Sztuka

Dzieła sztuki budzą w nas wzniosłe uczucia estetyczne. Niosą ze sobą wzniosłe i budujące przesłanie. Dzieła sztuki mają nas wzbogacać wewnętrznie, wpływać korzystnie na nasz rozwój osobisty. Dlatego cenimy dalekie podróże, aby obejrzeć na własne oczy wybitne dzieła architektury czy słynne obrazy w muzeach. W kontakcie ze sztuką, jak wybitny obraz, wybitna powieść czy poezja, wysokiej jakości muzyka, czujemy się uwzniośleni, podniesieni na duchu i nabieramy wiary w sens życia. Dowiedz się jakie dzieła sztuki powstały na przestrzeni dziejów.

Co to jest sztuka - definicja, dziedziny

Definicja i dziedziny sztuki

Definicja sztuki zmieniała się na przestrzeni wieków. Niegdyś nie odróżniano sztuki od rzemiosła. Aż do czasu XVIII wieku za sztukę uważano postępowanie według znanych regułu. Sztuki dzielono na pospolite i wyzwolone. Za sztuki wyzwolone uznawano pracę umysłową, czyli naukę, muzykę itp. Zaś coś co wykonuje się przy użyciu rąk, czyli malarstwo, rzeźbę i architekturę, uznawano za sztuki pospolite.

W XVIII wieku pojawiło się pojęcie sztuki pięknej. Działanie artystyczne zaczęto odróżniać od rzemiosła, uznając, że sztuką jest działanie twórcze, nowatorskie, mające na celu dostarczenie wrażeń estetycznych, lecz także wyrażanie uczuć i osobowości twórcy, czy też przesłaniem, jakie autorzy dzieł sztuki chcą przekazać.

Za najważniejsze dziedziny sztuki uważa się sztuki plastyczne, takie jak malarstwo, rzeźba, architektura, rysunek, ceramika, grafika, a także wzornictwo przemysłowe. Do sztuki zalicza się także literaturę, muzykę oraz film i teatr.

Współczesna definicja sztuki i problem z odróżnieniem co jest sztuką, a co nią nie jest

Współcześnie definicja sztuki mocno się rozmyła i podawane są różne definicje, aż do takich, że sztuką jest to, co twórca uważa za sztukę. Od sztuki nie wymaga się już estetyki, jednak musi mieć ona charakter twórczy, poznawczy i niosący jakieś treści.

Przeciwieństwem sztuki plastycznej jest kicz, czyli dzieło wizualne, które aspiruje do bycia sztuką, lecz ją nie jest z powodu niskiej wartości, prymitywnego przesłania lub jego braku, braku oryginalności. W dziedzinie literatury, przeciwieństwem sztuki jest grafomania, czyli treści niskiej wartości. Coraz częściej jednak uważa się, że każda powieść, film czy spektakl teatralny, nie są sztuką, lecz po prostu opowiadaniem. Nie każda rozrywka jest sztuką. Bajka z morałem, nawet nowo wymyślona, czy opowiadanie w gronie znajomych, nie jest sztuką. Nie jest też sztuką zdjęcie z wakacji powieszone na ścianie. Za sztukę uważa się dzieła wybitne.

Pozornie wydaje się, że sztukę łatwo odróżnić od kiczu. Jest to łatwo wyczuwalne przez większość ludzi, nawet jeśli sztuka powinna zawierać to “coś”, co nie jest łatwe do określenia, jednak prawie każdy to wyczuwa. Jednak zjawiskiem niekorzystnym jest zacieranie się granicy między kiczem a sztuką, kiedy to za sztukę zaczyna uchodzić bunt czy kontestacja. Można sobie zadać pytanie, czy sztuką jest performance, mające na celu wywołanie kontrowersji, oburzenia, buntu, zniesmaczenia czy nawet obrzydzenia? Wydaje się w porządku, jeśli wywołuje to, co ma wywołać, czyli niechęć i odrazę. Gorzej, jeśli coś do powinno wywoływać odrazę, wywołuje zachwyt i snobizm.

Sztuką nie jest coś co określamy jako rzemiosło, czyli wykonywanie przedmiotów zgodnie z regułami. W czasach historycznych taka była właśnie definicja sztuki, dlatego też najwięksi artyści renesansu byli uważani i sami siebie uważali za wybitnych rzemieślników. O ile jednak rzemieślnik powiela wzory, to artysta dodaje coś od siebie, tworzy tę samą rzecz w sposób twórczy, kreatywny, wyrażając swoją duszę. Dlatego też dzieła sztuki działają na odbiorców budująco.

Najważniejsze dzieła sztuki plastycznej - rzeźba, architektura, malarstwo

Trudno powiedzieć jakie dzieła sztuki są największe i najważniejsze. Sztuka i estetyką są kwestią gustu i można się spierać, co do tego, które dzieła sztuki są najbardziej wybitne, najpiękniejsze czy też najbardziej znane. Można wydzielić jednak listę dzieł sztuki, które są najbardziej znane i podziwiane. Są to dzieła, które każdy chce zobaczyć w muzeum, jak arcydzieła malarstwa i rzeźby. Największe dzieła sztuki architektonicznej przyciągają rzesze zwiedzających. Ciągną do nich wycieczki turystów z całego świata. Dzieła sztuki wizualnej są powielane jako reprodukcje, wzornictwo czy motywy zdobnicze. Mało kto może mieć oryginalny obraz w domu, zaś każdy może cieszyć się motywem ze znanego obrazu, gdzie chce i jak chce.

Najbardziej znane obrazy i freski i ich autorzy:

1. Mona Lisa, Leonardo da Vinci, 1503 - 1519, Paryż Luwr,
2. Freski w Kaplicy Sykstyńskiej (1508 - 1512 i 1536 - 1541), Michał Anioł,
3. Irysy, Vincent van Gogh, 1889,
4. Widok z Delft, Jan Vermeer, 1658–1661,
5. Lutnista, Caravaggio, 1595,
6. Madonna ze szczygłem, Rafael Santi, 1505,
7. Sąd ostateczny, Hans Memling, 1467 - 1471,
8. Madonna kanonika Jorisa van der Paele, Jan van Eyck
9. Ołtarz Gandawski, Jan van Eyck, 1432,
10. Sąd ostateczny, Hieronim Bosch, 1480,
11. Myśliwi na śniegu, Pieter Bruegel, 1565,
12. Jeźdźcy Apokalipsy, Albrecht Durer, 1497-98,
13. Wenus z Lustrem, Diego Velazquez, 1651 - 1653
14. Maja Naga i Maja Ubrana, Francisco Goya, 1797 - 1800,
15. Lilie wodne, Claude Monet, 1894-1926, Muzeum Orsay w Paryżu,
16. Loża teatralna, Auguste Renoir, 1874,
17. Rejtan, Jan Matejko, 1866.

Najbardziej znane rzeźby i ich autorzy

1. Pieta, Michał Anioł,
2. Dawid, Michał Anioł,
3. Ekstaza św. Teresy, Gianlorenzo Bernini,
4. Fontanna di Trevi, Nicola Salvi,
5. Ołtarz, Wita Stwosza,
6. Dawid, Donatello,
7. Bartolomeo Colleoni, Andrea del Verrocchio,
8. Solniczka, Benvenuto Cellini,
9. Apollo i Dafne, Gian Lorenzo Bernini,
10. Pauline Bonaparte jako Venis Victrix, Amor i psyche, Trzy gracje Antonio Canova,
11. Myśliciel, Auguste Rodin,
12. Mieszczanie z Calais, Auguste Rodin.

Największe i najwybitniejsze dzieła sztuki w dziedzinie architektury:

1. Bazylika św. Piotra w Rzymie,
2. Katedra w Rouen, Francja,
3. Taj Mahal, Indie,
4. Hagia Sofia, Stambuł, Turcja,
5. Sagrada Familia, Barcelona, Hiszpania,
6. Wieża Eiffla, Paryż,
7. Sobór Zmartwychwstania Pańskiego w Sankt Petersburgu, Rosja,
8. Angkor Wat, Kambodża,
9. Most Karola w Pradze, Czechy.

Malarstwo - najważniejsze dzieła i ich autorzy

Za pierwsze dzieła sztuki uważa się malowidła naskalne, szczególnie z jaskini w Lascaux, których kunszt wykonania zachwyca do dziś. Starożytne malarstwo nie zachowało się, z wyjątkiem fresków, na przykład z Pompejów, czy też hellenistycznych portretów nagrobnych, na przykład z Fajum.

Mówiąc o najwybitniejszych dziełach sztuki, jako pierwsze wymienia się Mona Lisę Leonarda da Vinci. Jako drugie przychodzą na myśl monumentalne freski Michała Anioła w Kaplicy Sykstyńskiej.

Za najwybitniejszego rzeźbiarza wszechczasów uważa się florenckiego artystę Michała Anioła (1475 - 1564). Mimo, że Michał Anioł uważał się za rzeźbiarza, niemal zmuszony został do namalowania fresków w Kaplicy Sykstyńskiej, przez zleceniodawcę, wielkiego mecenasa sztuki, papieża Juliusza II. Wykonanie malowideł plafonowych, ze słynną sceną stworzenia Adama, Wygnania z raju, czy też potopu, zajęło twórcy 5 lat. Ponad 20 lat później, na zlecenie papieża Pawła III, Michał Anioł wykonał olbrzymi fresk na zachodniej ścianie Kaplicy Sykstyńskiej, przedstawiający sąd ostateczny. Michał Anioł przede wszystkim rzeźbił w marmurze. Swoje najwybitniejsze dzieła wykonał w młodości, na początku swojej kariery. Były to: Pieta watykańska, posąg Dawida, Madonna dla katedry w Brugii oraz Mojżesz, który miał być częścią nagrobka papieża Juliusza II.

Najpopularniejszym na świecie malarzem, najczęściej reprodukowanym, jest Vincent van Gogh, malarz, który za życia nie sprzedał ani jednego obrazu. Cechowało go nowatorskie potraktowanie koloru, tak że jego obrazy stanowią idealny motyw wzornictwa. Jednym z najpiękniejszych obrazów są Irysy. Były to piękne kwiaty w ogrodzie zakładu psychiatrycznego, gdzie malarz się leczył. Kwiaty były częstym motywem obrazów Van Gogha, na przykład słynne Słoneczniki, których artysta namalował całą serię. Rok wcześniej van Gogh udał się do Arles, aby odetchnąć od atmosfery Paryża. Tam namalował widok Arles z irysami na pierwszym planie. W 1890 roku, podczas pobytu w szpitalu psychiatrycznym w Saint-Remy, artysta namalował dwa obrazy przedstawiające wazon z irysami.

Malarzem, który długo popadł w zapomnienie, był Jan Vermeer, twórca scen rodzajowych i historycznych. Nie tworzył pejzaży, zaś jego widok miasta Delft jest jednym z 2 widoków miasta jakie namalował. Widok ten, przypominający obrazy impresjonistyczne, przedstawia nabrzeże miasta i prawdopodobnie został namalowany z okien pracowni artysty.

Jednym z najbardziej znanych obrazów jest Lutnista, Caravaggia, przedstawiająca młodego chłopca grającego na lutni. Artysta namalował trzy wersje tego obrazu. Muzyka stanowiła modny wówczas motyw malarski i obrazy tego typu były chętnie kupowane. Obrazem, który przyniósł artyście uznanie i sławę, było Powołanie św. Mateusza (1598 - 1600). Było to pierwsze, poważne zlecenie dla artysty, które spotkało się z zachwytem, ale jednocześnie krytyką. Nie podobał się realizm i przedstawienie Jezusa i św. Piotra z bosymi stopami, co uznano za nie dość wzniosłe. Caravaggio był prekursorem realizmu i zerwał z uwzniośleniem malarstwa. Bohaterów obrazów przedstawiał jako zwykłych ludzi, korzystając ze zwykłych modeli jak biedacy, czy prostytutki. Ci przeciętni ludzi, często wynędzniali i biedni, nie pasowali do wzniosłości obrazów o tematyce religijnej, dlatego też Caravaggio z jednej strony spotykał się z krytyką, z drugiej zaś jego obrazy były kupowane na pniu.

Rafael Santi był twórcą najpiękniejszych obrazów Madonny. Madonna ze szczygłem była prezentem ślubnym dla przyjaciela artysty. Obraz ten uległ później zniszczeniu wskutek zawalenia się domu i został sklejony z 17 fragmentów. Obecnie znajduje się w Galerii Uffizi. Rafael słynął z portretów Madonny z dzieciątkiem, często także z Janem Chrzcicielem. Madonny na tle pięknego krajobrazu przedstawiają scenę spokoju i zadumy. Zarówno ptaszek, jak i realistycznie przedstawione rośliny, zawierają pełną treści symbolikę.

Ciekawą historię ma tryptyk Hansa Memlinga, Sąd ostateczny. Jest to nastawa ołtarzowa przedstawiająca sąd ostateczny oraz niebo i piekło. Obraz został zamówiony przez włoskiego bankiera, jednak podczas transportu statkiem został zrabowany przez polskiego kapra, który podarował go Kościołowi Mariackiemu w Gdańsku. Obraz zrabowany w czasie II wojny światowej, najpierw przez Niemców, potem przez sowietów, ostatecznie wrócił do Polski w 1958 roku. Obecnie znajduje się w Muzeum Pomorskim.

Hieronim Bosch jest tajemniczym mistrzem symboliki. Jego obrazy pełne są fantastycznych elementów, które do dziś pozostają tajemnicą. Sąd ostateczny stanowi tryptyk przedstawiający sąd oraz obrazy nieba i piekła.

Rzeźba - najważniejsze dzieła i ich autorzy

Rzeźba jest jedną z najstarszych dziedzin sztuki, gdyż pierwotnym ludziom łatwiej było wyrzeźbić figurki z drewna, kamienia czy ceramiki, niż namalować trwały obraz. Pierwszymi rzeźbami są figurki otyłych kobiet, prawdopodobnie kapłanek. Rzeźby najdawniejsze przetrwały z uwagi na trwały materiał, z jakiego były tworzone.

Niedoścignionym wzorem rzeźby pozostają nadal posągi greckie i rzymskie. Niestety nie znamy, w większości przypadków, ich autorów. Dzieła najsłynniejszego rzeźbiarza greckiego Fidiasza nie zachowały się do naszych czasów. Ponadto większość rzeźb greckich przetrwała w postaci rzymskich kopii.

Najbardziej znane rzeźby antyczne:

• Wenus z Milo,
• Nike z Samotraki,
• Grupa Laokoona,
• Dyskobol, Myrona,
• Doryforos, Polikleta
• Wilczyca kapitolińska,
• Popiersie Nefretete,
• Hermes, Praksytelesa,
• Apollo belwederski, Leocharesa.

Za najwybitniejszych rzeźbiarzy naszych czasów uchodzą: Michał Anioł, Andrea del Verrocchio, Benvenuto Cellini, Gian Lorenzo Bernini, Antonio Canova i Auguste Rodin.