Wojna Bolesława Chrobrego z Niemcami - data, przebieg, wyprawy, znaczenie

Relacje polsko-niemieckie a zjazd gnieźnieński

Do czasu śmierci Ottona III w 1002 roku stosunki polsko-niemieckie układały się doskonale. Zjazd gnieźnieński był ich przypieczętowaniem. Polska zyskała własne biskupstwa, a Otton III potwierdził ustanowienie przez papieża biskupstw w Krakowie, Kołobrzegu i Wrocławiu. (Sroka S.A., 1999: s. 26) Najważniejsze zaś było ustanowienie metropolii gnieźnieńskiej, niezależnej od Niemiec. Wizyta cesarza u grobu św. Wojciecha miała też ogromne znaczenie polityczne. Otton III zamierzał ustanowić Bolesława suwerenem Słowiańszczyzny, jednej z czterech planowanych prowincji cesarstwa na wzór rzymski. W wyniku zjazdu gnieźnieńskiego Chrobry mógł się też spodziewać rychłej koronacji, cesarz bowiem nałożył mu na głowę własny diadem. Ta symboliczna koronacja Bolesława Chrobrego nie została jednak potwierdzona przez papieża. Zasiadający na Stolicy Apostolskiej Sylwester II zdecydował się przyznać koronę władcy węgierskiemu. Na nieszczęście Chrobrego zmarł zaledwie rok po cesarzu Ottonie.

Bolesław Chrobry potrafił jednak wykorzystać każdą sytuację na swoją korzyść. Dzięki zjazdowi gnieźnieńskiemu podniósł swój prestiż w Europie, zyskał niezależność od kościoła niemieckiego i mógł rozpocząć starania o koronę. Bezpotomna śmierć przyjaznego mu cesarza i związane z nią walki dynastyczne otwarły mu drogę do podbojów na zachodzie i południu. (Zientara B., 1998: s. 30)

Wojna Bolesława Chrobrego z Niemcami w trzech etapach

Podboje Bolesława Chrobrego zaczęły się niemal natychmiast po przedwczesnej śmierci ostatniego z Ottonów. Już w 1002 roku polski książę zajął Łużyce i Milsko oraz Miśnię. (Zientara B.: s. 30) Tutaj musimy się na chwilę zatrzymać i wyjaśnić kilka spraw.

Żeby zrozumieć okoliczności w jakich toczyła się wojna Bolesława Chrobrego z Niemcami trzeba pamiętać, że tereny Miśni, Łużyce i Milsko należały do niedawna do słowiańskich Serbów Łużyckich. Miśnia poddała się wręcz polskiemu księciu bez walki. Chrobrego jednak niespecjalnie interesował sojusz pansłowiański. Za czasów Ottona walczył u boku cesarza przeciw Słowianom Połabskim. (Sroka S.A.: s. 26, Barański M.K., 2012: s. 36) Nie zawahał się też przed wojną z Rusinami i Czechami. Jednak w 1002 roku umiał wykorzystać sytuację, jaka zaistniała po śmierci potężnego sprzymierzeńca.

Wojna Bolesława Chrobrego z Niemcami rozegrała się w trzech etapach:

1002-1005

Po przejęciu tronu niemieckiego Henryk IV(jako cesarz będzie miał numer II) początkowo zaakceptował zajęcie Łużyc i Milska. Miśnia przypadła Guncelinowi, który był krewnym i przyjacielem Bolesława. Jednak król niemiecki nasłał na polskiego księcia zabójców. Cudem uniknąwszy śmierci Bolesław Chrobry uznał umowę za zerwaną i rozpoczął działania wojenne. (Sroka S.A.: s. 29) Najpierw udał się do Czech, gdzie pozyskał zwolenników przeciw nielubianemu Bolesławowi Rudemu i sam na kilka miesięcy zasiadł na tronie czeskim. Henryk II zaakceptowałby i tę sytuację, pod warunkiem złożenia hołdu przez nowego władcę Czech. Chrobry odmówił. Najwyraźniej liczył na słabą pozycję Henryka. Ten jednak rozprawił się z opozycją we własnym kraju i ruszył do Czech. Pozyskał dużą część sojuszników Bolesława osadzając na tronie wygnanego Przemyślidę Jaromira. Następnie w przymierzu z Wieletami opanował Milsko i Łużyce. Pierwszy etap podbojów Bolesława Chrobrego skończył się porażką. Latem 1005 roku sprzymierzeni Niemcy, Wieleci i czeskie wojska Jaromira ruszyli na Polskę. Wyparli Chrobrego za Odrę i dotarli do Poznania. Tu został zawarty pierwszy pokój. Bolesław musiał się wycofać z Milska i Łużyc, ale zachował Morawy. (Barański M.K.: s. 48). Jeśli szukasz więcej ciekawostek, sprawdź także ten artykuł o nałożnicach i żonach Bolesława Chrobrego.

1007-1013

Żadna ze stron nie była zadowolona z warunków pokoju. Bolesław w ciągu tych dwóch lat rozwinął stosunki dyplomatyczne z Czechami, Wieletami, a nawet ze Skandynawią. Z dworem szwedzkim i duńskim był skoligacony dzięki dwóm kolejnym małżeństwom swojej siostry. W 1007 roku pokój znów został zerwany przez Henryka. Nie podjął on jednak żadnych konkretnych działań. Sytuację wykorzystał Chrobry. W 1007 zajął z powrotem Milsko i Łużyce. Henryk zareagował dopiero w 1010. Wyprawą odwetową dowodził Bernard, książę saski. Nie przeprowadził jednak działań przeciw Chrobremu, który schronił się w dobrze ufortyfikowanym Głogowie. Bernard splądrował okolicę i wrócił do siebie. Następna wyprawa, pod dowództwem arcybiskupa magdeburskiego Walterda w ogóle nie doprowadziła do bitwy. Arcybiskup zabrał się do negocjacji z Bolesławem, po czym wrócił do Niemiec. (Barański M.K.: s. 49) Po śmierci Walterda Chrobry zaatakował i zdobył Lubasz. W 1012 roku obie strony zaczęły dążyć do pokoju. Rozpoczęły się negocjacje. W 1013 roku zawarty pokój w Merseburgu. Milsko i Łużyce zostały przyznane księciu polskiemu, ale pozostawały lennem niemieckim. Ponadto Chrobry miał oddać Henrykowi 300 rycerzy na wyprawę do Rzymu. Sojusz przypieczętował ślub syna Bolesława Mieszka z córką palatyna nadreńskiego Rychezą. (Sroka S.A.: s. 30)

1015-1018

Bolesław nie wystawił rycerzy na wyprawę Henryka, odmówił też złożenia hołdu lennego z Milska i Łużyc. 3 sierpnia 1015 roku król Niemiec wypowiedział wojnę. Wojska niemieckie przekroczyły Odrę. Przejście sojusznika morawskiego na stronę polską sprawiło, że wojska Henryka musiały się wycofać i zostały pokonane. Henryk wycofał się do Merseburga. Nie udała się też próba współpracy władcy niemieckiego z księciem kijowskim (1017). Wojska Jarosława Mądrego zostały rozbite, a główne siły Bolesława i tak były skoncentrowane nad Odrą. Henryk nie odważył się uderzyć na dobrze obstawiony Głogów. Za to bez powodzenia próbował zdobyć Niemczę. Znów musiał się wycofać i rozpoczął pertraktacje pokojowe zakończone pokojem w Budziszynie.

Według postanowień Milsko i Łużyce zostały pod panowaniem księcia polskiego, cesarz zobowiązał się wesprzeć Bolesława w wyprawie kijowskiej. Chrobry zawarł też związek małżeński z córką margrabiego miśnieńskiego Odą. (Sroka S.A.: s. 31, Barański M.K.: s. 54)