Traktaty międzynarodowe

Często uważa się, że historię tworzą wojny i traktaty międzynarodowe, które je kończą. Prawo międzynarodowe tworzą, między innymi, ważne traktaty międzynarodowe, które dotyczą zawierania umów międzynarodowych o współpracy, wzajemnej pomocy czy wspólnym ataku na wroga. W historii znajdujemy zapisy różnych traktatów, przede wszystkim traktatów pokojowych, które kończą ważne wojny. Dowiedz się jakie były najważniejsze traktaty międzynarodowe w historii i jak wyglądało ich przestrzeganie.

Czym są traktaty międzynarodowe

Traktaty i umowy międzynarodowe - definicja

Umowy międzynarodowe stanowią oświadczenie woli co najmniej dwóch podmiotów prawa międzynarodowego. Umowy są regulowane przez prawo międzynarodowe. Zapisy umów międzynarodowych ujęte są w odpowiednie dokumenty.

Traktaty międzynarodowe uważane są za ważne umowy międzynarodowe, których stronami mogą być tylko państwa, a nie inne podmioty prawa międzynarodowego. Traktaty stanowią dokumenty w formie pisemnej. Najczęściej traktaty międzynarodowe wymagają ratyfikacji. Ratyfikacja stanowi ostateczne wyrażenie zgody na daną umowę przez najwyższy organ państwowy, czyli głowę państwa. Z reguły ratyfikacja odbywa się w sposób uroczysty. Zdaniem niektórych specjalistów w dziedzinie prawa, traktat to jedno z określeń umowy międzynarodowej. Inne nazwy umów międzynarodowych to porozumienie, układ, czy konwencja.

Możemy wyróżnić podział umów międzynarodowych na: bilateralne lub multilateralne. Według możliwości uczestnictwa, istnieje podział traktatów na otwarte, do których mogą przystąpić kolejne państwa i zamknięte, gdzie nie przewiduje się przystąpienia nowych stron.

Jak powstają traktaty międzynarodowe

Podpisanie traktatu poprzedzają negocjacje. Następnie odbywa się podpisanie umowy w trybie uproszczonym lub złożonym. Umowy zawarte w trybie uproszczonym obowiązują z chwilą podpisania. Natomiast umowy zawarte w trybie złożonym, muszą być ratyfikowane. Prawo poszczególnych państw decyduje, kto ratyfikuje czy zatwierdza dany akt. Umowy takie obowiązują dopiero po wymianie dokumentów ratyfikacyjnych.

Przestrzeganie umów międzynarodowych jest obowiązkowe, choć historia zna wiele przykładów ich łamania. Prawo międzynarodowe uznaje zasadę “pacta sunt servanda”, która mówi, że umów należy dotrzymywać. Natomiast zmiana umowy wymaga zgody wszystkich stron. Traktaty międzynarodowe obowiązują przez taki okres, na który zostały zawarte.

Najważniejsze umowy międzynarodowe w historii

Umowy międzynarodowe w starożytności i w średniowieczu

Stosunki międzynarodowe były regulowane umowami i traktatami już u zarania dziejów ludzkości, kiedy tylko powstały organizacje państwowe typu miast-państw, wodostw czy królestw. W starożytności nie istniało jeszcze prawo międzynarodowe, jednak z tego okresu znajdujemy zapisy i dokumenty, które dotyczą umów międzynarodowych. Pierwszym traktatem pokojowym, którego zapisy odnaleziono, jest traktat w Kadesz z XIII w p.n.e., który dotyczy pokoju zawartego między Ramzesem II a Hattusilisem III.

W starożytnej Grecji miasta-państwa zawierały tzw. symmachie, czyli umowy w celu wspólnej walki. Przykładem symmachii był Związek Panhelleński zawarty w 481 r. p.n.e. w celu walki z Persią. Innym przykładem umów były amfiktionie, czyli związki mające na celu wspólną obronę miejsc kultu.

W czasach rzymskich, Imperium nie traktowało innych państw na zasadzie równych partnerów. W początkowym okresie republika zawierała z innymi państwami traktaty, na mocy których państwa te poddawały się władzy rzymskiej.

W średniowieczu zawierano traktaty pokojowe z uwagi na liczne wojny. Dochodziło również do prób tworzenia układów międzynarodowych państw chrześcijańskich do walki z muzułmanami. Jedną z takich prób podjął Jerzy z Podiebradów.

Ważne traktaty pokojowe w historii Polski

Ważnym traktatem pokojowym, choć niekorzystnym dla Polski, był traktat w Merseburgu w 1032 roku, kiedy to Mieszko II zrzekł się korony polskiej i złożył hołd cesarzowi.

Polska i Litwa podpisywały liczne traktaty pokojowe z Krzyżakami, jak pokój toruński, pokój kaliski czy pokój w Brześciu Kujawskim. W 1525 roku podpisano traktat krakowski, którego wynikiem był hołd pruski, czyli księstwo pruskie stało się lennem Polski.

Po bitwie pod Wiedniem, podpisano w roku 1699 traktat w Karłowicach, który kończył 255 lat wojen polsko-tureckich. Imperium Osmańskie traciło część terytoriów, które w XVIII wieku próbowało odzyskać.

Ważne traktaty międzynarodowe, które zaważyły na dziejach świata

Traktaty międzynarodowe od zarania dziejów regulowały stosunki między państwami. Niektóre z nich zaważyły na dziejach świata. Po I wojnie światowej odbyła się konferencja pokojowa w Paryżu, podczas której podpisano traktat wersalski, który miał uporządkować sytuację polityczną Europy po wojnie. Jednak wiele państw było niezadowolonych z postanowień traktatu. Szczególnie Niemcy i ZSRR nie akceptowały powstania Polski. W 1922 Niemcy i ZSRR podpisały układ w Rapallo, który przerywał izolację Rosji sowieckiej na arenie międzynarodowej. Współpraca Niemiec i ZSRR osłabiła układy międzynarodowe w Europie, doprowadziła do problemów z uzyskaniem od Niemiec wypłaty reparacji wojennych oraz spowodowała problemy z uznaniem granic. Państwa europejskie musiały podpisywać osobne traktaty gwarantujące nienaruszalność poszczególnych granic. Państwa zachodnioeuropejskie starały się zagwarantować własne granice i skierować ewentualną ekspansję Niemiec na wschód. Istniały plany ochrony granic w Europie środkowej i wschodniej, wysuwane przez Mussoliniego oraz przez Francję, jednak plany tych układów nie zostały zrealizowane.

Przykładem traktatu, który zaważył na dziejach świata, był pakt o nieagresji między Niemcami i ZSRR, zwany paktem Ribbentrop - Mołotow. Pakt ten, zawarty w 1939 roku, był traktatem tajnym, który przewidywał przyszły rozbiór Polski i de facto przyczynił się do wybuchu II wojny światowej.