Dlaczego Wielki Książę Litewski został królem Polski? Wyjaśniamy

Jadwiga Andegaweńska – kandydatka do polskiego tronu

Maria Andegaweńska, starsza córka króla Węgier i Polski, miała objąć władzę, razem ze swoim małżonkiem, Zygmuntem Luksemburskim. Na takie wypełnienie koszyckich postanowień nie wyraziła akceptacji polska szlachta. Nie zgadzano się, by władczyni panowała w dwóch krajach. Osoba małżonka, osoby o niemieckim pochodzeniu, także budziła niechęć. Zażądano, by do Polski, na stałe, przybyła jedna z córek. W obliczu tak postawionej sprawy, kandydatką do tronu stała się Jadwiga. [Maleczynska, s. 560]

Jadwiga przybyła do Polski w 1384 roku. Dokładna data nie jest znana. Stało się do pomiędzy 25 maja a 11 października. Koronę przywdziała 15 października 1384 roku. Władczyni nie osiągnęła jeszcze wieku sprawczego, tj. dwunastego roku życia, co umożliwiłoby jej zawarcie związku małżeńskiego. Dziewięcioletnia Jadwiga zamieszkała na Wawelu. W sierpniu 1386 roku książę austriacki Wilhelm Habsburg, z którym połączono Jadwigę w dzieciństwie, próbował dopełnić małżeństwa. W listopadzie 1386 roku, pod wpływem nacisków ze strony polskiego otoczenia, Jadwiga zerwała związek, zawarty w dzieciństwie.

O wyborze kandydata na męża Jadwigi zaważył polityczny interes Polski i Litwy. Za genezę sojuszu polsko-litewskiego badacze uznają zagrożenie ze strony Zakonu krzyżackiego. Inne przyczyny zbliżenia obu państw, to, między innymi:

• nienawiść Litwinów do Krzyżaków. Społeczeństwa litewskiego dążyło do zakończenia pustoszenia państwa,
• polscy i litewscy mieszczanie liczyli na ożywienie kontaktów handlowych, które były utrudnione przez odcięcie terenów nadbałtyckich,
• feudałowie litewscy i polscy dążyli do poszerzenia swoich majątków, licząc na odzyskanie Rusi halickiej i prowadzenie dalszej ekspansji na wschód. [Maleczynska, s. 566]

Zawarcie sojuszu między krajami stało się możliwe, dzięki małżeństwu królowej Jadwigi. Starania o jej rękę rozpoczął wielki książę litewski, syn Olgierda Giedyminowicza – Jagiełlo.

Unia w Krewie - dlaczego Wielki Książę Litewski został królem Polski?

Jagiełło, na Litwie zwany Jogailą, od 1377 roku, po śmierci ojca, sprawował władzę razem z księciem Kiejstutem – swoim stryjem. Jagiełło, widząc zagrożenie ze strony Zakonu, próbował zawrzeć z krzyżakami porozumienie, co wpłynęło na pogorszenie relacji między Kiejstutem (który umarł w niewoli u Jagiełły) i Witoldem, stryjecznym bratem. Krzyżacy wykorzystali sytuację – zajęli Żmudź i szykowali się do zajęcia Litwy, pod pretekstem przeprowadzenia chrystianizacji pogańskiego kraju. Stało się więc jasne, że tylko wówczas, gdy Litwa stanie się państwem chrześcijańskim, będzie w stanie odeprzeć krzyżackie zakusy. [Manteuffel. S. 349-350]

Wielki książę litewski planował początkowo przyjąć chrzest w obrządku prawosławnym. Matka Jagiełły, Julianna, zawarła układ z Dymitrem Dońskim – wielkim księciem moskiewskim. Jagiełło miał pojąć za żonę jego córkę, Zofię i ochrzcić się. Nie było natomiast mowy o koronacji. Gdy konflikt z Moskwą przybrał na sile, zwyciężyła koncepcja zbliżenia Litwy do Polski. 18 stycznia 1385 roku Jagiełło wysłał do Krakowa poselstwo, z oficjalną prośbą o rękę królowej Jadwigi. Zgodę na zawarcie związku małżeńskiego musiała wyrazić także matka Jadwigi – Elżbieta Bośniaczka, do której udała się delegacja, kierowana przez księcia Skirgełłę, namiestnika Wielkiego Księstwa Litewskiego. A może zainteresuje cię także ten artykuł o żonach Władysława Jagiełły?

14 sierpnia 1385 roku, na Litwie, w miejscowości Krewo, doszło do zawarcia wstępnej umowy, na mocy której Polska i Wielkie Księstwo Litewskie stawały się jednym państwem. [Kuczyński,s.79] Jagiełlo miał poślubić królową Jadwigę i zostać polskim królem, przystając na:

• przyjęcie chrztu w obrządku łacińskim, wraz z państwem litewskim,
• przyłączenie Litwy i Rusi do Polski – jednak użyty przez Jagiełłę zwrot applicare nie oddawał istoty prawnego połączenia obu krajów,
• odzyskanie utraconych przez Polskę i Litwę ziem,
• zwolnienie Polaków, przebywających w niewoli litewskiej, po wcześniejszych napadach na polskie ziemie,
• wypłacenie odszkodowania pieniężnego księciu austriackiemu Wilhelmowi Habsburgowi, w wysokości 200 tysięcy florenów.

Potwierdzenie porozumienia nastąpiło 11 stycznia 1386 roku, w Wołkowysku.[Jasienica, s. 58]

Unia w Krewie zaniepokoiła Krzyżaków – unia polsko-litewska oraz chrzest Litwy stawiały pod znakiem zapytania potrzebę istnienia Zakonu na ziemiach pruskich. Od 1386 roku Krzyżacy podjęli działania, mające rozbić zawarte porozumienie Polski i Litwy.

Władysław Jagiełło – ślub z królową Jadwigą i koronacja na króla Polski

Jagiełło udał się do Polski na początku 1386 roku. W Lublinie, podczas walnego zjazdu szlachty, został obwołany królem Polski. Do Krakowa przybył 11 lutego, a 15 lutego przyjął chrzest. Jagiełło przybrał imię Władysław. Ochrzczeni zostali także towarzyszący Jagielle Litwini, a wśród nich Witold. 4 marca, po ślubie z królową Jadwigą (18 lutego), odbyła się ceremonia koronacyjna.

W 1387 roku Władysław Jagiełło, wraz z polskim duchowieństwem, udał się na Litwę, by dopełnić zobowiązania krewskiego. Przeprowadzono chrzest kraju oraz założono biskupstwo w Wilnie, podległe kościelnej prowincji gnieźnieńskiej. Pierwszym biskupem został polski duchowny Andrzej, z rodu Jastrzębców. Zachętą do przyjmowania katolicyzmu był przywilej, nadany bojarom litewskim. Ci, którzy wyznawali wiarę katolicką, otrzymali gwarancję dziedziczenia ziemi oraz zwolnienie z osobistych świadczeń na rzecz księcia.