zajęły stolicę. Aleksander prowadził politykę cofania się i spalonej ziemi, tak aby mróz załatwił sprawę.

Ostatnie lata panowania Romanowów oznaczają powolny upadek gospodarczy Rosji, próby reform i uprzemysłowienia kraju. Wzrost liczby robotników pobudza radykalne ruchy rewolucyjne. Jednocześnie carowie prowadzą ekspansję na Kaukazie. Ruchy rewolucyjne przejawiają się jako powstanie dekabrystów, zamach na cara Aleksandra II, a wreszcie wybucha rewolucja lutowa, a potem październikowa. Ostatni car zostaje zamordowany wraz z rodziną przez bolszewików.

Najnowsza historia Rosji - wojny światowe, rządy i upadek komunizmu

Historia Związku Radzieckiego

Carat zostaje obalony w czasie rewolucji lutowej w 1917 roku, która wprowadza pierwszą demokrację w Rosji. Niestety nie wystarcza to bolszewikom pod wodzą Włodzimierza Lenina, który dąży do przejęcia władzy. W wyniku zamachu stanu Lenin przejmuje władzę i tworzy dyktaturę proletariatu. W 1922 roku powstaje Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, który formalnie jest federacją państw wchodzących w skład Rosji, a w praktyce stanowi autokrację, w której rządzi partia komunistyczna.

Rządy Lenina, a następnie Stalina oznaczają całkowitą zmianę systemu na komunizm opierający się na filozofii marksistowsko-leninowskiej, który zakłada nacjonalizację przemysłu i kolektywizację rolnictwa. Całkowite podporządkowanie obywateli odbywa się drogą terroru, aresztowań, osądzania ludzi w obozach pracy czy też sztucznie wywołanych klęsk głodu.

Przez Rosję przetaczają się dwie wojny światowe. W czasie II wojny światowej, Józef Stalin początkowo sprzymierza się z Hitlerem, potem jednak zostaje zaatakowany przez Niemców. I w tym przypadku do klęski Niemiec przyczynia się mróz. Po II wojnie światowej ZSRR przejmuje władzę nad państwami Europy środkowej i południowej, gdzie wprowadzone zostają prorosyjskie władze i ustrój socjalistyczny.

Zimna wojna i upadek ZSRR

W stosunkach z USA i państwami zachodniej Europy następuje tak zwana zimna wojna, czyli długotrwałe napięcie między blokiem wschodnim i zachodnim. Zimna wojna doprowadza do wyścigu zbrojeń, którego nie jest w stanie wytrzymać gospodarka ZSRR. Po śmierci Józefa Stalina kolejni sekretarze partii komunistycznej potępiają terror stalinowski, wprowadzają niewielkie swobody i pewne reformy. Nic nie jest w stanie jednak zatrzymać upadku gospodarczego. W rezultacie tego w 1991 roku dochodzi do rozpadu ZSRR, uniezależnienia się państw socjalistycznych i odłączenia republik radzieckich, które stają się niepodległymi państwami.

Po rozpadzie ZSRR odłączają się republiki radziecki i tworzą razem Wspólnotę Niepodległych Państw. Dawna Republika Rosyjska przyjmuje nazwę Rosja lub Federacja Rosyjska, gdzie panuje ustrój demokratyczny.