Powstania niepodległościowe - lista najważniejszych powstań w różnych krajach
W przebiegu historii liczne narody straciły niepodległość wskutek podbojów, przyłączania terytoriów jako własność królów i książąt czy też wskutek podbojów kolonialnych. Ludność tych krajów, źle traktowana przez zaborców, wielokrotnie chwytała za broń. Wiele powstań zostało krwawo stłumionych zaś ich przywódcy skazani na śmierć, jednak część z nich zakończyła się sukcesem i odzyskaniem niepodległości po latach ucisku. Przedstawiamy najważniejsze powstania w dziejach świata i Europy, ich przebieg i skutki.
Powstania niepodległościowe, które wpłynęły na przebieg historii świata - data, przyczyny, przywódcy i skutki
Powstanie oznacza zbrojne wystąpienie ludności danego obszaru przeciw władzy okupacyjnej, władzy innego narodu czy też władzy innej grupy społecznej. Słowo rebelia wywodzi się z łacińskiego i oznacza ponowną wojnę. Natomiast dawne słowo insurekcja oznacza bunt wewnętrzny. Powstania miały na celu nie tylko odzyskanie niepodległości czy uzyskanie autonomii, lecz także walkę o prawa uciskanych grup.
Walka o niepodległość toczyła się od zarania dziejów. W czasach historycznych walczono głównie o terytoria, gdyż ziemia oraz pracujący na niej ludzie były głównym źródłem dochodów. Ziemie przyłączono jako własność królów i książąt, często rysując granice ołówkiem na mapie. Wskutek tego wiele narodów straciło niepodległość na setki lat. Jednak nie wszystkie narody uzyskały niepodległość drogą walki zbrojnej o niepodległość. Niektóre skorzystały ze zmiany sytuacji politycznej na świecie i nie musiały chwytać za broń.
Powstania niepodległościowe, które wstrząsnęły światem:
- powstanie Spartakusa 73 - 71 p.n.e.,
- liczne powstania w Judei od 70 do 617 n.e.
- walka o niepodległość Irlandii,
- walka o niepodległość Belgii w latach 1789 i 1830,
- walka o niepodległość Stanów Zjednoczonych,
- walka o niepodległość Grecji 1821 - 1832,
- powstania o wolność w Ameryce Łacińskiej.
W czasach starożytnych powstaniem, które wstrząsnęło ówczesnym światem było powstanie niewolników pod wodzą Spartakusa krwawo stłumione w roku 71 p.n.e. Ludem, który bezskutecznie buntował się przeciwko obcej władzy byli Żydzi, którzy wzniecili szereg powstań. W latach 167–160 p.n.e. miało miejsce powstanie Machabeuszy przeciw władzy Seleucydów. Kolejne następowały przeciw władzy Cesarstwa Rzymskiego. Skutki tych powstań były katastrofalne. Powstanie w Judei w latach 70 - 73 zakończyło się zburzeniem świątyni jerozolimskiej. Po upadku powstania Bar-Kochby Żydom zabroniono nawet wstępu do Jerozolimy.
Walka o niepodległość w Europie i w Polsce - data, przyczyny, przebieg, przywódcy i skutki
W Europie największy problem z walkami narodowowyzwoleńczymi miała Wielka Brytania, która jeszcze w Średniowieczu przyłączyła Irlandię i Szkocję. W Irlandii od początku wybuchały bunty i lokalne powstania. Do największych doszło w latach 1594-1603, 1641-1652 i w 1798. Kolejne powstanie tzw. wielkanocne w 1916 r. zakończyło się klęską. Ostatecznie Irlandia południowa uzyskała niepodległość w 1921 roku.
Walki o niepodległość toczyła również Belgia, która znalazła się pod panowaniem Habsburgów i została włączona do Austrii. W roku 1798 wybuchło powstanie antyaustriackie, w wyniku którego powstały Zjednoczone Stany Belgijskie, wkrótce włączone do Francji, a następnie połączone z Holandią. Belgia uzyskała niepodległość w wyniku kolejnego powstania w 1830 roku.
Polska, która znalazła się pod zaborami pod koniec XVIII wieku usiłowała odzyskać niepodległość najpierw przyłączając się do kampanii napoleońskiej, następnie wywołując szereg powstań. Zarówno powstanie listopadowe jak i styczniowe zostały krwawo stłumione, zaś ich skutki były katastrofalne dla gospodarki Polski, a szczególnie dla uczestników powstań zesłanych na Syberię. Za broń chwycili również mieszkańcy Wielkopolski wywołując 3 powstania. Ostatnie powstanie z 1919 roku zakończyło się sukcesem i doprowadziło do wyzwolenia niemal całej Wielkopolski spod władzy niemieckiej.
Walkę narodowowyzwoleńczą toczyła również Grecja znajdująca się pod panowaniem osmańskim. Powstanie, które wybuchło w latach 1821 - 1832, poparli przywódcy państw europejskich. W rezultacie Grecja uzyskała niepodległość w roku 1830.
Opis i przebieg powstań w koloniach
Opis walk narodowowyzwoleńczych nie będzie pełny bez wspomnienia powstań w koloniach. Już w XVIII wieku doszło do buntu kolonistów amerykańskich przeciwko władzy Brytyjczyków. Wojna o wolność Stanów zjednoczonych toczyła się do 1783 r. kiedy to Brytyjczycy uznali niepodległość USA.
Pod wpływem buntu Amerykanów przeciw władzy Brytyjczyków także kolonie hiszpańskie i portugalskie w Ameryce Południowej zaczęły domagać się niezależności. Sygnałem do powstań stał się upadek Hiszpanii w wyniku wojen napoleońskich. Walki trwały od 1810 do 1826 roku, w wyniku czego powstały państwa Ameryki Łacińskiej.