Rewolucje

Słowo rewolucja kojarzy się głównie z rewolucją francuską czy rewolucją październikowa, czyli zbrojnym zrywem, którego skutkiem był terror i ludobójstwo. Definicja rewolucji zakłada gwałtowne działanie prowadzące do zasadniczych zmian społecznych, politycznych i ekonomicznych. Nie wszystkie jednak doprowadziły do zmian negatywnych. Dowiedz się jakie rewolucje wystąpiły w historii i jakie było ich znaczenie.

Dlaczego wybuchały rewolucje - definicja i znaczenie

Czym są rewolucje i kim są rewolucjoniści

Definicja rewolucji wcale nie jest prosta. Każdemu rewolucja kojarzy się przede wszystkim jako przewrót czy zbrojny zamach stanu. Lecz w historii zdarzały się nie tylko rewolucje polityczne. O rewolucjach mówimy również wtedy, kiedy w społeczeństwie zachodziły tak duże zmiany, że uważamy je za zmiany rewolucyjne. Były to rewolucje społeczne i ekonomiczne. Mówi się o rewolucji przemysłowej, która rozpoczęła się pod koniec XVIII wieku wynalazkiem maszyny parowej. Natomiast do pierwszej rewolucji ekonomicznej doszło już 13 000 lat temu. Była to rewolucja neolityczna, gdy ludzie przeszli od gospodarki łowiecko-zbierackiej do uprawy roli. Mówi się również o zielonej rewolucji, kiedy to zwiększono ilość upraw, dzięki wprowadzeniu nawozów sztucznych.

Mamy również do czynienia z rewolucjami obyczajowymi i społecznymi, jak na przykład rewolucja seksualna w latach 60-tych XX wieku, kiedy to ludzie odrzucili seksualne tabu. Wszystko wskazuje na to, że kolejna rewolucja obyczajowa ma miejsce teraz na naszych oczach.

Znaczenie słowa rewolucja

W odróżnieniu od ewolucji, kiedy to zmiana jest stopniowa, do rewolucji dochodzi wtedy, gdy zmiana jest gwałtowna lub bardzo duża. W przypadku rewolucji neolitycznej i urbanistycznej zmiana zachodziła powoli na przestrzeni setek lat, jednak z naszej perspektywy zmiana ta była tak ogromna, że mówimy o rewolucji.

Słowo rewolucja pochodzi z łaciny od słowa revolvere - obracać. Początkowo używano tego słowa w pismach o astronomii. W dziele Kopernika słowo to oznacza obrót ciał niebieskich.

Później słowem rewolucja zaczęto określać nagły przewrót polityczny, najczęściej zbrojny, kiedy to dochodzi do obalenia istniejącej władzy. Przewrót jest powszechny, gwałtowny, zaś użyte środki są pozaprawne. W wyniku rewolucji zachodzą daleko idące zmiany społeczne, ekonomiczne i kulturowe.

Rewolucje mogą być gwałtowne lub relatywnie pokojowe, lecz ich podstawowe skutki to radykalna zmiana władzy. Przykładem rewolucji pokojowej jest tak zwana “jesień ludów” czyli upadek rządów komunistycznych w bloku wschodnim. Zgodnie z tą definicją za rewolucję nie może być uważany zamach stanu, wojna domowa czy bunt, jak na przykład przewrót majowy Józefa Piłsudskiego czy też wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych. Za rewolucję nie uważa się również zmiany władzy, która odbyła się środkami prawnymi jak referendum czy wybory, na przykład przywrócenie demokracji w Hiszpanii po śmierci generała Franco. Za rewolucję nie uznaje się również dojścia nazistów do władzy w Niemczech, mimo doszło do znacznych zmian prawnych i społecznych, ponieważ partia hitlerowska zwyciężyła w demokratycznych wyborach.

Od wieków filozofowie, historycy i psychologowie zastanawiają się jaka motywacja kieruje ludźmi i jakie są przyczyny rewolucji. Naukowcy spierają się co do tego, czy rewolucje wywołują masy czy jednostka, chociaż masy nie mogą obejść się bez przywódcy, który je poprowadzi. Co ciekawe, w wyniku rewolucji często wyłaniają się charyzmatyczni bohaterowie, którzy są otoczeni kultem jak: Napoleon Bonaparte, Włodzimierz Lenin i wielu innych. Motywacja jaka pcha ludzi do rewolucji również nie jest do końca poznana. Najczęściej występuje motywacja ekonomiczna, bieda, brak dostępu do środków produkcji. Zdaniem niektórych myślicieli motywacja do rewolucji pojawia się nie wtedy, gdy ludzie są głodni i zdesperowani, lecz wtedy gdy ich byt się polepsza, stają się świadomi i zdają sobie sprawę, że pewne prawa, środki produkcji i dostęp do władzy im się należą.

Najważniejsze rewolucje polityczne i społeczne

W historii wielokrotnie wybuchały rewolucje polityczne, kiedy to uciśnione warstwy ludności chciały poprawić swój byt w skutek walki zbrojnej mającej na celu przejęcie władzy i dóbr. Skutki tych rewolucji najczęściej były katastrofalne, gdyż rewolucja zwykle łączy się z terrorem i często ludobójstwem. Zdarzały się również rewolucje bezkrwawe lub relatywnie pokojowe. Nie wszystkie rewolucje w historii odniosły sukces.

Rodzaje rewolucji politycznych:

• rewolucje polityczne, które zmieniają instytucje władzy, na przykład Rewolucja Francuska,
• rewolucje wywołane przez warstwy niższe,
• rewolucje przeprowadzone przez elity lub klasy wyższe
• rewolucje proletariacki i komunistyczne, którym przyświecała ideologia marksistowska.

Do czasów nowożytnych właściwie nie można mówić o rewolucjach. Okres od starożytności do XVIII wieku przynosił bunty warstw niższych, lecz wszystkie zostały stłumione. Dlatego też nie możemy powiedzieć co by było gdyby… W literaturze często znajdujemy opisy jak to ideologia równości społecznej kierowała na przykład powstaniem Spartakusa. Jednak zrywy, jakie wybuchały w tamtych czasach były raczej skierowane na zdobycie żywności i na zemstę na gnębicielach, zaś ideologia równości i braterstwa była wówczas ludziom nie znana. Okres renesansu przynosi bunty chłopskie w Niemczech w XVI wieku czy chłopskie powstanie Szwajcarów w XVII wieku, jednak trudno tu mówić o rewolucjach, gdyż bunty te nie prowadziły do radykalnych zmian.

Największe rewolucje w historii:

• rewolucja francuska,
• rewolucja lutowa 1917 roku,
• rewolucja październikowa 1917 roku,
• jesień ludów czyli upadek bloku wschodniego,
• rewolucje islamskie na przykład arabska wiosna 2010-2012.

Pierwszą rewolucją, której przyświecała ideologia równości była Rewolucja Francuska. Zdaniem niektórych historyków rewolucja rozpoczęła się jako przewrót kół arystokratycznych, które zamierzały przejąć władzę. Dopiero, gdy władzę nad masami przejęli radykalni rewolucjoniści wysunięto hasła: “Wolność, równość i braterstwo, albo śmierć”. Głównym wygranym i motorem rewolucji były nie masy biedaków, lecz burżuazja, która po rewolucji doszła do władzy. Był to okres zmiany ustroju z monarchii absolutnej, na republikę. Rewolucja francuska przyczyniła się również do powstania państw narodowych w Europie.

Rewolucja lipcowa we Francji 1830 roku została stłumiona. O rewolucji mówi się odnośnie Wiosny Ludów w latach 1848 - 49. Mimo że ruchy te zostały spacyfikowane, miały one duże znaczenie zarówno dla rozwoju kapitalizmu jak i poprawy bytu robotników i chłopów.

Za największą rewolucję w historii ludzkości uważa się rewolucję październikową. Przyczyny były wielorakie jak: niepowodzenia w I wojnie światowej, kryzys gospodarczy oraz niedostosowanie monarchii absolutnej do XX wieku. Najpierww wybuchła w Rosji rewolucja lutowa, którą uważa się za jedyną, zwycięską rewolucję demokratyczną w Rosji. Niestety Rząd Tymczasowy powołany w wyniku rewolucji lutowej został obalony przez bolszewików. Rewolucjoniści nie tylko obalili rząd i przejęli władzę i środki produkcji, lecz także całkowicie zmienili ustrój państwowy wprowadzając komunizm. Skutki tej rewolucji były katastrofalne nie tylko dla Rosji lecz także wielu państw, gdzie komuniści przejęli władzę. Doszło nie tylko do zapaści gospodarczej, lecz do niebywałego terroru oraz śmierci tysięcy ludzi w obozach pracy.

Za rewolucję, choć bezkrwawą, uważa się upadek komunizmu w bloku wschodnim, czyli tak zwaną jesień ludów. O rewolucji mówi się także odnośnie protestów i konfliktów w krajach arabskich, tzw. arabskiej wiosny oraz rewolucji islamskiej w Iranie.